Anatomi̇ kemi̇k gi̇ri̇ş (hareket si̇stemi̇)

1.

ANATOMİ
KEMİK GİRİŞ
(HAREKET SİSTEMİ)
2021-22
AHİ EVRAN ÜNİV. FTR DERS NOTUDUR
Prof. Dr. Kenan AYCAN

2.

Anatomi Kitapları
Prof. Dr. Alattin ELHAN
Prof. Dr. Fahri DERE
Grays ANATOMİ / Türkçesi var
Snell ANATOMY / Türkçesi var
Prof. Dr. Meserret CUMHUR
Prof. Dr. Metin TOPRAK
Prof. Dr. Gigen gövsa

3.

1-ANATOMİYE GİRİŞ
Anatomi Nedir: Canlıların yapısını inceleyen bilim dalına
denir. Bitki anatomisi, hayvan anatomisi, balık anataomisi, kuş
anatomisi vs.
İnsan anatomisi: İnsan vücudunun normal şekil ve yapısı ile
vücudu teşkil eden organlar arasındaki münasebetleri inceleyen
bir bilim dalıdır.
Anatomist: Anatomi ile uğraşan kişiye denir.
Vücudumuzun normal yapısını bilmeden hastalıklı halini teşhis
etmek oldukça zordur. Bunun için normal bir insanın yapısını
öncelikle hekimin bilmesi gerekir.

4.

2-ANATOMİNİN DALLARI
Anatomi şu anda içinde bulunan ve eskiden yakın ilişkisi olan birkaç dala ayrılır.
a-Sistematik Anatomi : Bilindiği gibi canlılar hücrelerden meydana gelir.
hücreler birleşerek dokuları meydana getirir. Dokular birleşerek sistemleri meydana
getirir. İnsan vücudunu aşağıdaki sistemler idare eder.
1-Systema locomotorium
( hareket sistemi )
2-
"
Vasorum
( dolaşım "
)
3
"
Digestorium
(sindirim "
)
4-
"
Respiratorium
(solunum
5-
"
Urogenitale
(urogenital " )
6-
"
Endocrinologia
(endokrin
7-
"
Nervosum
(sinir
8-
"
Organa sensuum (duyu organları sistemi)
"
)
"
"
)
)
Yukarıda belirtilen sistemleri ayrı ayrı inceleyen anatomi dalına sistematik anatomi
denir.

5.

3-ANATOMİK DURUŞ
(Situs):
Anatomide
Kullanılan
Durum ve Yön Terimleri
Normal anatomide organ ve
oluşumların normal şekil ve
komşuluklarının tarifi
anatomik duruş denilen
pozisyonda incelenir.

6.

5-EKSENLER
Sonsuzdan başlayıp sonsuza giden bir
doğru düşünelim. Buna eksen diyoruz. Bir
eksenin insanın bir tarafından girip diğer
tarafından çıktığını farzedelim. Bu eksenler daha
çok eklemlerin hareketlerini açıklamada işimize
yaramaktadır.
1-Vertikal Eksen (Axis verticalis):
2-Sagittal Eksen (Axis sagittalis):
3-Transvers Eksen (Axis transversalis):

7.

Sagittal düzlem
Transvers düzlem
Frontal düzlem

8.

4-DÜZLEMLER
2-Sagittal düzlem (Planum sagittale): Bu düzlem ikiye
ayrılır.
a- Midsagittal düzlem (Median Düzlem, Planum
medianum): Yere dik olarak insan vücudunun ortasından geçerek
vücudu sağ ve sol iki eşit parçaya ayıran düzlemdir.
b-Parasagittal düzlem: Median düzleme paralel
olan düzlemlere denir.
3-Frontal Düzlem (Planum frontale, Planum coronale):
Alına paralel yere dik olan düzlemlere denir.
4-Transvers Düzlem (Planum horizontale, Planum
transversum): Yere paralel, sagittal ve frontal düzlemlere dik
olan düzleme denir.

9.

