Геологиялық химиялық қосылыстар. Пайдалы геологиялық химиялық қосылыстар

1.

7.4B Геологиялық химиялық қосылыстар.
Пайдалы геологиялық химиялық
қосылыстар.
Оқу мақсаты:
7.4.2.1 -Жер қыртысында көптеген пайдалы химиялық
қосылыстар барын түсіну;
7.4.2.2 -кейбір минералдар мен пайдалы табиғи
қосылыстардың кендерге жататынын білу;

2.

Жер қыртысының құрылымы
Жер қыртысында 46 элемент көп таралған, олардың 8-і массасы
бойынша 97,2-98,8% -ы құрайды, 2-і (оттек пен кремний) Жердің
жалпы массасының 72-75% -ын құрайды.

3.

Минералдармен тау жыныстары
Пайдалы қазбалар деп, жер қойнауынан шахталар арқылы қазылып немесе жер
бетінен ашық әдіспен игерілетін, табиғи түрінде немесе өңделгеннен кейін
шаруашылықта пайдалануға болатын минералдар мен тау жыныстарына айтады.
Тау жыныстары – жердің ішкі және сыртқы геологиялық процестері негізінде
түзілген, жер қыртысын құрайтын заттар.
Тау жыныстары -минерал деп аталатын табиғи химиялық қоспа түйіршіктерінен
тұрады. Мысалы: тау граниты- кремний диоксиді деп алатын кварц және дала
шпаты, шақпақ тас минералдарының қоспасы.
Минералдар – жер қыртысында кездесетін табиғи, химиялық құрамы тұрақты,
белгілі бір физикалық қасиетке ие біртекті дене . Олар химиялық құрамы, түсі,
қаттылығы бойынша ерекшеленеді (кварц, дала шпаты, слюда).
Минералдар (лат.miner –кен) химиялық элементтердің қосылыстары.
Кен -пайдалы элементтер алынатын минералдарға бай тау жыныстары.
Минералдар құрамы
Саф – бір
элементтен тұратын
Бірнеше элементтен
тұратын
Алмаз – С
Күкірт – S
Алтын –Аu
Мыс - Cu
Гипс -CaSO4·2H2O
Кальцит - CaCO₃
Флюорит - CaF2
Кварц - SiO2

4.

Минералдар агрегаттық күйі бойынша
Қатты
Сұйық
Көмір, құм
Мұнай, сынап
Газ тәрізді
Табиғи газ,күкіртсутек

5.

Тау жыныстарының түрлері
Тау жыныстары
Шөгінді
Магмалық
Метаморфтық
Шөгінді тау жыныстары
түрлі табиғи жағдайларда
су, жел, мұз, сыртқы
күштер әсерінен түзіледі
Магмалақ тау жыныстары жер астынан балқып
шыққан заттардан пайда
болады.
Метаморфтық тау
жыныстары жоғары
қысым мен температура
әсерінен тау жыстарының құрылысы мен
құрамы өзгеру
нәтижесінде түзіледі
Базальт, гранит
Құмтас, әктас
Мәрмәр, кварц

6.

7.

Метаморфтық жыныстар
әктас
мәрмәр
құмтас
кварцит
гранит
гнейс

8.

9.

Топтық жұмыс
Фишбоун әдісі

10.

Жұптық жұмыс
Металды алудың қандай технологиялық процестері көрсетілген?

11.

кремний
магнезит
кальций
кварц
магний
кальцит
алюминий
гематит
темір
халькопирит
мыс
боксит

12.

кремний
магнезит
кальций
кварц
магний
кальцит
алюминий
гематит
темір
халькопирит
мыс
боксит

13.

Берілген кестені толтырыңыз

14.

Үйге тапсырма:
§ 20-21. Пайдалы геологиялық химиялық қосылыстар. Кен өндіру
«Минералдардың адам өміріндегі маңызы» тақырыбында эссе
жалу.