آسیب شناسی روانی

1.

2. (آسیب شناسی روانی) استاد مربوطه:دکتر فلور خیاطان موضوع:اختلال اضطرابی عناوین دومقاله:1-مدرسه هراسی ومدرسه گریزی در کودکان

‫(آسیب شناسی روانی)‬
‫استاد مربوطه‪:‬دکتر فلور خیاطان‬
‫موضوع‪:‬اختالل اضطرابی‬
‫عناوین دومقاله‪-1:‬مدرسه هراسی ومدرسه‬
‫گریزی در کودکان ونوجوانان ‪-2‬عوامل اجتماعی‬
‫موثر بر مدرسه هراسی دانش آموزان‬
‫اعضای گروه‪-1:‬طاهره شهریاری‪-2‬علی‬
‫شریف‪-3‬عادل محمدی مصیری‬
‫زمستان ‪99‬‬

3.

4. اصطلاح مدرسه هراسی بعد از اجباری شدن نظام آموزش و پرورش از قرن 19 به وجود آمده است،که به اشکال متفاوت مانند :غیبت بدون اجازه از

‫اصطالح مدرسه هراسی بعد از اجباری شدن نظام آموزش و‬
‫پرورش از قرن ‪ 19‬به وجود آمده است‪،‬که به اشکال متفاوت‬
‫مانند ‪:‬غیبت بدون اجازه از مدرسه‪،‬مدرسه گریزی‪،‬افت‬
‫تحصیلی و اختاللت شخصیتی آشکار می شود که دالیل آن را‬
‫ها‪،‬فرهنگ‪،‬جامعه‪،‬نظام‬
‫خانواده‬
‫در‬
‫بیشتر‬
‫باید‬
‫آموزشی‪،‬معلم‪،‬کادر اجرایی‪،‬محتوای کتاب های درسی و‬
‫ویژگی های فردی دانش آموزان جست جو کرد‪.‬‬

5. «هراس از مدرسه»«گریزاز مدرسه»و«رویگردانی از مدرسه»معنای یکسانی ندارند،به طوری که در مدرسه گریزی دانش آموز به طور متناوب غیبت می

‫«هراس از مدرسه»«گریزاز مدرسه»و«رویگردانی‬
‫از مدرسه»معنای یکسانی ندارند‪،‬به طوری که در‬
‫مدرسه گریزی دانش آموز به طور متناوب غیبت می‬
‫کند و به مدرسه نمی رود وخانواده ها نیز غالبا از این‬
‫موضوع اطالعی ندارندو معموال به علت تنبلی و‬
‫برخورد نامنساب مدرسه است‪ .‬ولی رویگردانی از‬
‫مدرسه‪،‬کودک به طورپیوسته و به صورت مستمر به‬
‫مدرسه نمی رود خانواده از نرفتن او به مدرسه آگاهی‬
‫دارند و رویگردانی از مدرسه به سبب ناتوانی کودک‬

6. به علل عاطفی درون خودش پیش می آید وعوامل خارجی و اجتماعی و روابط خانوادگی و مدرسه در آن مدنظرنیست. اما هراس از مدرسه موضوع تازه

‫به علل عاطفی درون خودش پیش می آید وعوامل‬
‫خارجی و اجتماعی و روابط خانوادگی و مدرسه در آن‬
‫مدنظرنیست‪.‬‬
‫اما هراس از مدرسه موضوع تازه ای نیست و صرفا‬
‫علل روانی و فردی ندارد‪،‬بلکه عالوه بر ویژگی های‬
‫فردی‪،‬رفتاری و شخصیتی‪،‬بیشتر عوامل اجتماعی دارد‬
‫که از طریق یادگیری و تجربه در آن حاصل می شود‪.‬‬

7. یکی از مهم ترین سرمایه های آتی کشور،تربیت نیروی انسانی ماهر و کار آزموده از طریق نظام آموزش پرورش برای توسعه اقتصادی اجتماعی می

