Имунитет. Иммунитеттің түрлері және механизмдері. Организмнің иммундық жүйесінің жалпы сипаттамасы. Қорғаныстың бейспецификалық

1. Имунитет. Иммунитеттің түрлері және механизмдері. Организмнің иммундық жүйесінің жалпы сипаттамасы. Қорғаныстың бейспецификалық

факторлары. Антигендер.

2. Дәріс жоспары:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Иммунитет.
Иммунитет түрлері.
Инфекциядан қорғанудың жалпы механизмдері.
Иммундық жүйе.
Иммундық жүйе органдары.
Иммундық жүйе жасушалары.
Адам организмінің бейспецмфмкалық қорғаныс
факторлары.
8. Антигендер.
9. Антигеннің негізгі қасиеттері.
10. Антиген типтері.
11. Антигеннің құрылысы.
12. Антиген түрлері.

3.

Иммунитет (immunitas-босану,арылу) –
ішкі ортаның тұрақтылығын сақтауға және
адам организмін жұқпалы аггенттерден
және басқа генетикалық жат
антигендерден қорғауға бағытталған
биологиялық үрдістердің жиынтығы.
Иммунитеттің негізгі қызметі – «өзінікін»
«бөтеннен» ажырату.
Иммунитет типтері:
инфекциялық
қатерлі ісікке қарсы
трансплантациялық

4.

Иммунитет
турлері
Туа пайда болған
(тұқым қуалайтын,
түрлік иммунитет)
Жүре пайда
болатын иммунитет
Табиғи
Жасанды
Белсенді активті
Белсенді активті
Енжарлы пассивті
Енжарлы пассивті
Стерильді - стерильсіз

5. Иммунитет турлері

1.
2.
Туа біткен (түрлік) иммунитет – басқа түрлерде
(жануарларда) ауру қоздыратын
микроорганизмдерді адам организмінің
қабылдамаушылығы (мерезбен жануарлар
ауырмайды, құстар обасымен адамдар ауырмайды).
Жүре пайда болған иммуниет адамдардың өмір
сүру барысында қалыптасады:
табиғи белсенді иммунитет стерильді (иммунитет
пайда болғаннан кейін организм микробтардан
толық арылады) және стерильсіз (иммунитет пайда
болғанмен организмде микроб сақталған) деп
бөлінеді.

6. Инфекциядан қорғанудың жалпы механизмдері:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Қабыну реакциясы (қабыну белдеуі қалыптасып
инфекцияның таралуын шектейді).
Температуралық реакция (жоғары температура
микробтарды өлтіреді).
Тіндерде зат алмасу және рН-тың өзгеруі.
ОЖЖ-нің тиісті орталықтарының қозуы немесе
тежелуі.
Секреторлық және экскреторлық үрдістер
(жөтел, қақырық, несеппен бөліп шығару
Адам денесінің қалыпты микрофлорасының
қорғаныстық әсері.

7. Иммундық жүйе - организмді инфекциялардан және де жат агенттерден қорғайтын еркін ағзалар мен жасушалардың бірлестігі. Әрбір

организмнің меншікті биологиялық
ерекшелігін қамтамасыз ететін кешенді
жүйе.
Иммундық жүйенің ерекшеліктері:
жасушалары бүткіл организмде таралған,
жасушалары қан айналымында тұрақты болып тұрады,
тұрақты түрде антиденелер түзіп отырады,
10 ^12 дәрежедегі лимфоидты жасушалардан тұрады,
жалпы салмағы – 1,5-2 кг,
орталық нысан (фигура) – лимфоцит

8. Иммундық жүйе органдары

Орталық: 1. Айыршық без (тимус)
2. Сүйек кемігі
Шеткейлік: 1. Көкбауыр
2. Лимфа түйіндер
3. Лимфалық фолликулалар
4. Пейер түйіншектері
5. Пирогов сақинасы
6. Аппендикс

9. Иммундық жүйе органдары

10. Иммундық жүйе жасушалары.

Иммунды компонентті жасушалар антигенге қарсы рецепторлары бар,
спецификалық иммунды жауап беру
қабілеті болады (лимфоциттер).
Қосымша жасушалар
(антигенпрезенттеуші) - жат жасушаларды
өзінікінен ажыратып, оларды иммунды
компетентті жасушаларға ұсынады.
Антидене - спецификалық қорғаныс
жасушалар - организмнің меншікті
компетенттерін бөтен элементтерден
ажыратып, оларды жояды.Кан сарысуынын
Гамма-глобулиндерынде жатады,оларды
Иммундыглобулиндер деп атайды

11. Лимфоциттер.

