Психологиялық зерттеу әдістері

1.

Психологиялық зерттеу
әдістері
Егер де деректерді жинактау ушін гылыми негізделген
әдістерді тек кана дурыс пайдалана білген уакытта гана
гылымнын дурыс және жемісті дамуы мумкін. Әдістерді
негіздеу дегеніміз сол гылымнын әдіснамасы мен
әдістерінін
арасындагы байланысты калыптастыру. Бул жағдайды
психологияга колданганда психиканы философиялык
тургыдан тусіну. Зерттеу әдістеріне, оны куруга,
уйымдастыруга жене нәтижелерін талдауга негізгі
талаптарды
аныктайды.

2.

Зерттеу әдістерінің қағидалары
Психологияда зерттеу әдістерінің 3 қағидасы бар:
1.Обьективтік психологиялық зерттеулер қағидасы
Психологияның негізгі қағидаларының бірі-детерминизм
қағидасын(психикалык кубылыстардын себептик
тәуелділігі)
2.Психиқалық құбылыстарды даму үстінде зерттеу
3.Жеке тұлғаны талдау-жинақтау түрінде зерттеу

3.

Обьективтік психологиялық
зерттеулер қағидасы
Объективтік психологиялык зерттеулер қағидасы зерттеу
пәні ерекшеліктеріне тәуелді көптеген әдіснамалык куралдармен іске асады. Оны
былай тусіну керек: психика, сана, ішкі және сырткы көріністердін бірлігінде
зерттеледі.
Осыған байланысты бұл қағидасын талаптары бойынша, кезкелген психикалык кұбылыстар сыртқы себептер мен ішкі жағдайлардын
бірлігінде карастырылады. Психологиянын негізгі кагидаларынын бірі детерминизм кагидасын
(психикалык кубылыстардын себептік тоуелділіті) іске асыру психологиялык
зерттеулерді объективтік принципке сәйкес кұру болып табылады.
Объективтік кагида адамды іс-әрекет урдісінде зерттеуді талап етеді,
сондыктан да адамнын
психикалык ерекшеліктерін онын кылыктары бойынша бағалауға болады.

4.

Психикалық құбылыстарды даму үстінде зерттеу.
Психологиялық зерттеулерді құрудың негізгі
қағидасы психикалық құбылыстарды даму үстінде
зерттеу болып табылады.Обьективтік дүние әр
уақытта қозғалыста және өзгерісте
боладысондықтан да оны бейнелеу
өзгеріссіз,қозғалыссыз болуы мүмкін емес.

5.

Жеке тұлғаны талдау-жинақтау түрінде
зерттеу
Әрбір адамның бойында жеке тұлға ретінде
жалпылық,ерекшелік және даралық
қасиеттердің болуы зерттеу жұмысын
ұйымдастыруда талдау-жинақтау қағидасын
басшылыққа алуды қажет етеді.
Адамды талдау тұрғысынан зерттеу жеке
тұлғаны әр түрлі өмір жағдайлары мен ісәркетте психиканың элементтерін тануға
көмектеседі,ал жинақтау-барлық жекелеген
құбылыстардың өзара байланысын
анықтауға мүмкіндік береді. Жеке тұлғаның
психологиялық үрдістерін,дара
психологиялық ерекшеліктерін зерттей
отырып,психология әртүрлі зерттеу әдістерін
қолданады.

6.

Психология ғылымында кенінен таралган
негізгі әдістерге
бакылау және эксперимент жатады.
Сонымен қатар психологияда жеке әдістер де қолданылады:
әнгіме әдісі, анкета әдісі, іс-әрекет нәтижесі мен урдісін талдау,
тест әдісі.
Бақылау-Бакылау адамнын психикалык өмірін зерттеу әдісі ретінде
психологияда жиі колданылады. Бакылаудын комегімен жеке психикалык
урдістерді (ес, зейін, ойлау), жеке тұлғанын психикалык касиеттерін зерттейді,
олар сырттай әртурлі адамзаттын іс-орекеттері (енбек, оку, ойын), психикалык
калпы (көніл-куй, аффект) турінде ангарылады.
Сонымен,бақылау әдісі дегеніміз әртүрлі табиғи жағдайда жеке тұлғаның ісәрекеті мен қылықтарын қабылдаудың негізінде мақсатты зерттеу.

7.

Экспримент әдісі
Психология ертеден келе жаткан ғылымдардын бірі, XIX гасырдын ІІ жартысында оз алдына жеке ғылым болып,
философиядан болініп шыкты. Осы кезенде психологияда бір жуйелі эксперименталдык зерттеулер жургізіле
бастады (В. Фехнер, Э. Вебер, В. Вунд жоне т.6.)
Эксперимент дегеніміз не? Эксперимент - бул себеп-салдарлык байланысты зерттеу мак сатындагы зерттеушілік
кызмет болып табылады. Ол томендегіше іске асады:
1)Зерттеуші зерттейтін кубылысты озі табады жоне оган белсенді осер етеді.
2)Экспериментті жургізуші отіп жаткан кубылыстын шартын озгертуі мумкін.
3)Экспериментте онын нотижесін бірнеше рет кайта жангыртуга мумкіншілігі болады.
4)Нотижесінде эксперимент сандык зандылыктардын математикалык амалдарын айкындайды.)
Табиғи эксперименттің негізін салған орыс ғалымы А.Ф.Лазурский болды 1910 жылы
Оның мақсаты зерттеудің эксперименталдық сипатын табиғилық жағдайлармен ұштастырыу

8.

