Маркетигтик зерттеулер

1. Тақырып 2. Маркетингтік зерттеулер

2. Сұрақтар:

1.
2.
Маркетингтік ақпарат жүйесінің
құрамдары.
Маркетинг зерттеулерінің
ұғымы, мақсаттары және әдістері.

3.

Маркетингтік ақпарат жүйесі
– адамдардың өзара әрекетінің,
алға қойған міндеттерді табысты
орындауға бағытталған ақпаратты
алу, жоспарлау және өңдеудің
әдістемелік тәсілдері мен
техникалық құралдарының тұрақты
жұмыс істейтін жүйесі.

4. Ақпарат – маркетинг зерттеулері барысында жиналған мәліметтердің жиынтығы.

Ақпараттың шешетін мәселелері:
бәсекеде басымдылықты алу;
шығын қаражатының қауіп-қатерін төмендету;
тұтынушылардың тауарға деген ынтасын анықтау;
сыртқы ортаны терең бақылау;
фирманың өз жұмысын дұрыс бағалау;
тұтынушылардың жарнамаға деген сенімін
арттыру, тиімділікті көбейту.

5. Маркетингтік ақпараттың жіктелуі

1) мерзіміне қарай:
тұрақты – маркетингтік ортаның ұзақ уақыт
өзгермейтін көрсеткіштерін бейнелейді,
айнымалы – маркетинг объектілерінің өз ісәрекетін ағынды сандық және сапалық
сипаттамасымен көрсетеді,
ауық-ауық – керек кезде ғана, анда-санда
жиналатын мәліметтер (тауардың бағасын
өзгерту мүмкіндіктерін анықтау үшін жаңа
бәсекелес фирма туралы мәліметтер жинау);

6.

2) міндетіне байланысты:
анықтамалық – танымды сипат алады және
маркетинг объектілерінің біршама тұрақты белгілерін
анықтайды,
кепілдемелік – арнайы жүргізген маркетинг
зерттеулері қорытындысының немесе мәліметтерді
талдаудың негізінде пайда болады,
нормативтік – негізінде өндіріс саласында
қалыптасады, өндірістің әртүрлі құрылым ережелері,
нормативтері баяндалады
хабаршы – маркетинг ортасы объектілерінің іс
жүзіндегі өзгеріс бағыты жоспарға үйлеспеген кезде
пайда болады,
реттеуші – хабаршы ақпараттың кемшілік себептерін
жоюға бағытталған әрекеттерді баяндайды;

7.

3) өңделуіне қарай:
бастапқы – нақты мақсатты көздеу
кезінде бірінші рет жиналған
мәліметтерді баяндау,
екінші ретті – басқа мақсатпен бұрын
жиналған қолда бар мәліметтер,
туынды – басқа мақсатты шешу үшін
бастапқы, екінші ретті ақпараттың,
немесе өзге ақпараттың мәліметтерін
баяндау.

8.

Маркетингтік ақпарат жүйесі –
бұл маркетингтік операцияларды
жоспарлауды жетілдіру, жүзеге асыру
және қолданылуына бақылау жасау
мақсатымен маркетинг сферасындағы
бөлушілер қолдану үшін маңызды және
дәл ақпаратты жинауға, жіктеуге,
талдауға, бағалауға және таратуға
арналған әдістемелік тәсілдердің, құралжабдықтардың және адамдардың өзара
әрекетінің тұрақты жүйесі

9.

1. Ішкі есеп беру жүйесі - күнделікті сату
көрсеткіштерін, шығын сомасын, материалды
қорлардың көлемін, нақты ақшаның
қозғалысын, дебиторлық және кредиторлық
қарыздар туралы мәліметтерді көрсетеді.
2. Күнделікті және сыртқы ақпаратты
жинау жүйесі (соңғы оқиғалар туралы ақпарат)
– коммерциялық ортада болып жатқан оқиғалар
туралы күнделікті ақпаратты алып отыратын
әдістемелік тәсілдер мен ақпарат көздерінің
жиынтығы.

10. Маркетингтік ақпаратты талдау жүйесі – маркетинг мәселесі мен маркетингтік мәліметтерді талдау әдістерінің жиынтығы.

Әрбір маркетингтік ақпарат жүйесінің негізін келесілер
құрайды:
Статистикалық банк – ақпаратты статистикалық өңдеудің
заман талабына сай әдістерінің жиынтығы, ол мәліметтердің
статистикалық сенімділігінің дәрежесін белгілейді және
мәліметтерді жинау барысында олардың өзара
байланыстылығын толық ашуға мүмкіндік береді.
Адамдар банкі – нарық қызметкерлерімен оптималды
маркетингтік шешімдерді қабылдауға мүмкіндік жасайтын
математикалық модельдер жиынтығы (баға түзу жүйесі,
бағаны есептеу, орналасуын таңдау әдістемелерінің моделі).

11.

Маркетингтік зерттеулер –
бұл анықтау тиімділігін жоғарлатуға
және маркетингтік мәселелерді
(мүмкіндіктерді) шешуге бағытталған
ақпаратты жинау, талдау және таратудың
жүйелі және объективті үрдісі.

12.

