Kimyo international university in Tashkent

1.

KIMYO INTERNATIONAL
UNIVERSITY IN TASHKENT
Xarid qilish jarayonlarini qo'llab-quvvatlash va
tovarlarni omborda saqlashni hisobga olish
uchun dasturiy ta'minotni ishlab chiqish
BITIRUV MALAKAVIY ISHI
Information Systems Engineering fakultet
ISE-33U guruh
Ilmiy rahbari: Javlon GULYAMOV
Talaba: Afzal DAMIRHONOV

2.

LOYIHA DOLZARBLIGI
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning mamlakatda
kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga qaratilgan strategik
yo'nalishlari
doirasida,
iqtisodiyotni
diversifikatsiya
qilish
va
raqobatbardoshligini oshirish bo'yicha qator muhim qarorlar qabul qilindi.
Jumladan, "O'zbekiston Respublikasini 2017-2021 yillarda rivojlantirishning
besh ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida"gi PF4947-sonli Prezident Farmoni (7-fevral, 2017 yil) hamda "Raqamli
O'zbekiston-2030" strategiyasi asosida iqtisodiyotning barcha sohalariga
raqamli texnologiyalarni joriy etish va avtomatlashtirish bo'yicha qator choratadbirlar amalga oshirilmoqda. Ushbu qarorlar kichik va o'rta biznes
subyektlari uchun savdo jarayonlarini avtomatlashtirish,
xarid qilish
jarayonlarini qo'llab-quvvatlash va tovarlarni omborda saqlashni hisobga
olish tizimlarini rivojlantirishni nazarda tutadi.

3.

ISHNING MAQSADI
Xarid qilish jarayonlarini qo'llab-quvvatlash va tovarlarni omborda saqlashni hisobga olish uchun
dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning asosiy maqsadi korxonalarning savdo va omborlarni
boshqarish jarayonlarida samaradorlikni oshirish, jarayonlarni avtomatlashtirish va inson
xatosini minimallashtirish orqali iqtisodiy foyda olishdir. Bu maqsadga erishish uchun quyidagi
yo'nalishlarda ish olib borish ko'zda tutiladi:
Savdo jarayonlarini avtomatlashtirish:
Xarid va sotuv operatsiyalarini raqamli platforma
yordamida avtomatlashtirish orqali jarayonlarni tez, samarali va aniq amalga oshirish. Xarid
qilish jarayonlarini optimallashtirish va buyurtmalarni avtomatik ravishda qayta ishlash, bu esa
mijozlarga xizmat ko'rsatish tezligini oshiradi va ulardan qoniqishni ta'minlaydi.

4.

Dasturiy ta’minot UML diagrammasi
1-rasm. Sequence diagrammasi (Jarayonlar ketma-ketligini
ifodalaydi)
2-rasm. Use Case Diagramma (Foydalanish Holati
Diagrammasi)

5.

Do’kon tovarllarini sotish hisobga olish axborot tizmini ER diagramasi

6.

DASTURLASH TILARINI ORGANISH
Tarifi: C# (C-sharp) dasturlash tili Microsoft tomonidan ishlab chiqilgan bo'lib, .NET platformasida ishlaydi. U ob'ektga yo'naltirilgan va kuchli tiplash xususiyatiga ega. C#
dastlab Windows muhitida dasturiy ta'minot ishlab chiqish uchun mo'ljallangan edi, ammo hozirda .NET Core va .NET 5/6 bilan platformalararo dasturlar ishlab chiqishda keng
qo'llaniladi. Visual Studio muhiti yordamida dastur ishlab chiqish qulay va samarali.
Afzalliklari:
-
Microsoft qo'llab-quvvatlovi: C# Microsoft tomonidan muntazam ravishda yangilanadi va qo'llab-quvvatlanadi.
-
Visual Studio muhiti: Visual Studio juda kuchli rivojlantirish muhiti bo'lib, debugging, kod yozish va test qilish uchun qulay vositalarni taqdim etadi. Intellisense, profiling,
refactoring kabi ko'plab imkoniyatlar mavjud.
-
Kuchli tiplash: C# statik tiplangan til bo'lib, bu kompilyatsiya vaqtida ko'plab xatolarni aniqlashga yordam beradi, kodning ishonchliligi va barqarorligini oshiradi.
-
Ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash (OOP): C# ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash paradigmalarini qo'llab-quvvatlaydi, bu esa murakkab dasturlarni tuzishda qulaylik yaratadi.
-
Platformalararo rivojlantirish: .NET Core va .NET 5/6 bilan C# dasturlarini Windows, Linux va macos muhitlarida ishlatish mumkin.
-
Keng kutubxonalar to'plami: C# .NET platformasida keng kutubxonalarga ega, bu dasturlash jarayonini tezlashtiradi. Masalan, ASP.NET Core veb ilovalar, Xamarin mobil
ilovalar, Unity o'yin rivojlantirish uchun foydalaniladi.
-
Katta korporativ qo'llanilish: C# va .NET ko'plab katta korporativ loyihalarda qo'llaniladi, bu esa uning ishonchliligini va amaliyotda tasdiqlanganligini ko'rsatadi.
Kamchiliklari:
-
Windows ga moslashganlik: C# dastlab Windows muhitiga moslashtirilgan bo'lib, boshqa platformalarda ishlatishda ba'zi cheklovlar bo'lishi mumkin, garchi .NET Core va
.NET 5/6 bu cheklovlarni sezilarli darajada kamaytirgan bo'lsa-da.
-
Katta o'rganish egri chizig'i: C# va Visual Studio ni o'rganish ba'zi foydalanuvchilar uchun murakkab bo'lishi mumkin, ayniqsa dasturlashda yangi bo'lganlar uchun.
-
Resurs talablari: Visual Studio katta resurs talab qiladi, bu eski kompyuterlarda sekin ishlashi mumkin. Ayniqsa, katta loyihalarda RAM va protsessor kuchi talab yuqori
bo'lishi mumkin

7.

