Омыртқа жотасының қисаюы

1.

«Астана медицина университеті» АҚ
Еңбек гигиенасы, коммуналдық гигиена кафедрасы
Астана, 2017

2. ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ:

Омыртқа жотасының қисаюы – еш жағдайда өз бетімен жіберуге болмайтын
кең таралған арқа зақымдалуының бірі. Себебі, омыртқа жотасы мен қабырғалар
арасында өмірлік маңызды ағзалар жатады. Сколиоздың асқынулары ретінде әр түрлі
жүрек ақаулары, қанайналым жүйесі, тынысалу, жыныс бездері мен несеп жолдары
функциясы бұзылыстары дамуы мүмкін.
Қазіргі таңда, өкінішке орай, біздің мемлекетте адамдарда омыртқа жотасы
ауруларының деңгейі жоғары. Көп жағдайларда ата-аналар балаларының сколиоздың
бастапқы белгілеріне назар аудармайды және сколиоздың ауыр формасы дамығанда
бірақ көмекке жүгінеді. Баланың көтеретін сөмкесі, отыратын партасы, оның дене
салмағы мен бойына сәйкес келе бермейді. Шамадан тыс ауыр зат көтеру және оны
ұзақ уақыт көтеріп жүру баланың дене бітімінің дұрыс қалыптасуына кері әсерін
тигізуі мүмкін.
Қазіргі уақытта өзекті мәселе болып сколиоз ауруына ата-аналардың,
медицина қызметкерлерінің, мемлекеттің аса көп назар аудармауы нәтижесінде
жалпы балалар аурушаңдығының жоғарылауын айта аламыз. Сколиоз ауруының
проблемасы айтылып келсе де, оны төмендетуге бағытталған шаралар шамалы.

3. ЗЕРТТЕУ МАҚСАТЫ:

Астана қаласы №75 мектеп-гимназиясында
оқушылар арасында кездесетін омыртқа жотасы
қисаюының кездесу жиілігінің себептерін анықтау.
Зерттеу міндеттері:
1. 1, 5, 11 сынып оқушыларының омыртқа
жотасы ауруларының жалпы даму үрдісін анықтау;
2. Ата-аналар мен оқушылардың сауалнама
қорытындысын жасау;
3. Оқушыларға арналған мектеп жиһазының
санитариялық талаптарға сәйкес болуын анықтау;
4. Бастауыш сынып оқушыларының партада
отыру тәртібінің мониторингі;
5. Оқушылардың сабақта 5 минуттық денені
шынықтыру әдісінің жүргізілуін анықтау.

4. ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСынЫҢ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ

Зерттеу объектісі: Астана қаласы
әкімдігінің «№75 мектеп-гимназия»
коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Зерттеу
материалдары:
2130
оқушының
профилактикалық
медициналық тексеру нәтижелері, 1сыныптан 30 оқушы, 5-сыныптан 30
оқушы және 11-сыныптан 28 оқушы мен
ата-аналарының
сауалнама
қорытындылары, Денсаулық сақтау
министрлігінің шаруашылық жүргізу
құқығындағы "Травматология және
ортопедия ғылыми-зерттеу институты"
республикалық
мемлекеттік
кәсіпорнының
статистикалық
мәліметтері.
Зерттеу әдістері:
1. статистикалық;
2. сауалнама жүргізу;
3. құралдық өлшеу;
4. ақпараттық-аналитикалық.

5. 2011-2014 жылдар арасындағы Қазақстанда халық арасындағы жас ерекшелігі бойынша сколиоз аурушаңдығының 100 000 адамға шаққандағы көрсеткіштері

0-14 жастағы балалар
15-17 жастағы балалар
1500
1285,4
1107,9
959,9
1000
500
18-ден жоғары ересек адамдар
1211,3
Барлығы
328307,8
271,6 266,3
48,5 52,2 48,2 46,4
0
2011
2012
161,8 164 157,2 150
2013
2014
2011
2012
2013
2014
Барлығы
26794
27533
26778
25933
0-14 жастағы балалар
13451
13015
11896
12105
15-17 жастағы балалар
7688
8351
9129
8235
18-ден жоғары ересек адамдар
5655
6167
5753
5593