Диагностика (гректін екі сөзінен куралган, біріншісі
"диа" - казакшалаганда "айкын" "анык" деген
магынаны , бідіреді, екіншісі гректін "гнозис" » - білім
деген магынада қолданылады.
Диагностика - зерттелетін обьекті немесе үрдіс
туралы алдын-ала ақпарат алудың жалпы тәсілі.

9.

Психологиялық тест әдісі
1)ТЕСТ ӘДІСІ
Tecт - ағылшын сөзі, қазақшалағанда "байкау» немесе "сынак" деген
магынаны білдіреді
Бұл терминді психологиялық зерттеулер тәжірибесіне өткен
ғасырдың аягында америка ғалымы Дж. Кэттел енгізді. А.Бине,
Т. Симонмен бірге балалардын акыл-ой дамуы немесе
дарындылығын аныктау ушін өзінін жуйесін жасады. Осы
кезден бастап, тест кең колемде таралып және тәжірибелік
мәні арта тусті.
Тест - бұл күрделі техникалық бейімделуді қажет етпейтін,
стандартка және мәліметтерді математикалык ондеуге дайын
туратын кыска, стандартты сынак.

10.

Сұхбаттасу әдісі
Сұхбаттын максаты - жауап берушінін сөзінен объективтік жене субъективтік деректер туралы
акпарат алу. «Психологияда колданылатын сухбаттасу әдісін екі турге белуте болады
1. "Бетпе-бет"- сухбаттасу, арнайы жоспармен зерттеушінін жургізетін сухбаты;
2. Сырттай сухбат- анкета, ол ез бетінше толтырылады. Ауызша сухбат психологиялык
зерттеулер ушін дәстурлі әдіс болып табылады.
Сұхбаттасу баска әдістердін комегімен алынган мәліметтерді аныктау, кенейту және бакылау
ушін кызмет етеді. Сухбаттасудын екі турі кездеседі: калыпты жоне калыптантыс.
Кальпты сухбаттасуда койлатын сурактар жоне олардын бірізділігі алдын ала аныкталы,
барлык жауап берушілерге мазмуны бірдей болады. Зертеушіге кейбір сурактардын мазмунын
озгертуге немесе жана сурактар енгізуте, сурак беру тортібін озгертуге болмайды.
Калытантыс сухбаттын әдістемесі керісінше, толык икемді, кейбір озгерістерді енгізуге
болтындыгымен сипатталады. / Зерттеуші сухбаттын жалпы жоспарын басшылыкка алады,
накты жагдайларга сойкес сурактын атын, сурактын койылу тәртібін озгертуге кукы бар.

11.

Коррекциялык әдістер
Казіргі психология әртурлі жолдармен адамдардын практикалык ісәрекетіне әсер етеді. Психологиялык комек кездесетін объективтік
ахуалда ғана емес, сонымен катар субьективтік бастан кешірген
колайсыздык жагдайда да жиі және тиімді турде беріледі
Психокоррекциялык әдістер - бул
адамдардын мінез-кулкына әсер ететін
жан-жакты тәсілдердін,
багдарламалардын және әдістердін
жиынтыгы.

12.

Аутотренинг. Аутогендік жаттыгулардын пайда болуы мен енгізілуі неміс психотерапеві Н. Г.
Шульцтін есімімен тығыз байланысты, Онын енбектерінін аркасында барлык елдерде
аутогендік жаттығу, ен алдымен ағзадагы әртурлі невроз және функционалдык бузылуларды
емдеу жоне алдын алу әдісі ретінде кен тарады.
Бул әдістін психогигиенанын жоне психопрофилактика-нын тиімді куралы ретінде
кенінен таралуы адам омірі віргагынын жеделдеуі, адамнын жуйке жуйесіне
ауыртпалыктын осуімен байланысты. Казір аутогендік жаттыгулар спортшыларды
даярлау жуйесіне берік енді, психогигиеналык-эмопионалдык женілдету тәсілі
ретінде ондіріс ужымдарында кенінен колданылады.

13.

Топтык тренинг. Кен магынада топтык немесе әлеуметтік - психологиялык тренинг - окыту, білім
және карым-катынас саласында жекелеген ептіліктерге уйретудін озіндік турі.
Әлеуметтік-психологиялык тренингтін әдістері туралы айтканда, онын екі турлі жіктелуін атап
откен жон. Біріншіci топтык пікірталас, екіншісі - ойындар)
Топтык дискуссия әдісі негізінен нактыы ахуалды талдау турінде және топтын озін-озі талдау
багытында колланылалы.
Элеуметтік-психологиялык тренинг ойын одістерінін арасында ен коп, жан-жакты таралганы рөлдік ойындар одісі.
Әлеуметтік-психологиялык тренинг ерлізайыптылардын дау-дамайларынын
динамикасын коррекциялау ушін, ата-аналар мен балалардын арасында карымкатынасты жаксарту, жас жеткіншектердін әлеуметтік - психологиялык бейімделуін
коррекциялау ушін колданылады.

14.

1)Психологияда қандай жеке әдістер қолданылады?
2)Бақылау әдісі дегеніміз не ?
3)Табиғи эксперименттің негізін салған ғалым кім?
4)Сұхбаттасу неше түрге бөлінеді және қандай?
5)Әдістерді негіздеу дегеніміз не?
CREDITS: This presentation template was
created by Slidesgo, including icons by
Flaticon, infographics & images by Freepik
Please keep this slide for attribution