Аффиксы имени действия (Исем фигыль)

1.

2.

Аффиксы имени действия (Исем
фигыль)
(отглагольного существительного,
выражающего процесс):
-у/-ү
(чтение – уку, поход – бару, участие
– катнашу и др.)

3.

Имя действия — это часть речи, которая
одновременно обладает признаками и глагола, и
имени существительного. Как глагол, имя действия
обозначает процесс или деиствие. Как имя
существительное, оно обозначает это деиствие
автономно (независимо) от действующего лица.
Например: Кайту (возвращение).

4.

*Отвечает на вопрос нишләү?и образуется от основы
глагола при помощи аффикса -у/-у. Например:
Аша+у.
*Что касается грамматических категорий, то имя
действия
*1) как имя существительное склоняется по числам,
падежам и принадлежности. Например: Уку. Укулар.
Укуым. Укуымның файдасы булмады.
*2) как глагол может иметь отрицательный аффикс ма/ -мә. Например: Бел+ү, бел+мә+ү (знание,
незнание).
*Существительные, как и в сочетании с глаголами, с
именами действия употребляются в определенном
падеже. Например: Яшьлектән (кайдан?) кайту. Яңа
елны (нәрсәне?) көтү.

5.

-у
-ү
Исем
фигыль
(имя
действия)

6.

*Язу – письмо
уку - учеба

7.

*Ашау - еда
Кайту

8.

1. Прочитайте. Образуйте имя
действия. Переведите.
а) Пешер, кер, йөз, аңлат,
озат, йөр, сикер.
б) Тап, көл, җый, как, тек.
в) Аша, аңла, ялганла,
биклә, эшлә, яшә.

9.

2. Образуйте отрицательную
форму имени действия по
образцу.
Үрнәк: Уйна — уйнама —
уйнамау. Ярат, чакыр, өйрәт,
казы, бир, эзлә, сула.

10.

3. Образуйте утвердительную и
отрицательную форму имени
действия.
Үрнәк: Ашарга — ашау —
ашамау.
Ярарга, ышанырга, ачуланырга,
тәрҗемә итәргә, бизәргә.

11.

4. Переведите.
Кара, телевизор карау, усал
карамау. Кайтырга, эштән
кайту, вакытында кайтмау.
Ватарга, ялгыш вату, юри
ватмау. Көтәргә, кунаклар
көтү, озак көтмәү.

12.

5. Переведите. Напишите по образцу.
Үрнәк : Долго спать — озак йокларга
— озак йоклау.
Часто кричать. Много читать. Опоздать
на урок. Мыть посуду. Красиво писать.
Долго работать. Дружно жить.
Интересно рассказывать.

13.

6. Переведите. Найдите имя
действия.
1) Укытучыны тыңламау яхшы
эш түгел. 2) Әйткән вакытка
өйгә кайтмау әйбәт түгел. 3)
Иртән зарядка ясау сәламәтлек
өчен файдалы. 4) Эссе көндә
салкын су эчү рәхәт, ләкин
ярамый.

14.

7. Переведите поговорки.
Найдите похожее выражение в
русском языке.
Бер күрешү — бер гомер.
Белмәү оят түгел — белергә
теләмәү оят.
Белем алу — инә белән кое
казу.

15.

8. Запомните склонение имени
действия с аффиксами принадлежности.
*Минем китүем (мой уход).
*Синең китүең (твой уход).
*Аның китүе (его, ее уход).
*Безнең китүебез (наш уход).
*Сезнең китүегез (ваш уход).
*Аларның китүе (их уход).

16.

9. Запомните склонение имени действия с
аффиксами принадлежности по падежам.
Б.к. Синең килүең кирәк түгел.
И.к. Синең килүеңнең файдасы юк.
Ю.к. Синең килүеңә бигрәк тә шатландык.
Т.к. Синең килүеңне көтмәгән идек.
Ч.к. Синең килүеңнән дә зуррак сөенеч
булмады.
У.-в.к. Синең килүеңдә без гаделлек күрдек.

17.

*Исем фигыльләрне
килешләр белән
төрләндереп языгыз
*Б.к.Йоклау,көлү