Գույքային հարկերի տնտեսական

1.

ԳՈՒՅՔԱՅԻՆ ՀԱՐԿԵՐԻ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԴԵՐԸ ՀՀ ԲՅՈՒՋԵՏԱՅԻՆ
ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՈՒՄ
ՈՒՍԱՆՈՂ՝ ԱԶԱՏՅԱՆ ԷԼԻԶԱԲԵԹ
ԳԻՏԱԿԱՆ ՂԵԿԱՎԱՐ՝ Տ.Գ.Թ ԿԻՐԱԿՈՍՅԱՆ ԳԵՎՈՐԳ

2.

Նպատակը և խնդիրները
Աշխատանքի հիմնական նպատակը ՀՀ գույքային հարկերի տնտեսական
բովանդակության և դերի ուսումասիրումն է ՀՀ-ի բյուջետային եկամուտների
կառուցվածքում:
Այդ նպատակին հասնելու համար առաջադրվում են հետևյալ խնդիրները.
• Ուսումնասիրել գույքային հարկերի դերը և ֆիսկալ նշանակությունը,
• Վերլուծել գույքային հարկերի տեսական հիմքերը և սոցիալ-տնտեսական
բովանդակությունը,
• Վերլուծել գույքային հարկերի դերը ՀՀ-ում և բացահայտել դրանց
հավաքագրման հիմնախնդիրները
• Մշակել գույքային հարկերի արդյունավետության բարձրացման հիմնական
մոտեցումները։

3.

Հետազոտության օբյեկտը և առարկան
• Ուսումնասիրության օբյեկտը Հայաստանի Հանրապետության
հարկային համակարգն է։
• Ուսումնասիրության առարկան՝գույքային հարկերի հավաքարման
գործընթացն է։

4.

Գույքահարկի պլանավորված և հավաքագրված ծավալները 2010-2018թթ․
Անշարժ գույքի գույքահարկ
90.6 %
94.5 %
96.6 %
99.0 %
95.2 %
2014
2015
2016
2017
2018

5.

Գույքահարկի և հողի հարկի շարժընթացը 2010-2018թթ.

6.

2010-2018թթ. ընթացքում գույքահարկի և հողի հարկի կշիռները համայնքների
հարկային եկամուտներում

7.

Անշարժ գույքի և փոխադրամիջոցի գույքահարկի ծավալը ՀՀ
Համախմբված բյուջեի եկամուտների կառուցվածքում 2019-2021 թվականներին
ՓՈԽԱԴՐԱՄԻՋՈՑԻ
ԳՈՒՅՔԱՀԱՐԿ
ԱՆՇԱՐԺ ԳՈՒՅՔԻ ԳՈՒՅՔԱՀԱՐԿ
2020
22532.7
2021
31059.1
2019
4209.8
2021
1741.7
2019
21596.0
2020
3616.7

8.

Անշարժ գույքի և փոխադրամիջոցի գույքահարկի հարաբերակցությունը
ՀՆԱ-ի նկատմամբ (տոկոսներով)
ՓՈԽԱԴՐԱՄԻՋՈՑԻ ՀԱՐԿ
ԱՆՇԱՐԺ ԳՈՒՅՔԻ ՀԱՐԿ
0.0 %
0.3 %
0.4 %
0.1 %
0.1 %
0.4 %
2019
2020
2019
Համայքների բյուջեների եկամուտների կազմում անշարժ գույքի
և փոխադրամիջոցի գույքահարկի ծավալը
2019
2020
2021
Գույքային
հարկեր անշարժ
գույքից
10 541.2
9 509.7
12 350.4
Գույքային
հարկեր այլ
գույքից
15 264.6
16 639.7
20 450.4
2021

9.

Գույքահարկի միջին բեռի համեմատությունը Երևան
քաղաքում 2021 թվականի դրությամբ (ՀՀ դրամ)

10.

Գույքահարկ/ՀՆԱ հարաբերակցությունը ՀՀ-ում և մի շարք այլ երկրներում, 2017թ., %

11.

Անշարժ գույքի տարբեր տեսակների հարկման դրույքաչափերը տարբեր երկրներում

12.

Եզրակացություններ
Գույքային հարկի վերաբերյալ տեղեկատվության հիմնական
եզրակացություններից են՝
գույքային հարկը տեղական բյուջեների եկամտի հիմնական
աղբյուրներից մեկն է
գույքային հարկը տեղական բյուջեների եկամուտների ամենակայուն և
հուսալի աղբյուրներից մեկն է:
գույքային հարկը կարող է խրախուսել գույքի արդյունավետ
օգտագործումը և վերահսկել դրա օգտագործումը

13.

Գույքային հարկը կարող է նաև որոշակի բացասական ազդեցություն
ունենալ՝
գույքային հարկի դրույքաչափերի բարձրացումը կարող է հանգեցնել
բնակարանային ծախսերի ավելացման, ինչը կարող է բացասաբար
ազդել բնակչության ցածր եկամուտ ունեցող հատվածների համար
բնակարանների մատչելիության վրա:
գույքային հարկը կարող է մեծացնել անշարժ գույքի
սեփականության արժեքը, ինչը կարող է բացասաբար
անդրադառնալ ընդհանուր տնտեսական գործունեության վրա:

14.

Առաջարկություններ
առաջարկվել է անշարժ և շարժական գույքի հարկման բազա դիտարկել
շուկայական արժեքը՝ պրոգրեսիվ դրույքաչափի կիրառմամբ, սահմանել չհարկվող
շեմ, տեսանելի հարստության նկատմամբ սահմանել բարձր դրույքաչափեր, ինչը
հնարավորություն կտա մեղմել գույքային բևեռացումը և միաժամանակ կապահովի
հարկման սոցիալականացման ուղղվածության խորացումը,
առաջարկվել է իրականացնել հանրապետության բնակֆոնդի խմբավորում ըստ
դրանց շուկայական արժեքների և բարձր խմբում ընդգրկված բնակարանների և
առանձնատների վաճառքից, ինչպես նաև նվիրատվությունից և ժառանգությունից
գանձել հարկ՝ արժեքի մինչև 10 տոկոսի չափով,
հասարակական նշանակության տարածքների օգտագործումը խթանելու
նպատակով չօգտագործվող հասարակական տարածքների նկատմամբ կիրառել
անշարժ գույքի հարկման առավել բարձր լրացուցիչ գործակիցներ՝ հաշվետու
ժամանակաշրջան սահմանելով ամիսը (ներկայումս գործող կիսամյակի փոխարեն),
սեփականության իրավունքով մեկից ավելի բնակարանների սեփականատերերի
համար համար սահմանել ավելի բարձր հարկային պարտավորություններ։

15.

Շնորհակալություն