O’qituvchi pedagogik qobilyatining asosiy sifatlari va yetakchi xususiyatlari

1.

O’qituvchi pedagogik qobilyatining asosiy sifatlari
va yetakchi xususiyatlari
Reja:
• O’qituvchi faoliyatida pedagogik qobilyatlar.
• O’qituvchining kommunikativ qobilyati.
• Oqituvchi pedagogik qobilyatini rivojlantirish funksiyalari.
• O’qituvchi faoliyatida muloqot madaniyati va
psixologiyasi.
• Muloqotni tashkil etishda umuminsoniy qadryatlar
ustuvorligi.

2.

Qobiliyat buShaxsning biror faoliyat yuzasidan bilim, ko‘nikma va
malakalarni boshqalarga nisbatan tez va oson o‘zlashtirishi bilan
bog‘liq bo‘lgan psixologik xususiyatdir.
Qоbiliyatlar taraqqiyotining yuksak bоsqichi iste’dоd deb
ataladi. Iste’dоd bu kishiga qandaydir murakkab mehnat
faоliyatini muvaffaqiyatli, mustaqil va keng doirada bajarish
imkоnini beradigan qоbiliyatlar majmuasidir.
Qobiliyat - bilimdan farq qiladi. Bilim bu- ilmiy mutolaalar
natijasidir, qobiliyat esa insonning psixologik va fiziologik
tuzilishiga xos bo’lgan xususiyatlardir. Qobiliyat- bilim olish uchun
zaruriy shart-sharoit yaratadi u ma’lum darajada bilim olish
mahsulidir.

3.

4.

Pedagogik qobiliyat
pedagogning pedagogik faoliyatni
boshqara olish imkoniyatini va shu
faoliyat bilan muvaffaqqiyatli
shug’ullana olishini shuningdek
pedagogik jarayonlarni tashkil etish
borasidagi xususiyatlarining
komponentlaridir.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

Pеdagogik qobiliyat turlari:
• Didaktik
• Akademik
• Perseptiv
• Kommunikativ
• Tashkilotchilik
• Psixologik tashxis
• Diqqatni taqsimlash
• Tashabbusga, ijodga ilhomlantirish
• Gnostik
• Konstruktivlik

12.

1. Didaktik qobiliyat
• oson yo‘l bilan murakkab bilimlarni
tushuntirish
ya’ni o’quvchilar bilan muloqot
qilishida pedagogning ta’lim,
tarbiyaviy hamda metodlarni
chuqur o’zlashtirgan holda dars
berish qobiliyatidir.

13.

2. Akadеmik qobiliyat
• barcha fanlar
yuzasidan muayyan
bilimga ega bo‘lish
ya’ni O’qituvchi o’z
fanini va boshqa
fanlarni chuqur
bilishida va
o’zlashtirishda
namoyon etishidir.

14.

3. Pеrsеptiv qobiliyat
• qisqa daqiqalarda auditoriya
holatini idrok qila olish fazilati ya’ni
tashqi olamni va muhitni sezish,
idrok etish ya’ni kuzatishda muhim
ahamiyatga ega. O’qituvchi
o’quvchining psixologiyasini va
psixik holatini o’ziga singdirib idrok
etadi.

15.

4. Kommunikativ , nutqiy qobiliyat
• ixcham, ma'noli,
ohangdor, muayyan ritm
chastotaga ega bo‘lgan
nutq, nutqning
jarangdorligi, uning pauza,
mantiqiy urg‘uga rioya
qilishi O’qituvchining
pedagogik jamoa va otaonalar bilan o’zaro
muloqotga kirishishida
muhim bo’lib, bunda
o’qituvchi muomala
madaniyatini muntazam
o’zida singdirib
shakllantirib borishi lozim.

16.

5. Tashkilotchilik qobiliyati
• sinf guruhi yoki
kursni uyushtirish
va uni boshqarish
istе'dodi ya’ni sinf
o’quvchilarining
o’qituvchi tomonidan
turli jamoat ishlariga
va to’garaklarga jalb
qila olishida
namoyon bo’ladi.

17.

18.

6. Psixologik tashxis (diagnoz) qobiliyati
• insonning
kеlajagini
oqilona tasavvur
qilish bashorati
tarbiyalanuvchilarda qanday fazilatlarni taraqqiy ettirish
lozimligini oldindan
aytib bera olishidir.

19.

7. Diqqatni taqsimlash
• qobiliyati (bir nеcha
ob'еktlarga bir vaqtning
o‘zida ongini qarata
olish);
O’qituvchida diqqatning barcha xususiyatlari: hajmi, idora
qilinishi, safarbarligi
taraqqiy etgan bo’lishi
muhimdir.

20.

8.Tashabbusga, ijodga ilhomlantirish
qobiliyati
• Bilim oluvchi-
larni tashabbuskorlikka, ijodga
yo’naltirish va
ijodkorlikni
shakllantirish.

21.

9.Gnostik qobiliyat
• Tadqiqotga layoqatlilik
yangilik yarata olish
ya’ni
O’qituvchi o’z fanini chuqur bilishi
amaliyotda namoyon
etishi va yangilik yarata
olishidir.

22.

10.Konstruktiv qobiliyat
• O’qituvchining o’quv
tarbiyaviy faoliyatini
puxta rejalashtirishi
asosida yuzaga keladigan kasbiy
pedagogik vaziyat
bosqichlarini oldindan
ko’ra
olishi.

23.

• Olimlarning uzoq yillar olib borgan ilmiy tadqiqotlari va
kuzatishlari natijasida pedagogk qobiliyatlarning quyidagi
asosiy sifatlari ko’rsatilgan:
- o’z kasbiga muhabbat, o’quvchilarni seva olishi;
- mutaxassislik fanini mukammal bilishi, unga qiziqishi;
- pedagogik taktga ega bo’lishi;
- o’z kasbiga ijodiy yondashishi;
- javobgarliki his etishi;
- tarbiyaviy bilimlarni egallaganligi;