Т-л/ц- жасушалық иммунитетке жауапты.
В-л/ц-гуморальдық иммунитетке жауапты.
Т-л/ц- қан лимфоциттерінің 80% құрайды:
Т- киллерлер ( лимфокиндер бөледі, АГ танып,
жояды)
Т-супрессорлар (АГ байланыстырады, Тхбелсенділігін басады)
Т-хелперлер (басқа типтегі жасушалардың
синтезделуіне және В л/ц-дің антидене
шығаруына әсер етеді).

12.

В л/ц қан лимфоциттерінің 10-15% құрайды:
антиденелер өндіреді
Т –лимфоциттерге антигенді таныстыру
үшін қатысады
В л/ц-тер дифференциацияланады
плазматикалық жасушаларға айналады
олар антиденелер өндіреді
В л/ц-тер папуляциясы:
В1- пейер түйіршіктерінде алғашқы
дифференциациясы болады
плазматикалық жасушалар Ig М
синтездейді.
В2 сүйек кемігінде алғашқы
дифференциациясы болады Ig-ның басқа
кластары синтезделеді.

13. Т- және В-лимфоциттердің құрылуы (сызбанұсқа)

14.

Адам организінің бейспецификалық
қорғаныс факторлары - жат антигендер
қарсыласу кешені. Олар микроб баржағына қарамастан кез келген
организмде әр түрлі дәрежеде тұрақты
түрде болады;
Микробтардың енуіне тоықауыл жасайды
және/немесе оларды жоюға қатысады.
1. Сыртқы тосқауылдар ( тері,шырышты
қабаттар, қалыпты микрофлора).
2. Ішкі тосқауылдар ( лимфа түйіндер, тіндік
және жасушалық тосқауылдар).
3. Жасушалық тосқауылдар ( фагоциттер, табиғи
киллер- ЕК).
4. Гуморальдық факторлар ( лизоцим,
комплемент, цитокиндер, интерферон т.б.)

15.

Тері және шырышты қабаттар
функциясы;
тосқауылдық
бактериоциттік
механикалық қорғаныс
Қалыпты микрофлора қызметі:
механикалық қорғаныс (үлбір қабат
түзуі)
антогонизм
иммундық жүйенің жетілуіне әсер
етеді

16.

Фагоцитоз
Негізгі функциясы:
қорғаныстық
ұсыну ( таныстырушылық),
секреторлық ( ИЛ-1)
Фагоцитоз сатылары
(стадиялары):
Хемотаксис
Адгезия
Эндоцитоз
Фаголизосомалар пайда болуы
Жасуша ішілік қорытылу

17. Фагоцитоз (сызбанұсқа)

18. Фагоцитоз стадиясы (адгезия)

19.

ТАБИҒИ ЖАСУША КИЛЛЕРЛЕР
( ТЖК-ЕКК)- табиғи
цитотоксикалық қабілеті бар,
лимфоцит тәріздес жасушалар
популяциясы. Вирустарға, ісік
жасушаларына,
қарапайымдыларға қарсы
әсер етеді.

20. Гуморальдық факторлар.

Лизоцим- термостабильді ақуыз ( мурамидаза).
Мононциттер және тіндік макрофагтар бөліп
шығарады. Гр (+) бактерияларға айқын әсер
етеді.
Компонент жүйесі- қан сарысуының құрамында
20- дан астам реттеуші ақуыздардан тұрады (
С1,С2,С3... деп белгіленеді).
Комплементтің белсендірілуі (активация)
жолдары:
классикалық ( инфицирлеуші фактор-АГ+АД кешені).
альтернативтік ( АГ+АД қатыспайды, бактерияларды
полисахаридтері және ЛПС-нің есебінен жүреді).

21. Гуморальдық факторлар.

Цитокиндер - гормон тәріздес
реттегіштер (интерлейкиндер – ИЛ1, ИЛ-2, ИЛ-3..., интерферондар,
өсу факторлары), оларды
организмнің әртүрлі жасушалары
өндіреді; басқа немесе осы топқа
жататын жасушалардың
функциясына әсер ету қабілеті
болады.