‫اهمیت‬
‫موضوع‬
‫یکی از مهم ترین سرمایه های آتی کشور‪،‬تربیت نیروی‬
‫انسانی ماهر و کار آزموده از طریق نظام آموزش پرورش‬
‫باشد‪.‬‬
‫می‬
‫اجتماعی‬
‫اقتصادی‬
‫توسعه‬
‫برای‬
‫کودکان در دوره ابتدایی دارای ویژگی هایی هستند که انها را‬
‫از دیگر دوره ها متمایز می کند‪ .‬مهم ترین آن این است که‬
‫این دوره فرصت درتعلیم وتربیت قلمداد می شود‪.‬‬

8. پژوهش های صورت گرفته عوامل ایجاد کننده مدرسه هراسی را در یک بعد از اختلالات رفتاری خانواده،انضباط شدید رفتار والدین،ناسازگاری

‫پژژژوهش هژژای صژژورت گرفتژژه عوامژژل ایجژژاد کننژژده‬
‫مدرسژژژژه هراسژژژژی را در یژژژژال بعژژژژد از اخژژژژتالالت‬
‫رفتژژژژژژژژژژاری خانواده‪،‬انضژژژژژژژژژژباط شژژژژژژژژژژدید رفتژژژژژژژژژژار‬
‫والدین‪،‬ناسژژژژازگاری اجتماعی‪،‬سژژژژبال هژژژژای فرزنژژژژد‬
‫پروری‪،‬مقژژررات سژژخت گیرانژژه ی مدرسژژه‪،‬برنامه‬
‫هژژژای درسژژژی و کیفیژژژت آموزشژژژی بژژژایکی از ابعژژژاد‬
‫روانشناسژژی ماننژژد بژژی انگیزگژژی ‪ ،‬اضژژطراب ش ژدید‬
‫روان نژند‪،‬اختالالت اسکیزوفرنیال‪،‬آشفتگی ذهنژی‬
‫و عاطفی و هیجانی و روانژی مژورد بررسژی قژرار‬
‫داده اند‪.‬‬

9.

‫شیوع و رواج‬
‫هراس از مدرسه کمابیش در تمام سطوح هوشی‬
‫ودر تمام سنین دیده می شود‪،‬لیکن این اختالل در‬
‫بچه ها ی زیر ده سال‪ ،‬به ویژه در کالس های‬
‫پایین تر نزدیال به واقعیت می باشد‪.‬در پسران‬
‫مدرسه گریزی ودر دختران مدرسه هراسی‬
‫بیشتردیده می شود‪.‬مدرسه گریزی در خانواده‬
‫هایی با در آمد اقتصادی پایین و مدرسه هراسی‬
‫در خانواده هایی با در آمد اقصادی‪-‬اجتماعی باال‬
‫شیوع دارد‪.‬‬

10. مدرسه هراسی چنین کودکانی تمایل به مدرسه رفتن ندارند،ویا اگر بروند فرارکرده ،یک راست به خانه بر می گردند.آنها معمولا از وقوع یک

‫مدرسه هراسی‬
‫چنین کودکانی تمایل به مدرسه رفتن ندارند‪،‬ویا اگر‬
‫بروند فرارکرده ‪،‬یال راست به خانه بر می گردند‪.‬آنها‬
‫معموال از وقوع یال سانحه یا مصیبت صحبت می کنند‬
‫که ممکن است هنگام حضورشان در مدرسه‪،‬برای‬
‫خانواده اتفاق بیفتد‪.‬به عبارت دیگرما نوعی آشفتگی‬
‫عاطفی همراه با اضطراب شدید دارند که باعث‬
‫غیبتشان می شود‪.‬‬

11.

‫خصوصیات بالینی مدرسه هراس ها‬
‫• این کودکان خجول و باهوش هستند ‪.‬در ومحیط‬
‫مدرسه ترسوو غیر فعال و نترس هستند‪.‬آنها در‬
‫دوران کودکی تجربه ی جدایی از مادر را نداشته‬
‫و از حمایت شدید مادر برخوردار بوده اند‪.‬‬

12.

‫•‪.1‬حالت حاد وعصبی‬
‫•‪.2‬حالت مزمن یا‬
‫ناشی از منش کودک‬
‫انواع اختالل مدرسه هراسی‬
‫‪:‬‬

13.

