Wychłodzenie (procedura 17)

1.

Wychłodzenie
(procedura 17)
livescience.com
Opracowanie: Mariusz Chomoncik

2. ZAGADNIENIA

• Pojęcia
• Drogi utraty ciepła
• Rola wychłodzenia
• Postępowanie

3. POJĘCIA

• Wychłodzenie - wyziębienie całego organizmu
doprowadzające do zmniejszenia temperatury poniżej
normalnych wartości (36,5°C – 37,5°C)
• Odmrożenie - miejscowe uszkodzenie tkanek na skutek
działania zimna
• Hipotermia pourazowa - obniżenie temperatury
głębokiej ciała poniżej 36,0°C w związku z doznanymi
obrażeniami ciała
• Hipotermia przypadkowa - obniżenie temperatury
głębokiej ciała poniżej 35,0°C mierzonej w odbycie,
nosie, przełyku lub uchu
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV)

4. DROGI UTRATY CIEPŁA

(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV)

5. WYCHŁODZENIE

• Normalna temperatura ludzkiego ciała waha się
w granicach 36,5°C – 37,5°C
• Przy tej temperaturze narządy wewnętrzne pracują
w sposób optymalny, zaś przemiana materii przebiega
prawidłowo
• Procesy przemiany materii przyśpieszają się przy
wyższej temperaturze i zwalniają przy niskiej
• Warunkiem wystąpienia ogólnego wychłodzenia jest
przewaga oddawania ciepła nad jego wytwarzaniem
• „Działanie korzystne” wychłodzenia – zmniejsza
metabolizm tkanek i ich zapotrzebowanie na tlen
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV)

6. RYZYKO WYCHŁODZENIA

• Niska temperatura otoczenia, deszcz, wiatr, woda
• Obrażenia ciała
• Upośledzenie termoregulacji (osoby starsze, dzieci)
• Leki, alkohol
• Choroby przewlekłe
• Wyniszczenie
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV)

7. OBJAWY (1)

• Zaburzenia
świadomości
różnego stopnia
(skala AVPU)
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV, tabela 14.2)

8. OBJAWY (2)

60 sekund
• Częstość oddechu:
różna, zależna od
temperatury głębokiej
ciała
60 sekund
• Częstość tętna: różna,
zależna od temperatury
głębokiej ciała
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV, tabela 14.2)

9. OBJAWY (3) zależne od temperatury głębokiej ciała

• Temperatura 35 - 32º C
▫ dreszcze
▫ zaburzenia mowy (dyzatria)
▫ zaburzona ocena sytuacji
▫ niepamięć
▫ apatia, zmienność nastroju
▫ niezborność ruchów
▫ początkowo odruchy wygórowane
▫ przyspieszony oddech
▫ przyspieszone tętno (tachykardia)
▫ podwyższone ciśnienie tętnicze krwi
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV, tabela 14.2)

10. OBJAWY (4) zależne od temperatury głębokiej ciała

• Temperatura 32 - 28º C
▫ stupor, a następnie utrata przytomności
▫ brak dreszczy
▫ zaburzenia rytmu serca (migotanie przedsionków, bradykardia)
▫ łagodny lub umiarkowany spadek ciśnienia tętniczego
▫ zmniejszenie liczby oddechu (bradypnoë) i zmniejszony wysiłek
oddechowy, śluzotok oskrzelowy
▫ rozszerzenie źrenic
▫ osłabienie odruchów neurologicznych oraz ruchów dowolnych
▫ obniżenie progu migotania komór
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV, tabela 14.2)

11. OBJAWY (5) zależne od temperatury głębokiej ciała

• Temperatura < 28º C
▫ brak odruchów neurologicznych
▫ brak reakcji na ból
▫ obrzęk płuc
▫ zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej
▫ zaburzenia krzepnięcia, małopłytkowość
▫ znaczny spadek ciśnienia tętniczego
▫ zwiększone ryzyka migotania komór
▫ asystolia
▫ płaski zapis krzywej EEG
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV, tabela 14.2)

12. OBJAWY (6) odmrożenie

lepszytrener.pl
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV, tabela 14.2)

13.

OBJAWY (7) szwajcarska klasyfikacja hipotermii
STOPIEŃ
TEMPERATURA
CIAŁA (°C)
I
35 – 32
Poszkodowany przytomny (A w skali
AVPU), występują drżenia mięśniowe
II
32 – 28
Zaburzenia świadomości (V,P w skali
AVPU), brak drżeń mięśniowych
III
28 – 24
Poszkodowany nieprzytomny (P w skali
AVPU), obecne oznaki życia.
IV
< 24
Zatrzymanie krążenia lub stan
zmniejszonego przepływu krwi przez
tkanki i narządy (brak lub śladowe oznaki
życia).
OBJAWY
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV, tabela 14.3)

14. Procedura 17 – wychłodzenie

(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV)

15. POSTĘPOWANIE: rozpoznanie miejsca zdarzenia

• zabezpieczenie ratowników
• identyfikacja zagrożeń
• liczba poszkodowanych
• potrzebne dodatkowe siły i środki
• mechanizm zdarzenia
Uwaga! w przypadku podejrzenia współistnienia obrażenia kręgosłupa
→ stabilizacja odcinka szyjnego
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział I, pkt.I.2)

16.

