Вирустар. Коронавирус ерекшеліктері. Құрылымы және жіктелуі. Вирустардың көбеюі. Бактериофагтар

1.

*
Вирустар. Коронавирус ерекшеліктері.
Құрылымы және жіктелуі. Вирустардың көбеюі.
Бактериофагтар
Лектор, магистр : Угышова Ш.Е, Хандилла З.М

2.

3.

ҚҰРЫЛЫСЫ
* Вирус құрылысының компоненттері: капсомер-белокты бөлек
бірлігі, капсид-капсомерлерден құралған, нуклеокапсид – нуклеин
қышқылы мен капсид белогының комплексі, вирион – вирустың
бүтін бөлшегі.
* Вирустардың құрамы өте қарапайым. Олар нуклеин қышқылынан
және оларды қоршап жататын – капсид және суперкапсид деп
аталатын қабаттардан, сондай-ақ вирус қабығының сыртындағы
рецепторлардан (синонимі – бекітуші белоктар, тікенектер)
құралады. Аздаған ферменттер болады, олардың біреулері вирус
нуклеин қышқылдарының репликациясына және вирус
белоктарының транскрипциясына қажет, албасқалары – клетканың
ішіндегі метоболиттік процесстерді өзгертіп немесе тежей отырып,
зат алмасу процесстерінің вирустардың бөлшектерін құрастыру
үшін жұмыс істетеді.
* Морфологиялық құрылысы бойынша вирустар 2 топқа бөлінеді:
* жай, қарапайым құрылысы – нуклеин қышқылы және оны қоршаған
капсидтен тұрады (полимиелит вирусы, аденовирустар, құтыру
вирусы)
* күрделі құрылысты – нуклеин қышқылынан, капсид және
суперкапсидтен тұрады.

4.

* ДНҚ немесе РНҚ вирионның ортасында орналасады. Вирус
геномы 3-4-тен (парвовирустар) 150-ге дейін (шешек вирусы)
геннен құралады. Әртүрлі вирустардың геномындағы нуклеин
қышқылы бір немесе екі жіпшелі, үздіксіз немесе үзікті, түзу
сызықты немесе сақиналы болуы мүмкін. Мысалы: ЖИТС
вирусында екі үзіксіз түзу сызықты РНҚ жіптері, әрі 1/3
қысқартылған ішкі жіп; тұмау вирусында бір үзікті РНҚ жібі бар.
Нуклеин қышқылы геномды белоктармен байланыстырады.
* Капсид – жеке-жеке белоктық суббірліктен құралған –
капсомерлерден тұрады. Капсомерлердің кеңістіктегі орнына
сәйкес капсид симметриясының екі түрі болады – спиральдық
және кубтық. Спиральды типінде капсид нуклеин қышқылын
орап жатады, кубты типінде – капсид ортасында нуклеин
қышқылы орналасқан қуыс дене тәрізді болады. Бактерия
вирустарында – бактериофагтарда симметрияның кубтық болса,
ал өсіндісінде – спиральдық болып келеді.
* Құрылысы күрделі вирустардың суперкапсиді липопротеидтық
комплекстен тұрады.

5.

6.

*Коронавирусты инфекция
Коронавирус инфекциясы – жұқпалы аурулардың басым
аgеногенді механизмі бар өткір инфекциялық патология, РНҚ
бар коронавирус туындаған.
Коронавирустарға тән — жоғарғы тыныс жолдарының
зақымдануы, жиі емес – ішек пен асқазан. Клиникалық түрде
инфекция қалыпты безгегімен және интоксикация симптомымен
көрінеді. Патологиялық процестің диагностикасы сарысудағы
патогенге вирус пен антиденелерді анықтауды қамтиды.
Инкубациялық кезең — 3-14 күн. Аурудың өткір басталуы,
уыттану белгілері (әлсіздік, бас ауруы, себепсіз шаршау)
жұмсақ. Дене температурасы өте сирек кездеседі, көбінесе 38тен аспайды°С. Коронавирустық инфекцияның негізгі көрінісі
— мұрыннан ағып кетіп, ашық судың кетуі, ринореяның
шамадан тыс табиғатына ауысады. Күрделі мұрын тынысы және
иіс сезімінің төмендеуі тән. Балалар мен әлсіреген тұлғалар
тозады, жұлдыру, ауыз қуысы жоқ өрескел жөтел және жатыр
мойны лимфа түйіндерінің кеңеюі.