‫علل مدرسه هراسی‬
‫‪-1‬ترس ناشی از ترک خانه‪:‬‬
‫ریشه اختالل هراس از مدرسه این است که کودک می‬
‫ترسد خانه را ترک کند ‪،‬واگر اورا وادار به این کار‬
‫کنیم ‪،‬هراس مبدل به مدرسه هراسی خواهد شد‪.‬‬
‫‪-2‬اضطراب جدایی از مادر‪:‬‬
‫مادر وکودک به شدت به هم وابسته اند‪،‬وهمین وابستگی‬
‫باعث می شود که کودک تصور کند در هنگام جدایی‬
‫‪،‬برای خود یا مادرش اتفاق می افتد ‪،‬در حالی که ماندن‬
‫او در خانه نیازها و اضطرابهای کودک ومادر را‬
‫ارضا میکند‪.‬‬

14. 3-تغییرات متضاد در رفتار پدر ومادر:کودک تصور میکند که اگر درخانه نباشد ممکن است در رفتار مادر تغییراتی صورت گیرد که متضاد با

‫‪-3‬تغییژژرات متضژژاد در رفتژژار پژژدر ومژژادر‪:‬کژژودک‬
‫تصور میکند که اگر درخانه نباشد ممکژن اسژت در‬
‫رفتار مژادر تغییراتژی صژورت گیژرد کژه متضژاد بژا‬
‫رفتار قبلی وی باشد ‪.‬یعنی ممکژن اسژت دیگژر اورا‬
‫دوسژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژت نداشژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژته باشژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژد‪.‬‬
‫‪-4‬تخیالت کودک ‪:‬گاهی کودک تصور می کند کژه‬
‫اگژژژر از کنژژژار مژژژادر دور شژژژود ‪،‬ممکژژژن اسژژژت یژژژال‬
‫حادثژژه نژژاگوار بژژرای او پژژیش بیایژژد‪.‬مژژثال مژژادر فژوت‬
‫کنژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژد یژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژا بیمژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژار شژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژود‪.‬‬

15. 5-تعارض در رفتار پدر یا مادر: گاهی پدر یامادر در شخصیت خود تعارض دارند وآن را در ارتباط با کودک نشان می دهند.مثلا مادر می کوشد

‫‪-5‬تعارض در رفتار پدر یا مادر‪:‬‬
‫گاهی پدر یامادر در شخصیت خود تعارض دارند وآن را در ارتباط‬
‫با کودک نشان می دهند‪.‬مثال مادر می کوشد تا فرزندش را در مرحله‬
‫کودکی نگهدارد‪،‬ونشانه ای که کودک از خود بروز می دهد فنوعی‬
‫حس مادر را ارضا می کند‪.‬چنین مادرانی می خواهند کودک مستقل‬
‫شود ‪،‬اما نمی توانند به او چنین اجازه ای بدهند ‪.‬در این حالت مادر‬
‫به فرزنش می گوید که به مدرسه برود ‪،‬اما به نوعی رفتار می کند‬
‫که کودک به سخن مادر عمل نکند تا او به خواست نهایی خویش‬
‫برسد‪.‬‬
‫‪-6‬فشارهای روانی ‪:‬‬
‫گاهی کودک مدرسه هراس ‪،‬به دلیل مورد تمسخر واقع شدن ‪،‬از‬
‫رفتن به مدرسه امتناع میکند ‪،‬زیرا اودارای مشکالت عضوی از‬
‫قبیل نقایص شنوایی یا گویایی است‪.‬‬

16. 7-وجود مادران مبتلا به نوروز: گاهی مادران از این که بگذارند کودک به تنهایی به مدرسه برود ،وحشت دارند به همین دلیل خودشان او را

‫‪-7‬وجود مادران مبتال به نوروز‪:‬‬
‫گاهی مادران از این که بگذارند کودک به تنهایی‬
‫به مدرسه برود ‪،‬وحشت دارند به همین دلیل‬
‫خودشان او را به مدرسه مبرند و بر‬
‫میگردانند‪.‬آنها دائم نگران این موضوع هستند که‬
‫"نکند که کودک در مدرسه مریض شود"ویا "در‬
‫راه اتفاق بدی بیفتد" ‪.‬آنها نگرانی خود را به طور‬
‫غیرمستقیم به کودکشان منتقل می کنند‪.‬مثال با‬
‫لرزش صدا می گویند که‪":‬مدرسه که ترس‬
‫ندارد‪".‬‬

