1-МAВЗУ: Хионийлар, Кидарийлар, Эфталийлар давлати

1.

.
1-МAВЗУ: Хионийлар,
Кидарийлар, Эфталийлар
давлати

2.

Режa:
1. Манбалар.
2. Хиноийлар.
3. Кидарийлар.
4. Эфталийлар давлатининг ташкил топиши. Сиёсий
тарих
5. Ижтимоий-иқтисодий тузум.
6. Эфталитлар ҳукмронлиги давридаги маданий ҳаёт

3.

Асосий адабиётлар рўйхати:
1. Азамат Зиё. Ўзбек давлатчилиги тарихи:
(Энг қадимги даврдан Россия босқинига
қадар). T., Шарқ. 2000.
2. История Узбекистана. – Т.: Фан, 2012.
3. Сагдуллаев ва бошқалар. Ўзбекистон
тарихи: давлат ва жамият тараққиёти. – T.:
Академия, 2000.
4. Ўзбекистон тарихи. – Т.: Университет,
1997.
5. Эшов Б.Ж., Одилов А.А. Ўзбекистон
тарихи. – Т.: Янги аср авлоди, 2014.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Эфталийлар давлати. Ёзма манбаларнинг хабар беришича,
457 йили (ўша даврларда Тохаристон деб аталган) Жанубий
Ўзбекистон ва Шимолий Афғонистон ҳудудлари эфталийлар шоҳи
Вахшунвар томонидан бўйсундирилади. Эфталийлар 467-480йиллар оралиғида Сўғдни эгаллайди. VI аср бошларида улар
Шарқий Туркистонни босиб олади ҳамда шу тариқа улкан давлатга
асос солади.
Эфталийлар ягона подшо бошқарувига эга бўлишган. Оилавий
муносабатларини кузатиш уларда патриархал тартибга хос
жиҳатлар ривож топганлигини кўрсатади. Патриархал бошқарув
тартибига хос айрим жиҳатлар қуйидаги мисолларда кўзга
ташланади: "Улар орасидан энг бой кишилар тахминан йигирма ва
ундан ортиқ кишини ўзларига шерик қилиб оладилар; дўстлар ҳар
доим у билан бирга тушлик қиладилар, унга тегишли
неъматлардан умумий ҳуқуқлари борлиги сабабли баб-баравар
фойдаланадилар. Дўст ва шерик орттирган шахс ўлимидан кейин,
қонунга кўра, тобутга унинг дўстлари тириклайин бирга қўйилиши
шарт бўлган" (Прокопий Кесарийский).

13.

14.

Илк ўрта асрлар муҳим тарихий саналари
305 й.
Хоразмда Африғийлар сулоласи ҳукмронлиги бошланди.
453-454 йй. Эфталитларнинг Эронга дастлабки ҳужумлари бўлиб ўтган.
456 й.
Эфталлар Хитойга элчи юборганлар.
457 й.
Эфталлар подшоси Вахшунвор Чоғониён, Тоҳаристон ва
Бадахшонни ўзига бўйсундирган.
484 й.
Эрон шохи Феруз эфталлар билан бўлган жангда ҳалок
бўлади.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Илк урта асрларга оид тангалар
6-7 асрларда Чоч (Тошкент)да зарб қилинган мис танга. Танганинг ўнг томонида (аверсда)
тўғрига қараган ҳукмдор тасвири акс этган. Ҳукмдор боши тепасида ярим ой тасвири ўрин олган.
Танганинг тескари томонида (реверсда) эса воҳанинг бир қисм тангаларига хос тамға жой олган.
Тамға атрофида суғдий ёзувда pny ’krty c’cynk γwβw z/nyrt – «Чоч ҳукмдори (томонидан зарб)
қилдирган сариқ (бронза) танга” жумлалари ўрин олган. Ушбу танга Чочнинг маҳаллий сулоласи
вакиллари томонидан зарб қилинган деб ҳисобланади.
Танганинг ҳажми 4 см, оғирлиги 3 гр. Қанқа харобасидан топилган.