География сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстарын жүргізудің ұйымдастырылуы мен әдістемесі

1.

География сабағында
оқушылардың өзіндік
жұмыстарын жүргізудің
ұйымдастырылуы мен
әдістемесі
Орындаған
Тобы:
Қабылдаған:

2.

Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі: География пәні бойынша оқушылардың соңғы 10
жылдағы облыс деңгейінде де, республика деңгейінде де география пәні
бойынша жеткен жетістіктерін талдау алаңдаушылық тудыратынында, бұл осы
пән бойынша төмен көрсеткіштердің жалғасуын көрсетеді. Төмен үлгерімнің
жалғасуы бірқатар факторларға байланысты, соның ішінде оқушылардың
географияға деген көзқарасы, мұғалімдердің географиядағы оқушылардың
қабілетіне деген көзқарасы, оқыту мен оқу ресурстарының жеткіліксіздігі және
оқыту тәжірибесінің нашарлығы. Әлемдік өзгерістер қазіргі қоғамға және
бүкіл адамзатқа принципті түрде жаңа талаптар қояды..

3.

Зерттеудің мақсаты: «География
сабағында оқушылардың өзіндік
жұмыстарын жүргізудің
ұйымдастырылуы мен әдстемесі»
мәселесі бойынша әдістемелік
дереккөздерден материалды зерттеу.
География сабағында оқушылардың
өзіндік танымдық іс-әрекетін
қалыптастыратын жағдайларды
анықтау үшін тиісті педагогикалық
зерттеулер жүргізу.
Зерттеудің міндеттері:
а) әдеби дереккөздерді талдап,
географияны оқыту кезінде
оқушылардың оқу-тәрбие үрдісіндегі
өзіндік жұмысының ұтымды орнын
анықтау;
ә) оқушылардың өз бетінше танымдық
іс-әрекетіне баса назар аудара отырып,
сабақ жоспарларын құру;
в) оқушылардың өзіндік жұмыстарын
оқу үрдісінде қолдану тиімділігіне
эксперименттік зерттеу жүргізу.

4.

Оқушылардың өзіндік жұмысы-бұл
олардың оқу процесінде және
аудиториядан тыс уақытта
мұғалімнің тапсырмасы бойынша,
оның басшылығымен, бірақ оның
тікелей қатысуынсыз орындалатын
қызметі.
Қазіргі уақытта «өзіндік жұмыс» түсінігінің
мәнін ашудың бірнеше тәсілдері бар.
Әртүрлі зерттеушілердің пікірінше, өзіндік
жұмыс:
- білім беру формасы ( И.И.Ілиясов);
- оқыту әдісі (А.В. Усова);
- оқу әрекетінің түрі (Р.Б.Срода,
О.А.Нильсон, Р.А. Низамов);

5.

Өзіндік жұмыстың негізгі белгілері ретінде Б.П.Есіпов мыналарды
анықтайды:
оқушылардың
сырттан
көмексіз
әрекеті;
тапсырманың
болуы;
тапсырманы
орындауға
арнайы
бөлінген
уақыт;
нәтижелерді
сол немесе
басқа
нысанда
ресімдеу.
мұғалімнің
тікелей
араласуыны
ң болмауы;

6.

Өзіндік оқу
жұмысының
түрлері
Өзіндік оқу
жоспарын
ұйымдастыру
бойынша
Жеке
Алдыңғы
Өзіндік оқу
жұмысының
деңгейіне сәйкес
Топтық
Репродуктивті
Сурет 1. Өзіндік оқу жұмысының түрлері
Эвристикалық
Шығармашылық
қызмет

7.

Дидактикалық мақсаттар
бойынша
Тәуелсіздік деңгейі бойынша
Даралық дәрежесі бойынша
Білім алу көзі мен әдісі
бойынша
Орындау нысаны бойынша
Орындау орны бойынша
• Оқыту, жаттығу, бекіту, дамыту, шығармашылық,
бақылау
• Репродуктивті, эвристикалық, зерттеу,
реконструктивті-вариативті
• Фронтальды, топтық, жеке
• Кітаппен жұмыс, мәселелерді шешу және
құрастыру, зертханалық және практикалық
жұмыстар, баяндамалар, рефераттар дайындау
• Ауызша, жазбаша, тесттер
• мектепте, үйде
Сурет 2. Өзіндік жұмыс түрлері

8.

Жаңа білім алу, өз
бетінше білім алу
қабілетін игеру
Білімді бекіту және
нақтылау
Шығармашылық
сипатты
қалыптастыру,
күрделі жағдайда
білімді қолдана білу
Оқу және
практикалық
міндеттерді шешуде
білімді қолдану
қабілетін дамыту
Практикалық
сипаттағы Дағдылар
мен дағдыларды
қалыптастыру
Сурет 3. Дидактикалық мақсаттағы өзіндік жұмыс түрлері

9.

Оқушы білмейтінін
түсінуі керек
Оқушы ақпарат
көздерін анықтауы
керек
Оқушы түпкілікті
нәтижені түсінуі
керек
Оқушы оған не
үшін қажет екенін
түсінуі керек
Оқушы осы
нәтижеге жету
үшін өз жұмысын
жоспарлауы керек
Жұмыс әр оқушыға
жеке өзі үшін
нақты нәтиже
беруі керек
Сурет 4. Оқушының өз бетінше әрекетіне бағытталған
оқу мотивациясы

10.