DOTARCIE DO POSZKODOWANEGO
• Ocena wrażenia ogólnego
Uwaga! w przypadku
obecności intensywnego
krwawienia w ocenie
poszkodowanego należy
zmienić schemat ABC
na C ABC
Pamiętaj! do poszkodowanego należy podejść od strony
jego nóg
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział II, pkt.II.1)

17. POSTĘPOWANIE: sekwencja medycznych działań ratowniczych

Ocena wrażenia ogólnego
Ocena stanu świadomości – skala AVPU
Ocena drożności dróg oddechowych (A)
Ocena oddechu (B)
Tlenoterapia według wskazań
Ocena krążenia (C)
Wywiad ratowniczy
Ocena poszkodowanego pod kątem istniejących obrażeń
i dolegliwości – wychłodzenie
• Wdrożenie postępowania adekwatnego do dolegliwości
i obrażeń stwierdzonych u poszkodowanego – procedura nr 17
• Termoizolacja
• Regularna ocena funkcji życiowych i postępowanie
adekwatne do stanu poszkodowanego
W
s
p
a
r
c
i
e
p
s
y
c
h
i
c
z
n
e

18. Postępowanie: termoizolacja (I)

W ciężkich warunkach zewnętrznych (np. silny wiatr, mróz) nawet
krótka chwila ekspozycji bez żadnego okrycia powoduje
błyskawiczną i masywną utratę ciepła dlatego:
• pozostawienie wilgotnych ubrań i zawinięcie
poszkodowanego w kilka warstw izolujących stwarza
prawdopodobnie mniejsze ryzyko dalszego wychłodzenia
niż rozebranie i czasowe narażenie na czynniki
atmosferyczne,
• nałożenie bezpośrednio na mokrego poszkodowanego
wodoszczelnego okrycia (np. foli PCV) a następnie kilku koców
jest również skuteczne co zdjęcie mokrego ubrania
i owinięcie kocami,
• mokre ubranie należy zdjąć przez jego rozcięcie (minimalizując ruch
poszkodowanego) dopiero w bezpiecznym, suchym i ciepłym miejscu.
Kosiński S., Darocha T., Sadowski J., Drwiła r., Hipotermia. Wydawnictwo UJ . Kraków 2016. str. 39, 40, 58, 70

19.

Postępowanie: termoizolacja (II)
Zapamiętaj!
Człowiek przez głowę traci 10 – 15 % ciepła
Kosiński S., Darocha T., Sadowski J., Drwiła r., Hipotermia. Wydawnictwo UJ . Kraków 2016. str. 39

20. PAMIĘTAJ

„Nikt nie jest martwy,
dopóki nie jest ciepły i martwy”
W lutym 2015 r. odnotowano w Polsce wyprowadzenie z hipotermii
2 – letniego chłopca, którego ciepłota głęboka wynosiła 12,8⁰C.
Jest to według światowego piśmiennictwa najgłębsza hipotermia,
po której zdołano przywrócić człowieka do życia bez
nieodwracalnych ubytków neurologicznych.
Samuel A. Tisherman, Raquel M. Forsythe. Intensywna terapia w ciężkich urazach. (redakcja naukowa polskiego wydania Machała W.) . Wyd. Makmed. Lublin 2015 r, s.297

21.

Postępowanie: odmrożenie
• Przerwanie ekspozycji na zimno
• Rozluźnienie obcisłej odzieży , zdjęcie obuwia i mokrej
odzieży
• Na zmiany skórne nałożyć luźne, suche, opatrunki jałowe
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział XIV)

22. PODSUMOWANIE

• Wychłodzenie wywołuje dreszcze, co zwiększa zużycie
tlenu przez organizm
• Wychłodzenie działa niekorzystnie w przypadku
intensywnych krwawień (wydłuża czas reakcji układu
krzepnięcia)
• Termoizolacja jest istotnym elementem w postępowaniu
ratowniczym
• Bądź przygotowany, że poszkodowany może z tobą
nie współpracować
• Wszelkie ruchy z poszkodowanym nieprzytomnym należy
wykonywać bardzo delikatnie
• Pamiętaj, że we wstrząsie nawrót włośniczkowy jest
również wydłużony – szukaj objawów wstrząsu

23. WYCHŁODZENIE

• PYTANIA?

24. LITERATURA

Zasady organizacji ratownictwa medycznego w ksrg. www.straz.gov.pl.
Wytyczne Europejskie Rady Resuscytacji., www.prc.krakow.pl.
Campbell J.E., Alson R.L.: International Trauma Life Support. Wydawnictwo
Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
Chomoncik M., Nitecki J.: Złote minuty w obrażeniach ciała. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
Chomoncik M., Nitecki J., Poparda W.: KPP w KSRG. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
Guła P., Machała W.: Postępowanie przedszpitalne w obrażeniach ciała.
Wydawnictwo PZWL. Warszawa 2015.
Kopta A., Mierzejewski J., Kołodziej G.: Kwalifikowana pierwsza pomoc.
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.
Kosiński S., Darocha T., Sadowski J., Drwiła R.: Hipotermia – kliniczne
aspekty wychłodzenia organizmu. Wydawnictwo UJ. Kraków 2016.

25. WYCHŁODZENIE

• DZIĘKUJĘ