Салт-дәстүрлер

1.

Салтдәстүрлер

2. Ќазаќ халќыныњ ќандай салт-дєст‰рлерін білесіздер?

Қазақ халқының қандай салт-дәстүрлерін білесіздер?

3.

Баланың даму
кезеңдеріне
байланысты
Баланың дүниеге
келуіне байланысты
Салтдәстүрлер
әлемі
Ержету, бойжетуге
байланысты
Дүниеден кетуге
байланысты

4. Ойыњызды білдіріњіз

Ойыңызды білдіріңіз
Ұлттық салт-дәстүрді сақтаудың маңызы
қандай?
Негізінен,
Жалпы алғанда,
Бұл мәселе туралы
айтар болсақ,
Мүмкін,

5. Ќай салт-дєст‰р кішкентай балаѓа ќатысты? Ќай салт-дєст‰р ±лѓа, ќызѓа ќатысты?

Қай салт-дәстүр кішкентай балаға
қатысты?
Қай салт-дәстүр ұлға, қызға қатысты?
Шілдехана
Қырқынан
шығару
Бесікке салу
Үйлену той
Тілашар
Құда түсу
Ат қою
Сүндет той
Беташар
Тұсау кесер
Бауырына салу
Ашамайға
мінгізу
Сырға салу
Келін түсіру

6. Ќай ќатар артыќ? Неге?

Қай қатар артық? Неге?
Қыз ұзату
Тоқым қағар
Беташар
Үйлену той
Шілдехана Бесікке
салу
Құда түсу Тұсау кесу
Туған күн
7 Мамыр
8 Наурыз
Ат қою

7. Біліп ж‰ріњіз

Біліп жүріңіз
Салт- белгілі бір жағдайға қатысты тек бір
рет болатын әрекет. Мысалы, сүндетке
отырғызу, тұсау кесу
Дәстүр - белгілі бір уақытта қайталанып
отыратын әрекет. Мысалы, Наурыз мерекесі,
Ғұрып – белгілі бір жағдайда орындалатын
амал.

8.

Салт-дәстүрлеріміздің кейбірі халық арасында
кеңінен пайдаланылып жүрген болса (айдар тағу,
қонақ кәде, бастаңғы және т.б.), кейбірі ұмыт
қалып барады. Әсіресе жастарымыз біле
бермейтін салт-дәстүрлеріміз жетерлік. Атабабаларымыздан мұра боп қалған салтдәстүрлер
әрдайым
игі
мақсаттар
үшін
қолданыста болған. Сол себепті оларды біле
жүру, кей-кейде өмірде іске асыру да артық етпес.
1. Өзіңізге берілген ақпаратты оқыңыз
2. Аудиторияға айтып беріңіз
(Мәтін № 1)

9.

Салтдәстүрлер

10.

Салт-дәстүр – әр ұлттың, халықтың діні мен
сеніміне, тұрмыс-тіршілігіне, ұлттық құрылым
ерекшелігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып,
өмірдің өзі туғызған ғұрыптардың жиынтығы;
қауым мен қоғамда қалыптасқан мінез-құлықтың
үлгілері.
Күнделікті қолданыста бір мәдени топты екіншісінен
айыратын және бейресми жолмен реттейтін
қабылданған
мінез-кұлық
ережесіне
немесе
әлеуметтік әрекеттерді жөнге келтіретін терминге
жатады.

11. Салт-дєст‰р арќылы нені тануѓа болады?

Салт-дәстүр арқылы нені
тануға болады?

12.

Салт-дәстүр
арқылы тану
тарихиәлеуметтік
салт-сана
мінез-құлық
мәденитұрмыстық,
тәлім-тәрбие
кәсіптік
рухани ісәрекетінің
көрінісі

13. Салт-дєст‰р ата-бабаларымыздыњ µмірінде

Салт-дәстүр атабабаларымыздың өмірінде
Бұлжымас
заң
Жазалау

14.