7.

* Диагностикалау
* Клиникалық және биохимиялық қан анализі. Жалпы алғанда,
лейкопенияға қан сынағы байқалады, лимфоцитопения және
тромбоцитопения, анемия, ESR жеделдету. Екінші бактериялық
флораны ұстағанда лейкоцитоз пайда болады. Биохимиялық
көрсеткіштер АСТ-нің белсенділігін көрсетеді, ALT, креатин
фосфокиназы, жалпы протеин мен гипоальбуминемияны азайтады,
сирек — гипоглобулинемия.
* Жұқпалы агенттерді анықтау. Патогенді мұрын ағысынан ажырату,
балшық, сумен жуыңыз, құсу, ПТР көмегімен науқастың аурудың
алғашқы күнінен бастап мүмкін. Диагнозды растау үшін антидене
титрінің минималды өсуі – қосарланған. Дифференциалды
диагностикалау мақсатында фекалийлер мен копрограммаларды
бактериологиялық зерттеу жүргізіледі.
* Радиология диагностикасы. Пневмония белгілері пайда болған
кезде кеуде радиографиясы жасалады, аз пайдаланылатын
мультиспиральды компьютерлік томография (ұқсас патологияларды
болдырмау). Рентгендік суретті әдетте бір жақты интерстициальды
зақымдануы немесе екі жақты фокалды байланысқан пневмониямен
сипатталады.
* Дифференциалды диагноз басқа өткір респираторлы вирустық
инфекциялармен жүргізіледі, тұмау, Q безгегі, пневмокситтоз,
туберкулез, легионеллез, орнитоз, микоплазмоз, бактериялық
ринофарингит, бронхит және пневмония.

8.

9.

*
Вирусы – неклеточная форма жизни, обладает собственным геномом, способностью к
самовоиспроизведению (репродукции) в клетках живых организмов или клеточных культурах,
адаптационными свойствами и изменчивостью.
Выделены в отдельное царство – Vira.
нет клеточной организации: не имеют цитоплазмы и ядра, митохондрий, рибосом и других органелл
содержат только одну из двух нуклеиновых кислот – ДНК или РНК, выполняющих функции генома.
не имеют собственных белоксинтезирующих и генерирующих энергию систем и являются
абсолютными внутриклеточными паразитами на генетическом уровне, полностью зависят от клеткихозяина
размножаются не обычным бинарным делением, а репродуцируются в чувствительной клетке,
согласно генетической программе в нуклеиновой кислоте вируса, при этом используют
биосинтетические системы и ресурсы
Различают две формы существования вирусов – внеклеточную и внутриклточную
Внеклеточный вирус = вирион. Это покоящаяся (зрелая) форма вируса. Не проявляет
жизедеятельности.
Функции: сохранение вируса во внешней среде и перенос его из организма в другой организм или из
клетки в другую клетку.
Внутриклеточный вирус - вегетативный вирус - репродуцируется в инфицированной клетке, вызывая
репродуктивную инфекцию, заканчивающуюся образованием дочернего поколения вирионов и, как
правило, гибелью клетки. Процесс репродукции может быть незавершенным, без образования
вирионов – возникает абортивная инфекция.
Некоторые вирусы способны встраивать свой генетический материал в хромосомы клетки-хозяина в
виде провируса, которые реплицируется вместе с этой хромосомой в процессе деления и переходит в
дочерние клетки. Это – интегративная инфекция, она может существовать длительное время или
переходить обратно в продуктивную.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!