Afzalliklari:
-
Soddaligi va o'rganish qulayligi: Python sintaksisi oddiy va o'rganish oson, yangi boshlovchilar uchun juda qulay. Uning
kodini o'qish va yozish oson, bu esa rivojlantirish jarayonini tezlashtiradi.
-
Kuchli kutubxonalar: Python juda ko'p sonli kutubxonalarga ega, ayniqsa ilmiy hisob-kitoblar (NumPy, SciPy),
ma'lumotlarni tahlil qilish (Pandas), sun'iy intellekt (TensorFlow, Keras) va veb rivojlantirish (Django, Flask) uchun.
-
Django va Flask: Django va Flask yordamida server tomon dasturlashni tez va samarali amalga oshirish mumkin. Django
katta va murakkab veb ilovalarni yaratish uchun mos bo'lsa, Flask yengil va sodda veb ilovalar uchun qulay.
-
Platformalararo qo'llab-quvvatlash: Python dasturlari Windows, macOS va Linux platformalarida bemalol ishlaydi, bu
esa dasturlarni ko'p platformalarda ishlatish imkonini beradi.
-
Interpreted Language: Python kodini kompilyatsiya qilmasdan ishlatish mumkin, bu tezkor rivojlantirish va test qilish
imkonini beradi. Bu dasturlarni yozish va tuzatishni osonlashtiradi.

8.

Kamchiliklari:
-
Browzerlarga bog'liqlik: JavaScript brauzerlarda ishlash uchun ishlab chiqilgan bo'lib, ba'zi cheklovlar
va muammolar paydo bo'lishi mumkin. Har bir brauzerning o'ziga xos xatolarini hisobga olish kerak.
-
Tez o'zgaruvchanlik: JavaScript ekotizimi juda tez o'zgaradi, bu esa doimiy ravishda yangi
texnologiyalarni o'rganishni talab qiladi. Bu dasturchilar uchun qiyinchilik tug'dirishi mumkin.
-
Tip xavfsizligi yo'qligi: Dinamik tiplanganligi sababli katta loyihalarda kodni ishonchli va barqaror
qilish qiyin bo'lishi mumkin. Bu xatoliklarni kech aniqlashga olib kelishi mumkin.

9.

XULOSA
Mavzuning dolzarbligi va muhimligi shubhasizdir. Zamonaviy dasturiy ta'minot ishlab chiqish
jarayonida modelni sinovdan o'tkazishning ahamiyati juda katta. Sinov usullari orqali dasturlar yoki
modellarning ishonchliligi, samaradorligi va xatolardan xoli ekanligi ta'minlanadi. Birlamchi testlash,
integratsiya testlashi, funksional testlash, yuk testlashi va qabul qilish testlashi kabi usullar dasturning har
tomonlama ishonchliligini oshirishda muhim rol o'ynaydi.
Har bir test usuli, dastur yoki modelning turli aspektlarini sinovdan o'tkazish imkonini beradi va ularni
o'zaro to'ldiradi. Bu jarayon dasturning xatolardan xoli va foydalanuvchilar talablariga javob beradigan
darajada ishlashini ta'minlash uchun zarurdir. Testlash orqali aniqlangan kamchiliklar va muammolar tez va
samarali tarzda bartaraf etiladi, bu esa dasturning umumiy sifatini oshiradi va ishlab chiqarish xarajatlarini
kamaytiradi.

10.

XULOSA
Mavzuning dolzarbligi va muhimligi shubhasizdir. Zamonaviy dasturiy ta'minot ishlab chiqish
jarayonida modelni sinovdan o'tkazishning ahamiyati juda katta. Sinov usullari orqali dasturlar yoki
modellarning ishonchliligi, samaradorligi va xatolardan xoli ekanligi ta'minlanadi. Birlamchi testlash,
integratsiya testlashi, funksional testlash, yuk testlashi va qabul qilish testlashi kabi usullar
dasturning har tomonlama ishonchliligini oshirishda muhim rol o'ynaydi.
Har bir test usuli, dastur yoki modelning turli aspektlarini sinovdan o'tkazish imkonini beradi va
ularni o'zaro to'ldiradi. Bu jarayon dasturning xatolardan xoli va foydalanuvchilar talablariga javob
beradigan darajada ishlashini ta'minlash uchun zarurdir. Testlash orqali aniqlangan kamchiliklar va
muammolar tez va samarali tarzda bartaraf etiladi, bu esa dasturning umumiy sifatini oshiradi va
ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytiradi.