Мәҗит Гафуриның “Кыр казы” хикәясе

1. Мәҗит Гафуриның “Кыр казы” хикәясе

Татар әдәбияты
5 нче сыйныф
Вәлиуллина Р.Һ

2.

3. “ Татар һәм башкорт халыклары арасында киң популярлык алган, тирән мәхәббәт казанган,үз иҗат гомерендә өч революцияне башыннан

кичергән, саф күңелле, нечкә хисле бу
язучы гаять бай иҗат мирасы калдырды”.
Профессор Мөхәммәт Гайнуллин.
Мәҗит Гафури иҗатында да, шәхси тормышында да чын күңелле һәм
самими бер кеше иде... Аның мәхәббәте дә, нәфрәте дә шушы бер
чишмәдән чыкты.Шуңа күрә аның мәхәббәте керсез кайнар, нәфрәте
тундыргыч салкын иде”.
Сәйфи Кудаш, башкорт халык шагыйре.
“ Мәҗит Гафури бөек эз калдырды.Аның таланты олы һәм күп
яклы.Ул, чын гуманист буларак, кеше бәхете һәм дөреслеге өчен
көрәшкә бөтен гомерен багышлады һәм моның белән үзенә үлемсез
дан яулады”.
Павло Тычина, украин язучысы, академик.

4.

М.Гафуриның тормыш юлын һәм иҗатын өйрәнү өчен тестлар.
1. Мәҗит Гафури нинди халыкларның классик язучысы ?
а) татар, башкорт
б) үзбәк
2. Язучы белем алган мәдрәсәләр.
а) Хөсәения
б) Мөхәммәдия
3. 1919-1928 елларда М.Гафури эшләгән газеталар.
а) ”Юксыллар сүзе”
б) ”Урал “
4. Язучының беренче шигыре.
а) ”Иман шәкертләренә”
б) ”Гөлләр бакчасында”
5.Мулланур Вахитовка багышланган шигыре.
а) “Нур”
б) ”Кырда “

5.

6. Мәҗит Гафуриның псевдонимнары.
а) Габделмәҗит Гафуров
б) Мәҗит Гафури
7. Мәҗит Гафуриның тормыш юлын һәм иҗатын төрле ас
пектта өйрәнүче галимнәр.
а) Ә.Нигъмәтуллин
б) Х.Госман
8. М.Гафуриның музей йорты.
а) Казанда
б) Уфада
9. М.Гафуриның Г.Тукайга багышланган шигыре.
а) ”Ана теле”
б) ” Г.Тукай вафатыннан соң”
10 .М.Гафури сүзләренә иҗат ителгән опера.
а) .”Алтынчәч”
б) “Эшче”

6.

Эпик жанрлар
Хикәя
Повесть
Роман
Жанр ( французча “ төркем “ мәгънәсендә ).
Әдәби әсәрнең тарихи рәвештә барлыкка
килгән тибын белдерә.
Эпос ( грекча “ сүз” мәгънәсендә ).Чөнки ул
кешеләр тормышын, яшәешен, чынбарлыкны
сөйләп бирә.

7.

Эпик әсәрне өйрәнү яклары
Хикәяләү
Вакыйгалык,
сюжет –
корылыш,
тема,
проблема,
идея һ.б.
Сурәтләү
Авторның
осталыгы,
образлык
тудыру
чаралары һ.б.
Бәяләү
Язучының
сурәтләнгәннәргә
мөнәсәбәте,
позициясе, хөкем
чыгаруы һ.б.

8.

9.

10.

11.

12.

П Л А Н
а) мин атларыбызны эзләргә чыктым;
б) камыш арасында яраланган кыр казы
күрдем;
в) әти казны асрарга рөхсәт итте;
г) йорт казлары кыр казын кабул итмәделәр;

13.

I нче бүлек
Ак күл буенда.
II нче бүлек
Яраланган кыр казы.
III нче бүлек
Саубуллашу.

14.

Хикәянең сюжет сызыгы
Кереш сүз (пролог)
Ак күл буеның сихри
матурлыгы.
Башлам (экспозиция)
Герой белән танышу.
Төенләнеш
Яраланган кыр
казын табу.
Вакыйгалар
үстерелеше
Өйгә кайткач,кыр
казына карата туган
кыенлыклар
Иң югары
нокта(кульминация)
Малайның кыр
казын яклап чыгуы
Иң югары нокта
(кульминация)
Малайның кыр казын
Яклап чыгуы.
Чишелеш
Кыр казының
сәламәтләнүе.
.

15.

Табигать биргән бу байлыкны уйсыз –
хафасыз туздырырга мөмкин икән, дип
уйласаң, бик нык ялгышырсың. Сакла син,
яңарт син үз кулыңа тапшырылган бу җир
йөзен...
Чишмәләрне саф килеш...
Ак каеннарны ак килеш...
Гөлләрне – чәчәкләрне пакъ килеш...
Сандугачлы кичләрне, тургайлы таңнарны
имин килеш сакла.

16.

Хушыгыз, кыр казлары !
Кыр казлары бүген, җепкә тезелеп
Җылы якка таба үттеләр.
Канатларын кагып, саубуллашып:
“Яз кайтырбыз”,- диеп киттеләр.
Хушыгыз, хуш, матур кыр казлары,
Сау – сәламәт очып барыгыз,
Ә без монда, матур мәктәпләрдә,
Рәхәтләнеп белем алырбыз.
Мәҗит Гафури.

17.

Өй эше.
Иҗади эш.
1.” Туган як ул....”
2.”Табигатьнең мең төсе бар “

18.

Молодец !
Җавап дөрес.

19.

Җавап дөрес түгел.
Игътибарлы бул!