2.1 География сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстарының даму
деңгейлерінің диагностикасы.
География сабағында практикалық жұмыстарды
жүргізу барысында өзіндік жұмыстарды меңгеру үшін
үш кезеңде жүргізілген зерттеу жұмысын жүргіздік.
1. Біз әдістерді таңдап,
оқушылардың өз бетінше
әрекетін
анықтауға
бағытталған
диагностикалық
тексеру
2.
Білім алушылардың
жүргіздік.
дамушы
ортасын
оқутәрбие
процесінде 3.
Бақылау
–
мектеп
жабдықтауға
қажетті оқушыларының дербестігін
жағдай жасадық.
қалыптастыру
құралы
ретінде
практикалық
жұмысты
қолданудың
тиімділігін
анықтауға
бағытталды.

11.

Тапсырмаларды шешуде жабық
түрдегі
сұрақтардан
тұратын
сауалнама
болып
табылатын
«Өзіндік жұмыс» әдістемесі 8сынып
оқушылары
арасында
жүргізілді.
Алынған
нәтижелер
оқушылардың 35% (9 адам) өзіндік
жұмысқа теріс, 29% (6 адам)
немқұрайлы және 36% (8 адам) оң
көзқараста екенін көрсетті.
Зерттеу нәтижесі
теріс
немқұрайлы
оң

12.

2.2 Өзіндік жұмыс элементтерімен және оқу үрдісіндегі
дәстүрлі әдістермен 8-сыныптағы география сабақтарын өту
8 «А» сыныбында сабақ жоспары бойынша сабақ өтілді.
Әдетте, сабақ ұйымдастыру сәтінен басталды. Сабақтың
бұл кезеңі өте маңызды, өйткені ол оқушыларды сабақ
барысымен жылдам байланыстыруға мүмкіндік берді.
Ұпай саны
1-2
3-4
5-6
7-8
9-10
Оқушылар
саны
0
0
7
9
5
3 кесте – 8 «А» сыныбы Тест жұмысының
қорытындысы
%У =
КПО
14
× 100% =
× 100% = 66,6%
КУ
21
Ұпай саны
Оқушыла
р саны
1-2
0
3-4
0
5-6
12
7-8
7
9-10
5
4 кесте – 8 «Б» сыныбы Тест жұмысының
қорытындысы
КПО
12
У=
× 100% =
× 100% = 50%
КУ
24
Өткізілген тест жұмысы бойынша 8 «А» сыныбының
орташа балы 66,6% құрады.
Өткізілген бақылау жұмысы бойынша 8 «Б»
сыныбының орташа бағасы 50% құрады.

13.

Зерттеудің
мақсаты
мектептегі
географияны қабылдау, меңгеру және
оқудағы
оқушылардың
өзіндік
жұмысы болды. Бұл сыныптардағы
көрсеткіштерге де салыстырмалы
талдау жүргізіліп, келесі нәтижелер
алынды: 8 «А» сыныбында % сапа –
66,6 %, 8 «Б» сыныбында % сапа – 50
%. Осы сынақ бақылау жұмысы үшін
Сурет 5. 8-сыныптардағы тест
алынған мәліметтер салыстырылды жұмыстарының қорытындысы бойынша
білім сапасын салыстырмалы талдау
және 5-суретте ұсынылды.
70,00%
60,00%
50,00%
40,00%
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
8"А" класс
8 "Б" класс
нәтижелері

14.

Кесте 9 – Эксперименттік сыныптардың білім сапасы
«География» пәні бойынша зерттеу экспериментінің нәтижелері
№
Сыныб
ы
1
2
8 «А»
8 «Б»
Оқушылар
саны
25
26
2-тоқсан
соңындағы
білім
сапасы %
44 %.
46%
% зерттеу
экспериментінің
нәтижелеріне негізделген
білім сапасы
68%
61%
Осыны негізге ала отырып, 8 «А» сыныбында білім сапасының
көрсеткіштері 2 тоқсанның қорытындысымен салыстырғанда 24
пайызға өскенін атап өтуге болады. Бұл сабақтарда сабақ
жүргізгенде оқушылардың өзіндік жұмыстарына мән бердік. Ал 8
«Б» сыныбында дәстүрлі әдістеме қолданылған сабақтарда білім
сапасының көрсеткіштері 15%-ға өсті.

15.

ҚОРЫТЫНДЫ
Зерттеу педагогикалық экспериментінің нәтижелеріне сүйене отырып,
мынадай қорытындыға келуге болады: оқушылардың өзіндік жұмысы
олардың оқуға деген ынтасын арттыру мақсатында оқу процесіне
қатыстыруды қамтиды. Қолданылған әдістің жоғары тиімділігі күмән
тудырмайды,
өйткені
бұл
эксперимент
нәтижесінде
география
сабақтарындағы оқу процесінің эмоционалды бояуы тіркелді, бұл
оқушылардың белсенділігі мен олардың қатысуының жоғары деңгейіне себеп
болды. Оқушылар аздап ашылады, сабақта психологиялық қорғаныстан бас
тартады, зейінін жоғалтады және оқу процесіне жүктеледі.
Жүргізілген педагогикалық эксперименттен мынадай қорытынды жасауға
болады: география сабағында оқушылардың өзіндік жұмысын пайдалану оқу
үдерісін жеңілдетеді, оны қызықты және мазмұнды етеді және бұл, сайып
келгенде, материалды жақсы меңгеруге әкеледі, оның қалыптасуы мен
дамуына ықпал етеді.