6-İNSAN VÜCUDUNUN BÖLÜMLERİ
İnsan vücudu beş bölüme ayrılarak incelenir.
1-Caput (Baş)
2-Collum (Boyun)
3-Truncus (Gövde): Üç boşluk halindedir.
a-Cavum thoracis
b-Cavum abdominis
c-Pelvis (leğen)
Cavum thoracis ile cavum abdominis diyaphragma ile birbirinden ayrılır. Cavum abdominis ile
pelvis’i birbirinden ayıran bir oluşum yoktur.
4-Membrum superior (üst taraf ) üç kısımda incelenir:
a-Brachium (kol)
b-Antebrachium (önkol)
c-Manus (el)
5-Membrum inferior (alt taraf ) üç kısımda incelenir :
a-Femur (uyluk)
b-Crus (bacak)
c-Pes (ayak)

10.

7-HAREKET SİSTEMİ
Canlıların bir terden başka bir yere taşınmalarını ( yer
değiştirmelerini ) sağlayan sisteme denir. Bu sistem amipte
stoplazma uzantıları ile, balıkta yüzgeçlerle, kuşlarda ayak ve
kanatlarla yapılmaktadır. Canlının hareketi üç anatomik yapının
birbirleri ile uyumlu şekilde çalışması ile ortaya çıkar. Bu
anatomik yapılar üç ayrı bilim dalı ile incelenmektedir.
Bunlar :
1-Osteoloji
bilim dalı.
( Os = Kemik ) : Kemikleri inceleyen
2-Arthrologia ( Art = Articulatio = Eklem ) :
Eklemleri inceleyen bilim dalı.
3-Myologia ( M = Muskulus = Kas ) : Kasları inceleyen
bilim dalı.

11.

KEMİK GENEL
BİLGİLERİ

12.

OSTEOLOJİ (KEMİK BİLİMİ)
Os: Kemik,
Ossa: Kemikler,
Ossiculum: Kemikcik,
Ossificatio: Kemikleşme demektir.
osteoloji
Kemikler fildişi veya sarımtırak pembe renktedir. Kemik organik ve
inorganik maddelerden meydana gelir. Bir kemiği asit içinde bekletirsek kemiğin
yumuşadığını görürüz. Bunun sebebi kemiğe sertliği veren inorganik tuzların
erimesidir.
Kemiklerde Anorganik maddeler % 60 oranındadır. Bunlar kalsiyum
fosfat , kalsiyum karbonat , kalsiyum florit , mağnezyum fosfat. Kemiklerin % 30 - 40
oranında organik madde bulunur.
Histoloji dersinde görüleceği gibi kemikler mezenşim hücrelerinin
(osteoblast) osteoblastlara dönüşmesi ve osteoblastların etraflarına osteojenik madde
salgılaması sonucu kemik oluşur. Kemik dokusunda osteoblast, osteosit ve osteoclast
hücreler bulunur.

13.

Kemikler iki şekilde meydana gelirler.
1-İntramembranöz (Bağ dokusu kaynaklı) :
2-İntrakartilaginöz kemikleşme:
Kemik çevrede substantia ossea, merkezde medulla olmak
üzere iki kısımda incelenir.
periosteum
Periosteumun
dış tabakasına stratum fibrosum denir burası eklem
kepsülünün fibröz kısmı ile devam eder.
İç tabakasına stratum osteojenicum denir bu tabaka
kemikte enine büyümeyi sağlar.

14.

Kemikler dışta
substantia compacta (kompak kemik)
substantia spongiosa (spongios kemik)
trajektör
medulla osseum rubra - kırmızı kemik iliği
sonucu medulla osseum flava - sarı kemik iliği
kemik iliği numunesi genellikle sternumdan alınır.
uzun kemiklerin uçlarına epiphysis, gövdelerine diaphysis denir. Epifiz
ve diafizin arasında kemiğin gelişiminin olduğu bölge metaphysis bulunur.
Burada kemiğin uzunlamasına büyümesini sağlayan hücreler vardır.
foramen nutricium Kemikleri besleye damarın girdiği delik.

15.

16.

17.

18.

Trajektörler
Kemiğin
üzerinden geçen
kuvvetlerin geçiş
yönünü gösteren
kemik içindeki
çizgilere denir.

19.