6. Қазақстан Республикасы бойынша 2012-2013 жылдар аралығында омыртқа жотасы мен сколиоз ауруының аймақ бойынша балалар аурушаңдығы (1000 баладан

Қазақстан Республикасы бойынша 2012-2013 жылдар
аралығында омыртқа жотасы мен сколиоз ауруының аймақ
бойынша балалар аурушаңдығы (1000 баладан анықталғаны)
2,7
1,6 1,3 1,2 0,6 2,7 0,7 3,3
1,4 10,4 3
2
2,5 0,8 2,8 2,2
3,7
5,8
1,8 1,8 1,4 0,6 3,5 0,7 3,4
1,4
1,9 11,2 3,2 4,2 1,2 3,2 2,5
0,2
2012
(Скол
иоз)
2013
(Скол
иоз)
3,1 4,5 3,4 0,7 0,7 1,1 5,3 2,5 1,1
3,6 14 5,3 2,4 3,4 4,2 3,6
5,3
3,4
5
3,6 2,2
1,2
5,5
0,7
0,6
2,3
3,9 14,6 6
3,3 4,8 4,7 3,7
0,1
2012 (Омыртқа жотасының қисаюы)
2013 (Омыртқа жотасының қисаюы)

7. 5 мен 11 сынып оқушыларының сауалнама жауаптарының қорытындысы

80%
60%
89%
90% 95%
100%
65% 68%
66% 67%
43%
92%
43%
40%
20%
0%
5-сынып
оқушылары
11-сынып оқушылары
Портфель немесе сөмкені 1 қолмен көтеремін
Партада, креслода бүкірейіп отырамын
Ауыр заттарды жиі көтеремін
Спортпен айналысамын
Ортопедиялық төсек орнын қалаймын

8. Ата-аналардан алынған сауалнама қорытындысы

30%
23%
20%
10%
0%
6%
0%
1-сынып (30
ата-ана)
Сабақ қарауда, ас қабылдағанда баламның
дене қалпын бақыламаймын
Балам арқа ауыруына шағымданады
Арқа ауыруына байланысты дәрігерге
қаралдық
50%
40%
30%
20%
10%
0%
50% 48%
10%
5-сынып (30 ата-ана)
100%
89%
63%
50%
14%
0%
11-сынып (28 ата-ана)

9. 1, 5 және 11 сынып оқушыларының бой ұзындығының оқу жиһазының өлшемдерiне сәйкес келуін анықтау

Сынып
1
1
5
11
11
Оқушылар
Оқушыға
Оқушыға
Таңбаның Орындықтың Орындықтың
бойлары
қараған үстел қараған үстел
түсi
алдыңғы
алдыңғы
(миллиметрмен) жиегiнiң
жиегiнiң
жиегiнiң
жиегiнiң
еденнен
еденнен
еденнен
еденнен
биiктiгi,
биiктiгi,
биiктiгi, норма
биiктiгi,
норма
өлшенген
өлшенген
көрсеткіш
көрсеткіш
520
Күлгiн
520
300
300
1150 – 1300
520
Сары
580
340
300
1300 – 1450
706
Қызыл
640
380
405
1450– 1600
706
Жасыл
700
420
405
1600 – 1750
706
Көгiлдiр
1750 артық
760
460
405

10. Бастауыш сынып оқушыларының партада отыру тәртібінің мониторингі

11. 1-11 сынып оқушыларының 2016 жылғы медициналық тексеру қорытындысын талдау

6
5
4
3
2
1
0
5
5
4
3
2
1
0
1 1
0 0
1
0 0
Сколиоз
0 0
1
0
0
1
1
0
Омыртқа жотасының қисаюы
75 мектеп
Астана қаласы
бойынша
мектеп саны 84
Омыртқа жотасының
қисаюы диагнозы
қойылған оқушылар саны
7
588
Сколиоз диагнозы
қойылған оқушылар саны
5
420
Қазақстан
бойынша мектеп
саны
Қазақстан
бойынша
анықталға
ндар

12. 1, 5, 11 сыныптарда бес минуттық денені шынықтыру әдісін бақылау