22. Гуморальдық факторлар.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Антигендер (anti-қарсы, genus-тек) - шығу
тегіне қарамастан адам организміне енгенде
спецификалық иммундық реакция қоздыратын
және оның атқарылуына қатысатын
органикалык биополимер.
Антигенге тән қасиеттер.
Жаттылығы ( чужородность)
Антигенділігі генетикалық ақпарат тасымалдай
Спецификалығы алатын химиялық құрамымен
байланысты
Иммуногенділігі
Белок (ақуыз) табиғаты
Молекулалық салмағының жоғары болуы
Коллоидты жағдайда болуы

23. Антиген типтері:

Құнды (полноценные) антигендер – организмге
енгенде АД өндірілуіне әсер етеді және олармен
спецификалық реакцияларға түседі
микроорганизмдер, олардың
бөлшектері,токсинндері,ферменттері т.б глюцидолипидті-протеинді кешендер
Құнсыз (неполноценные) антигендер-гаптендерАД түзілуіне себепкер бола алмайды,бірақ дайын
АД-мен реакциаға түсе алады
(липиттер,глюцидолипитті кешендер-төменгі
малекулалы ақуыздық табиғаты жоқ заттар).
Жартылай гаптендер – АД синтезделуіне
қатыспайды және спецификалық реакция бере
алмайды, бірақ спецификалық АД – ді
тосқауылдау қабілеті бар (химиялық радикалдар:
хлор, йод, бром, тб.)

24. Антигеннің құрылысы - 2 компоненттен тұрады:

Ақуыз (белок) – антигендік
(иммуногендік) қасиетін анықтайды.
Ақуыз беткейінде орналасқан амин
қышқылды қалдықтар –
спецификалығын анықтайды,
оларды детерминантты топ немесе
эпитоп деп атайды. Антигеннің
құрамында бірнеше детерминантты
топтар болуы мүмкін.

25. Антигендердің түрлері.

Гетероантигендер – микроорганизмдер және әртүрлі жануарлар мен
өсімдіктерге ортақ антигендер. Мысалы форсман антигені – теңіз шошқасы
мен қойдың эритроцидтері және салмонеллаларға ортақ антиген табылған.
Айқас реакция беретін антигендер (АРА - ПРА) – бірқатар
микроорганизмдерден және адамдардың тіндерінен табылған. Мысалы :
гемолитикалық стрептококк, миокард және бүйрек АГ-де ұқсастық бар.
Сондықтан гемолитикалық стрептококк ревмокардит және
гломерулонефрит ауруларын асқындыруға себепкер болады.
Изоантигендер – осындай антигендер бойынша әрбір жеке дараны
немесе топтарды бір-бірінен ажыратады (қанның АВО жүйесі).
Қатерлі ісік антигендері – онкогендік трансформация нәтижесінде
жасушаларда пайда болады.
Аутоантигендер - әртүрлі факторлардың әсерінен (инфекция, ісікке,
күйікке шалдығу, радияция мен зардаптану, тб.) организм жасушаларының
қалыпты құрамы өзгеріп жат антигенге айналады. (аутоиммунды
паттологиялар)
HLA (human leicocyte antigenes) – гистиосәйкестіктің басты
кешенінің антигені (орган алмастырғанда маңызы оте зор).

26. Микроорганизмдер антигені.

Бактерияларда
Соматикалық – термостабильді О-АГ
(глюцидолипидты полипептид).
Талшықтық – термостабильді Н-АГ (ақуыз)
Капсулалық – термобильді К-АГ (күрделі
кешен)
Вируленттілік антиген – Vі-АГ (күрделі
кешен)
Вирустық АГ – нуклеокапсидпен немесе
сыртқы қабықшасының
гликопротейдтерімен байланысты.

27. Микроорганизмдердің антигендік құрамын білу қажет:

Микроорганизмдерді бір-бірінен
ажыратып (дифференциациялап) диагноз
қою үшін.
Иммунитет құбылыстарын зерттеу үшін.
Әртүрлі биологиялық препараттар
(диагностикумдар, антигендер,
аллергендер, вакциналар, сарысулар,
тб.) дайындау үшін.
Генетикалық өзгергіштіктерді байқау
үшін.

28. Гонококтардың эпителиялық жасушаға адгезиялануы

29. C.albicans-пен фагоциттелген фагосома

30. Фагосомалар және фаголизосомалар

31. Фагосолизосома (ненйтрофильді лейкоцит)

32.

НАЗАР АУДАРЫП
ТЫҢДАҒАНДАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!