Рельеф және оны топографиялық картада бейнелеу. Лекция №4

1.

Лекция №4
Рельеф және оны топографиялық картада
бейнелеу
Ассоц. проф. Алтаева А.А.

2.

Жоспар
1.
2.
3.
4.
5.
Жер бедерінің негізгі пішіндері.
Горизонталь әдісі. Горизонтальдардың
қасиеті.
Жер бедерінің сандық бейнесі.
Ылдилық бығыты. Еңіс.
Картада горизонтальдар арқылы инженерлік
есептер шешу.

3.

1. Карта бетіндегі жер бедерінің негізгі пішіндері
рельеф (фр. relіef, лат. relero — көтеремін
деген
сөзінен
шыққан)
—
жер
бетіндегі құрлықтардың, мұхиттар мен теңіз
дер
түбінің
тілімденген
пішіндерінің
жиынтығы.
Рельефтер өз қасиетіне қарай 3 топқа бөлінеді:
Жазықты немесе тегіс жерлер.
Дөңестер мен ойпаттар.
Таулар мен қыраттар (теңіз бетінен 500 м биіктігінде).

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Жер бедерінің негізгі пішіндері
Қорған
Төбе
Жыра
Төмпешік
Ойыс
Жазық

11.

Тау (төбе) – жер бетінің жазықтардан
оқшау доға немесе конус пішіндес
көтеріліп жатқан қатпарлы құрылымды
бөлігі. Ең биік нүктесі шың деп аталады.
Таулар бедерінің негізгі элементтері –
шыңы, басы, жоны, беткейі, етегі, өзен
аңғарлары.

12.

Джомолунгма тауы (Эверест)

13.

Ойыс – құрлықтың мұхит деңгейінен төмен
жатқан бөлігі, барлық жағынан тұйықталған,
ортасына қарай шұңғыма

14.

Котловинные озера

15.

Жота – көтеріңкі жер бедерінің
атауы.
Жоталар
таулы
жер
бедерінің
басты
құрамдас
бөліктерінің бірі. Олар бірлесіп тау
тізбегін құрайды.

16.

Аңғар — бедердің теріс пішіні, ені
ұзындығымен
салыстырғанда
тар,
бастауынан
сағасына
қарай
еңістеу
болатын жер бетіндегі ирелең тереңдеме.

17.

Горизонтальдар
Құрлық бетіндегі биіктіктері бірдей нүктелерді
біріктіретін қисық сызық горизонталь деп
аталады.

18.

Горизонтальдардын қасиеті
Бүкіл
горизонтальдар
тұйық сызықтар болып
келеді.
Горизонтальдар ешқашан
қиылыспайды және
айқаспайды.

19.

Горизонтальдардың қасиеті
Еңіс неғұрлым биік болса, горизонтальдар
соғұрлым жақынырақ бейнеленеді.

20.

21.

22.

Ылдидың бағыты/ Еңіс
h
i tg
a

23.

Рельефтің қимасы
Масштаб
Рельеф қимасының әдеттегі
биіктігі
1:100 000
20 м
1:50 000
10 м
1:25 000
5м
1:10 000
2,5 м
1:5 000
1м
1:500
0,5 м

24.

Горизонталь арқылы картада нүктенің
биіктігін анықтау
Н Н 0 h
d h
h Н 0 (
)
a

25.

Берілген сызықтың көлденең кескінін салу

26.

Рельефтің қимасы

27.

Тау бедерінің 3D моделі

28.

Рельефтің сандық моделі

29.

30.

СӨЖ тапсырма
Карта бетінде рельефке
байланысты шартты белгілерді салу