17. 8-محیط مدرسه : گاهی کودک نسبت به مدرسه یا یکی از جنبه های ،نگرش منفی دارد .به عبارت بهتر او مدرسه را دوست نداشته ،آنجا را محیطی

‫‪-8‬محیط مدرسه ‪:‬‬
‫گاهی کودک نسبت به مدرسه یا یکی از جنبه های‬
‫‪،‬نگرش منفی دارد ‪.‬به عبارت بهتر او مدرسه را‬
‫دوست نداشته ‪،‬آنجا را محیطی مغشوش می داند‬
‫‪.‬گاهی نیز کودک از نظر سازگاری اجتماعی در‬
‫مدرسه ‪،‬دچار اشکال است ‪.‬یعنی او گوشه گیر‬
‫بوده ‪،‬یا با معلم و دانش آموزان دیگر ‪،‬تماس نمی‬
‫گیرد وبه طور کلی از بودن در مدرسه احساس‬
‫شادی نمیکند‪.‬‬

18. 9-کشمکش درون خانواده: برخی از والدین از ارائه هرگونه راهنمایی به کودک خود کوتاهی می کنند ودر عین حال از او توقع دارند رفتاری در

‫‪-9‬کشمکش درون خانواده‪:‬‬
‫برخی از والدین از ارائه هرگونه راهنمایی به‬
‫کودک خود کوتاهی می کنند ودر عین حال از او‬
‫توقع دارند رفتاری در حد نابغه داشته باشند ‪.‬وقتی‬
‫کودک مطابق با این توقع در درس نمره نمی گیرد‬
‫‪،‬وی را تنبیه کرده ‪،‬به مدرسه نیز شکایت می کنند‬
‫که چرا اورا مجبور به درس خواندن نکرده‬
‫اند‪.‬بنابراین کودک از مدرسه رفتن هراس دارد‪.‬‬

19. عوامل موثر مدرسه هراسی، در دوران ابتدایی: 1-ناظم مدرسه که نسبت به کودکان خشونت نشان می دهد ومقررات انضباطی سختی در مدرسه حاکم

‫عوامل موثر مدرسه هراسی‪ ،‬در دوران ابتدایی‪:‬‬
‫‪-1‬ناظم مدرسه که نسبت به کودکان خشونت نشان می‬
‫دهد ومقررات انضباطی سختی در مدرسه حاکم می‬
‫کند‪.‬‬
‫‪-2‬معلم کالس که رابطه خشال وجدی با شاگردان دارد‬
‫داز تنبیه استفاده کرده ‪،‬یا داد و فریاد می کند‪.‬‬
‫‪-3‬وجود دو گروه تنبل و زرنگ در کالس ها دیده می‬
‫شوند‪.‬شاگردان تنبل نسبت به خود دید منفی دارند و این‬
‫خود کم بینی همراه با تمسخر شاگردان دیگر وباعث‬
‫فرار از مدرسه می شود‪.‬‬

20. عوامل موثر در سطح متوسطه: عواملی که در سطح متوسطه باعث تنش در نوجوانان می شود عبارت است از : 1-ترس از معلم خشک و سخت گیر که در

‫عوامل موثر در سطح متوسطه‪:‬‬
‫عواملی که در سطح متوسطه باعث تنش در‬
‫نوجوانان می شود عبارت است از ‪:‬‬
‫‪-1‬ترس از معلم خشال و سخت گیر که در کالس‬
‫سخنان طعنه آمیزبه زبان می آورد‪.‬‬
‫‪-2‬ترس از دانش اموزان قلدر که اورا اذیت کرده‬
‫‪،‬یا مسخره میکنند‪.‬‬
‫‪-3‬ترس از شکست در تحصیل‬
‫‪-4‬ترس از تنبیه شدن و طرد شدن از سوی والدین‬
‫‪-5‬تنفر از درس یا معلمی خاص‬