Олардың негізгі мақсаты
маркетингтік шешімдерді қабылдау және
олармен байланысты белгісіздік деңгейін
төмендету үшін ақпараттық – талдау
базасын құру болып табылады.
Міндеті – ақпараттық қажеттіліктерді
бағалау және шаруашылық субъектісінің
қызметін шынайы жағдайын көрсететін
объективті, сенімді, дәл уақыттағы
ақпаратпен қамтамасыз ету.

13.

Маркетингтік зерттеулер міндеттеріне
мыналар жатады:
фирманың нарықтағы бәсекелестік позициясын
анықтау,
оның өткізу және баға саясатын, тауарды
нарыққа жылжыту мәселелерін бағалау,
тұтынушылардың мінез-құлқын зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау,
нарықтың әлуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
сатып алушылардың жаңа тауарға деген әсерін,
бәсекелестер тауарларын, макроортаны талдау.

14.

Осындай зерттеудің пәні – нарықтағы
маркетингтік қызмет, сондай-ақ онымен
байланысты нарықтық үрдістер.
Объект ретінде шаруашылық
субъектінің өзі, ол қызмет жасайтын
маркетингтік орта, бәсекелік белсенділігін
көрсететін нарық, сонымен бірге
тауарлық, бағалық, коммуникациялық
және өткізу қызметі саласындағы
жүргізілетін маркетингтік ізденістер
болуы мүмкін.

15.

Қазақстанда маркетингтік зерттеулерді
көптеген маманданған компаниялар жүргізеді.
Оларға жататындар - БРИФ әлеуметтік және
маркетингтік зерттеулер агенттігі, «Gallup Media
Asia», ВІSАМ, Сиар, Cessi Каzакһstan , IGМ,
Комкон-2 Евразия, Эксперт Консалт және тағы
басқа компаниялары.
Бұл ұйымдарға қаржылық мүмкіндіктері бар
қазақстандық кәсіпорындар тапсырыс жасайды.
Мысалы, «Аmer- Nielsen» фирмасының
жылдық айналымы 9 млрд доллардан астам болса
Қазақстандағы маркетингтік зерттеулерді
жүргізетін компаниялардың бір жылғы айналымы
— 700-800 мың.

16.

Отандық кәсіпорындардың көпшілігі
зерттеулерді жүргізудің қажеттілігін әлі
түсіне бермейді. Сондықтан Қазақстан
нарығында осындай тапсырыстардың 80%-ы
шетелдік компаниялар үлесіне тиіп отыр.
Солай бола тұрса да маркетингтік
зерттеулердің бағасы Қазақстанда
Ресейдегіден 2,0 есе, ал Еуропадағыдан 5-10
есе төмен. Соған қарамастан, кәсіпорындар
мен ұйымдарда маркетингтік зерттеулер
кеңінен қолданылып жүрген жоқ.

17. Маркетингтік зерттеулерді келесі бес кезеңмен өткізуге болады:

1. Зерттеудің мәселесі мен мақсаттарын
айқындау.
2. Зерттеу жоспарын құру.
3. Ақпарат жинау.
4. Жиналған ақпаратты талдау.
5. Зерттеу қорытындылары туралы есеп.

18. Маркетингтік зерттеулердің әдістері

1) Бақылау —
бұл таңдап алынған адамдар тобының
әрекеттерін немесе болып жатқан жағдайларды
бақылау
жолымен бастапқы ақпаратты жинау әдісі. Ол
далалық (дүкен, көше) және зертханалық (жасанды),
стандартты немесе еркін жағдайда жүргізілуі мүмкін.
Бұл әдістің артықшылығы – объективтілігі
жоғары, тұтынушы тілегіне тәуелді емес, тұтынушы
мінез-құлқын бақылау мүмкіндігі.
Кемшіліктері – қабылдау субъективтілігі, көп
еңбек сіңіру керектігі, тұтынушының себептері
(мотивтері) және психологиялық ерекшеліктері туралы
ақпарат алынбайтындығы.

19.

2. Эксперимент —
мұнда бір немесе бірнеше айнымалы
факторлардың өзгерісі бір немесе
көптеген тәуелді айнымалыларға
ықпалы анықталады.

20. Эксперименттер зертханалық және далалық болып бөлінеді.

Зертханалық басқа факторларды зерттеуге мүмкіндік
береді.
Далалықтар нақтылы жағдайда жүзеге асырылады
және бақыланбайтын факторлардың әсері болуын теріске
шығармайды.
Бұл – нарықтың шектелген, бірақ мұқият таңдалып
алынған секторында жүргізілетін, бақыланатын
эксперимент.
Оның мақсаты – бір немесе бірнеше факторлардың
өзгеруі нәтижесінде болатын сату көлемі немесе пайданы
болжау. Көбінесе нарыққа жаңа немесе жаңғыртып,
жетілдірілген өнімді енгізу үшін пайдаланылады.

21.

Пікір сұрау (опрос) – бастапқы ақпаратты
алуды жүзеге асыру мақсатымен
респонденттермен (пікір сұраушылармен) жеке
байланыс әдісі және мәліметтерді жинаудың
кең таралған түрі.
Маркетингтік зерттеулердің 90%-ы пікір
сұрауға негізделген. Ол өнеркәсіптік
кәсіпорындарда да, маркетингтік агенттіктерде
де жақсы қолданылады. Пікір сұрау
құрылымдық және құрылымдық емес сипатта
болады. Құрылымдық сауалнамада барлық
сауалнамаға қатысатындар бірдей сұрақтарға
жауап береді.