Similar presentations:
Osmanlı Üzerine Hatırlatmalar
1. TÜRK İDARE TARİHİ
OSMANLI DEVLETİNİN YÖNETİMYAPISI ve TARİHSEL EVRİMİ
-Giriş-
2. Osmanlı Üzerine Hatırlatmalar
1299-1922Pax Ottomana (Osmanlı
barışı)Toplumsal, iktisadi ve kültürel
birlik
İlk kuruluş ve yarleşme alanı
Balkanlar
3. Göçebe bir aşiretten büyük bir imparatorluğa giden yol (Hammer-N.Kemal)
4. Göçebe bir aşiretten büyük bir imparatorluğa giden yol
5. Slayt 5
6. Göçebe bir aşiretten büyük bir imparatorluğa giden yol
Gaza RuhuF. Köprülü-Selçuklu ümerası ve teşkilat
geleneğinin bir sonucu
Hammer- İslam geleneğinin önemi
Bizansın çöküntü içinde olması
Sasani, Abbasi, Bizans, İslam Devleti ve
etkileşim
Vergi ve angaryaların hafifletilmesi
Dini çatışma ve baskıların engellenmesi
Tımar sistemi
Tek kesinti Fetret devri-1402 Ankara
mağlubiyeti
7. Osmanlı Toplum Yapısı
Uluslar ve dinler mozayiğiToplum yapısının temelini Tımar
Sistemi oluşturur.
Tımar sistemi askeri örgütlenmenin
ve yönetim sisteminin de temelidir.
Adalet anlayışı mülkiyet ilişkisine
(siyasal egemenlik anlamında)
bağlıdır.
8. Adalet Anlayışı
“Mülk ve devlet, asker ve devlet adamlarıyladırVe devlet adamı mal ile bulunur
Mal, reayadan husule gelir
Reayanın ahvali adalet ile tanzim olunur.”
Kutadgu Bilig
Mukaddime
Siyasetname
9. Slayt 9
Osmanlı ToplumuYönetenler
Yönetilenler
(Askeri)
(Reaya)
10. Yönetenler (Askeri Sınıf)
İlmiye2. Kalemiye
3. Seyfiye
4. Mülkiye
Saray Kurumu
1.
11. SARAY KURUMU
BİRUNENDERUN
Yönetimin asıl
merkezi
Padişahın dış
dünya ile ilişkisi
Şehzadelerin
eğitimi ile
ilgilenen ulema
üyeleri
Hekimbaşı
Mimarbaşı
Şehremini
Darphane Emiri
Matbah-ı Amire
Emini
Babüs Saade
Ağasının
yönetiminde
Has oda
Hazine odası
Kiler odası
Seferli odası
Doğancı odası
Büyük ve küçük
oda
HAREM
•Padişahın kişisel
hizmetleri
•Saray okulu
•Darüssaade Ağası
12. Birun
Farsça’da taşra, dış anlamındaBabüssaade kapısı dışındaki görevlere
denir
Enderun’dan Birun’a çıkmak mezuniyet
ve dış görev ile taşraya atanmak
demektir
Saray hizmetleri de dahil
Ziyafetler, protokol, ahırlar, av kuşları
ve köpekleri, hekimlik, terzilik, hattatlık
vb. işleri gören saray çalışanları
Zamanla sayılarının artması mali
sorunlar ortaya çıkardı
13. Enderun
Saraya mensup içoğlanlarının hizmet gördüğü,padişahların günlük hayatlarının geçtiği yer
Enderun Mektebi
Osmanlı yönetici zümresinin kültürünün doğup
geliştiği yer
İçoğlanlarına hizmet içi eğitim verilen yer
Devşirme çocuklarının en zeki ve seçkinleri alınır
Usta-çırak ilişkisi ile eğitim
Devşirme sistemi kalkınca da aristokrat okulu
olmamıştır
II. Meşrutiyet ile ortadan kalkmıştır
Tanzimat’tan sonra modern bürokrasiye eleman
yetiştiren Mekteb-i Sultani (GS) ve 1859’da da
Mülkiye kurulmuştur.
14. Harem
Hükümdarın ailesi ile özel hayatınıyaşadığı yer
16. Asır’dan itibaren hükümdarlar
komşu devlet hükümdarlarının kızları
yerine cariyelerle evlenmeye başladılar
Haremin önemi arttı
Valide ve Haseki sultanların çevresinde
oluşan baskı grupları
Saray dışı görevlere gönderilen
enderunlular haremden çıkarılan
cariyelerle evlendirildi
15. Kul Sistemi
Kölelik tarihi insanlık tarihi kadar eskidir.Kaynak genellikle savaşlar
Köle bir maldır, alınır ve satılır.
Mısır, Roma, Bizans, Sasaniler, Abbasiler,
Selçuklular, Osmanlı
Eğitimden geçirilerek orduda ve devlet
kademesinde kullanılmış.