• Салт-дәстүр ұлт үшін өмір, қоғам заңы болып негізделіп, сана,
тағылым, тәрбие, тіршілік ережесі ретінде ел зердесіне рухани байлық —
өнеге тәжірибесін құраған.
• Салт-дәстүрдің ел арасындағы тәлімдік, тәрбиелік, халықтық мәні зор.
Салт-дәстүр байлығы – мәдениеттің байлығы. Мысалы, ата-ананы,
үлкенді құрметтеу, байғазы, көрімдік, сүйінші, кәде сұрау, сәлем беру, ат
тергеу, құрдастық қалжың, т.б. салт-дәстүрге жатады.
• Қазақ халқы салт-дәстүрге бай. Әдет, ғұрып, ишара, ырым, тыйым, дағды
бәрі осы салт-дәстүр көрінісі.
• Салт дәстүр мәселесі Қазіргі таңда салт дәстүр мәселесі алғашқы
орындарды тіреп тұр. Қазақ халқында көптеген салт дәстүрлер мен
ырымдар бар. Бірақ өкінішке орай адамдардың көбісі ырым мен салт
дәстүрді шатастырады екен. Ата баба өсиеті болып келе жатқан салт
дәстүрлердің өзіндік ерекшеліктері болса, ырым-жырымдар арнайы
тыйымдар үшін қолданылған.

15. Берілген сµздер мен тіркестерден дєст‰рлерді ажыратыњыз Ќ±да т‰су, сырѓа салу, кµрімдік, алќа, с‰йінші, ќыз ќуу, шашбау,

Берілген сөздер мен тіркестерден
дәстүрлерді ажыратыңыз
Құда түсу, сырға салу, көрімдік, алқа,
сүйінші, қыз қуу, шашбау, алтыбақан,
асық ату, шолпы, асық, шілдехана,
бәйге, ашамайға отырғызу, жоқтау,
бесбілезік, жүзік, бесікке салу, жамбы
ату және т.б.

16. Зергерлік б±йымдар

Зергерлік бұйымдар

17. Ќандай дєст‰рлер кµрсетілген?

Қандай дәстүрлер көрсетілген?

18.

Қандай дәстүрлер көрсетілген?

19. - Ќ±да т‰су - Ќыз айттыру - С‰р бойдаќ - Ат ќою - Толѓаѓы жету - Той малы - Ќыз ќашар - Ќыз айттыру - К‰шік к‰йеу - Ќыз ќашар

- Құда түсу
- Қыз айттыру
- Сүр бойдақ
- Ат қою
- Толғағы жету
- Той малы
- Қыз қашар
- Қыз айттыру
- Күшік күйеу
- Қыз қашар (күйеудің ұрын келуі)
- Отау тігу
- Тұсау кесу
- Үлкен үй
- Шілдехана күзетісу

20. Дегеніне жету – кµздеген маќсатына жету, ойын іске асыру. Дµњгелетіп єкету – бір істі тез мењгеріп, оны одан ары ќарай дамыту

Дегеніне жету – көздеген
мақсатына жету, ойын іске
асыру.
Дөңгелетіп әкету – бір істі тез
меңгеріп, оны одан ары қарай
дамыту

21. Фрайер єдісі

Фрайер әдісі
анықтамасы
мысал жазу
СӨЗ
синоним
антоним

22. Фрайер єдісі

Фрайер әдісі
Негізгі ойды білдіретін
Мәтін бойынша 5-6 кілт сөйлем
сөз
Мәтіндегі
негізгі ой
Негізгі ойға қарама- Мәтіндегі маңызы жоқ
қарсы сөйлем/әрекет немесе артық ой/сөйлем
(қарсылықты
құрылым бойынша)

23. «Бес жол µлењ»

«Бес жол өлең»
Зат есім (1 сөз)
Сын есім (2 сөз)
Етістік (3 сөз)
Сезімді білдіретін сөйлем (4 сөз)
Зат есімге синоним (1 сөз)

24. Пайдаланылѓан єдебиеттер 1. Орысша-ќазаќша т‰сіндірме сµздік: Єлеуметтану жєне саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басќарѓан

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану
және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын
басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар:
«ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9
2. Қазақ энциклопедиясы, 7 - том