KEMİKLERİN GÖREVLERİ
1-Destek:
2-Koruma:
3-Hareket:
4-Mineral deposu:
5-Kan hücrelerinin meydana getirilmesi:
Kemikler uzunluğuna kalınlığına şekline göre aşağıdaki kısımlara
ayrılırlar.
1-Uzun kemikler (Os longum): Uzunlukları genişliklerinden fazladır.
Gövdelerine diaphysis, uçlarına epiphysis denir. Örneğin femur.
2-Kısa kemikler (Os breve ): Uzunluk ve genişlik ve kalınlıkları aşağı yukarı
aynıdır. Örneğin el bileği kemikleri .
3-Yassı kemikler (Os planum): Uzunluk ve genişlikleri kalınlıklarından
fazladır. Örneğin kafatasındaki yassı kemikler.
4-Düzensiz kemikler (Ossa irregularia ): Belli bir şekli olmayan kemiklerdir.
Örneğin omurlar .
5-Sesamoid kemikler (Os sesamoideum): Tendonların kemiklere yapışma
yerlerinde bulunurlar. Tendonların çekme açısını değiştirerek hareketin kolay
yapılmasını sağlarlar. Örneğin patella.
6-İlave kemikler (Ossa accessoria): Herkeste bulunmayan bazı kemikler
vardır. Bazı kişilerde bulunurlar. örneğin : Os interparıetale , os trigonum vs.
7-Havalı kemik (Os pneumaticum): İçinde hava boşluğu olan kemiklere
denir. Örneğin: Os maxilla, Os frontale.

20.

Kemiği Durumuna Koyma: kemiği
karşımızdaki anatomik duruşta duran
kişideki durumuna getirmaya denir.
İnsanda kemik sayısı
Erişkin insanın iskeletini 206 kemik
meydana getirir. Bazı kemikler embryolojik
gelişimleri sırasında birkaç parça halinde
meydana gelirler bunlar sonra birbirleri ile
birleşerek tek bir kemiği meydana ğetirirler
bu sebeple yeni doğanda veya çocuktaki
kemik sayısı erişkinden fazladır. Örneğin
yeni doğanda 270 kemik bulunur.

21.

9-İSKELETİN KISIMLARI
İnsan vücudunda kemikler bir bütün halinde iskeleti (skeletum ) meydana getitirirler.
İskeletin kısımları anatomik duruştaki (Situs) bir şahsa göre tarif edilir. İskelet insanın dik
durmasını, yürümesini, Organlarının dış tesirlerden korunmasını, Organların birbirlerine göre
pozisyonlarını bozmadan çalışmasını sağlar.
I -Skeleton axiale : Kafatasından başlayıp pelvisin alt kısımlarında biten iskelete denir.
a-Cranium ( Baş ) : Burası viscerocranium ve neurocranium olmak üzere iki kısımda
incelenir. 22 kemikten meydana gelir. Bunlara os hyoideum ve kulak kemiklerinide eklersek
(Malleus,incus,stapes) 29 tanedir.
b-Columna Vertebralis (Omurga ) : 26 kemikten meydana gelir.
c-Göğüs Kafesi (Compages thoracis -Sceleton thoracis): 25 tane kemikten meydana
gelir.
II - Skeleton appendiculare : Üst ve alt taraflara denir .
A-Ossa Membri Superioris (Üst taraf kemikleri) : 64 tane kemikten meydana gelir.
a-Cingulum Membri Superioris: Scapula - Clavicula
b-Pars libera Membri Superioris: Humerus , Radius , Ulna
c-Ossa Manus : El iskeleti
B - Ossa membri İnferioris (Alt taraf kemikleri ): 62 tane kemikten meydana gelir.
a-Cingulum Membri İnferioris: Os Coxae
b-Pars Libera membri İnferioris: Femur , Tibia , Fibula
c- Ossa Pedis: Ayak iskeleti

22.

23.

24.

Kemiğin kırılması
Ve
iyileşmesi.
Osteophoroz (kemik erimesi): kemik
metabolizmasındaki bir bozukluk sonucunda
kemikteki protein örgüsünün seyrelmesiyle
iskelette ortaya çıkan ve kemiklerin çok kolay
kırılabilmesine sebep olan bir hastalıktır. Kemiğin
birim hacimdeki mineral yoğunluğu azalmıştır.