Devletin, padişahın kulu olan devşirmeler
tarafından yönetilmesi
16. Devşirme Sistemi-1
14. Asır’a kadar Çandarlı ailesi gibiyerel hanedan mensupları ile
Kösemihaloğulları gibi aileler komuta
kademelerindeydiler
Ordunun önemli bir kısmını oluşturan
tımarlı sipahiler devşirme değildi
17. Devşirme Sistemi-2
I. Bayezid Devrinden (14. Asır), 17. Asır sonunakadar sürmüştür
Memluklardan alınan bir sistemdir
Orada harpte veya satın alınan esirler devşirme olurken Osmanlı’da
daha sistematik bir seçim ve eğitim vardır
Devşirme adetinin kalkması ile bürokrasi ve
ordu yönetimi yeniden Türklere ve diğer
unsurlara geçti
17. Asır’da Köprülüler
Osmanlı’da
Harp esirleri
Para ile alınan esirler
Osmanlı’ya tabi ülkelerden rehin gönderilen çocuklar
Belli bölgelerden toplanan çocuklar, güvenilir kişilerden oluşan ve
devşirme emini başkanlığındaki komisyonlar tarafından devşirilirdi
18. Devşirme Sistemi-3
Aslen Hristiyanlar seçilirdi ama Bosna veArnavutluk’tan Müslüman çocuklar da alınırdı
Kimler devşirilemez?
8 yaşından küçük çocuklar (8-18 yaş arası uygun)
Zengin ailelerin, ayan ve eşrafın çocukları
Şehir uşakları, manastır öğrencileri ve bir zanaatle
uğraşanlar
Ailesinin tek çocuğu olanlar
16. Asır’da yılda ortalama 3000 kişi
En zeki ve becerikliler Enderun’a
Kalanlar, dil, din ve kültür öğretimi için Anadolu ve
Rumeli’deki yakın köylere
Sonra da Yeniçeri ocaklarına
19. Yönetilenler (Reaya)
Reaya-güdülen, idare olunananlamında
Her tür üretimi gerçekleştiren,
devlete vergi ve resim ödeyerek
savaş ve savaş dışı finansmanı
sağlayan kesim
Osmanlı padişahına Allah’ın
emaneti
Can ve mal güvenliği tam
20. 1. Dini inanış bakımında reaya
Millet sistemi- her birey dini bir bağile bir millete tabi
Millet liderinin fonksiyonu
Müslim reaya-şer’i ve örf’i hukuka
tabi,temel ödediği vergi öşür, devlet
memuru olabilir, askerlik yapar.
G.Müslim reaya-Ehl-i zimmet,
hayatları garanti altında hür insanlar
Cizye öder, kendi hukuk düzenleri var
21. 2. Yerleşim bölgeleri bakımından reaya
1.2.
3.
Kentlerde yaşayanlar
Çiftçiler
Göçebeler
Kente göç zorlaştırılmış-Çift bozan
resmi
22. 3. Mesleklere göre reaya
1.2.
3.
Çiftçiler
Tüccarlar-Ticaret daha çok
g.müslimlerin elinde-1838 Ticaret
Ant.
Zenaatkarlar
Çiftlik-bir çift öküzün ekip
biçebileceği arazi
23. Tımar Sistemi
Devletin mali, idari ve askeri yapılanması bu sistemegöre şekillenmiştir.
Tımar: mülkiyeti devlete ait olan bir arazinin
gelirlerinin tümünün veya belirli bir kısmının dirlik
olarak havale yoluyla bir görevliye devri ve bu devir
karşılığında belirli bazı hizmetlerin bu görevliye
yüklendiği mali, idari ve askeri amaçları olan bir
sistem
Teknolojik kontrol araçlarının gelişmemiş olması,
bürokrasinin nicel ve nitel yetersizlikleri, para
ekonomisine geçilememiş olması temel sebep
Tahrir-vergi gelirinin tespiti-dirlik-sipahi
24. Slayt 24
1.Dirlik çeşitleri
Uşr (Öşür) Arazi -Mülk statüsünde
2.
Haraç Arazi -Mülk statüsünde
3.
Miri Arazi –Mülkiyeti devletin
25. Miri arazi
HASYıllık geliri
100.000
akçenin
üzerindeki
dirlikler
Padişah ve
ailesi, vezir,
beylerbeyi,
sancak beyi
Has sahibi yıllık
gelirinden kılıç
miktarı
düşüldükten
sonra geriya
kalan her 5.000
akçe için 1
cebeli (asker)
besler.
ZEAMET
Yıllık geliri
20.000-100.000
akçeye kadar
olan dirlikler
Subaşı, eyalet
defterdarı,
alaybeyleri
Zeamet sahibi
yıllık gelirinden
kılıç miktarı
düşüldükten
sonra geriye
kalan her 5.000
akçe için 1 cebeli
(asker) besler.
TIMAR
•Yıllık geliri
3.000-20.000
akçeye kadar
olan dirlikler
•Tımarlı
Sipahiler
•Tımar sahibi
yıllık gelirinden
kılıç miktarı
düşüldükten
sonra geriye
kalan her 3.000
akçe için 1
cebeli (asker)
besler.
26. Vergi sistemi
Şer’i vergilerDinin emrettiği
vergiler
Örf’i Vergiler
Zekat
Aşar
Harac
Cizye
Dünyevi otoritenin
koyduğu vergiler
Müslim ve
g.müslimler
arasında ve
bölgelerarasında
farklılıklar var
Doğrudan
sipahiye ödenir
Çift resmi-müslim-22
akçe yahut 7 gün
İspençe –g.müslim-25
akçe
Tekalif-i Şakka
•Şer’i niteliği
yok, mali
kurallarla da
bağdaşmıyor
•Cerime
•Tapu Resmi
•Gerdek resmi
•Avarız vergileri
(AvarızDivaniyye)