21. مدرسه هراسی در نوجوانان: منشا درونی این هراس در دوران نوجوانی این است که،نوجوان میخواهد خود را از وابستگی به والین رها کرده

‫مدرسژژژژژژژژژژژژژژژژژژژه هراسژژژژژژژژژژژژژژژژژژژی در نوجوانژژژژژژژژژژژژژژژژژژژان‪:‬‬
‫منشژژا درونژژی ایژژن هژژراس در دوران نوجژژوانی ایژژن‬
‫است که‪،‬نوجوان میخواهد خژود را از وابسژتگی بژه‬
‫والین رها کرده ‪،‬بتدریج مسئولیتی در قبژاب اعمژال‬
‫وافکژژارش بپژژذیرد‪.‬بژژه همژژین دلیژژل بژژه محیطژژی نی ژاز‬
‫دارد که امن باشد ‪،‬تژا جنبژه هژای مختلژص شخصژیت‬
‫را آزمایش کند ‪.‬این محژیط امژن مژی توتنژد "خانژه و‬
‫ودامان مادر "باشژد ‪.‬بژه همژین دلیژل بژه مژادر متکژی‬
‫مژژی شژژود وبژژا نژژرفتن بژژه مدرسژژه مژژی خواهژژد مسژژائل‬
‫خژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژویش را حژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژل کنژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژژد‪.‬‬

22. نظریات مربوط به مدرسه هراسی 1-نظریه روانکاوان : روانکاوان علت اصلی را "اضطراب جدایی از مادر"می دانند.آنها معتقدند که مادران

‫نظریات مربوط به مدرسه هراسی‬
‫‪-1‬نظریه روانکاوان ‪:‬‬
‫روانکاوان علت اصلی را "اضطراب جدایی از مادر"می دانند‪.‬آنها‬
‫معتقدند که مادران کودکان مبتال به هراس مدرسه ‪،‬خودشان نیز به‬
‫مادرانشان وابستگی داشته اند ‪،‬آنها با کودک خود احساس همدردی‬
‫کرده ‪،‬به شدت مراقب او هستند ‪.‬همچنین این قبیل مادران تمام‬
‫نیازهای کودک را برآورده می کنند‪،‬و در برابر پرخاشجوییهای او‬
‫تعارض های غیر معقول دارند ‪،‬که تربیت کودک را مشکل می‬
‫سازد‪.‬‬
‫از سوی دیگر‪،‬روانکاوان معتقدند که کودکان یک سلسله تمایالت‬
‫پرخاشجویانه نسبت به مادر خود دارتد که نمی توانند انها را نسبت‬
‫به او ابراز کنند ‪،‬زیرا از طرف مادر طرد خواهند شد‪.‬به همین خاطر‬
‫این تمایالت را نسبت به مدرسه ابراز کرده ‪،‬مدرسه هراس می‬

23. 2 -نظریه رفتارگرایان: رفتارگرایان اعتقاد دارند که کودکان این را آموخته اند که:"مدرسه مساوی است با از دست دادن مادر."به همین جهت

‫نظریه رفتارگرایان‪:‬‬‫رفتارگرایان اعتقاد دارند که کودکان این را آموخته اند که‪":‬مدرسه‬
‫ن‬
‫همی جهت از مدرسه یم‬
‫مساوی است با از دست دادن مادر‪".‬به‬
‫ترسند‪.‬‬
‫‪-3‬نظریه لونتال‪:‬‬
‫لونتال اعتقاد دارد که هراس از مدرسه به علت ترس واقیع از‬
‫مدرسه یم باشد وبه نظر او‪،‬کودکان مدرسه هراس در محیط خانه‬
‫بسیار مورد تایید قرار یم گیند وبدین ترتیب خود بزرگ ن‬
‫بی‬
‫میشوند در حایل که در مدرسه اصال این موقعیت را کسب نیم‬
‫کنند ‪.‬پس خود بزرگ ن‬
‫بین آنها مورد تهدید قرار یم گید واز این رو‬
‫دیگر تماییل ندارند که به مدرسه بروند ‪،‬ودر نتیجه از مدرسه ن‬
‫بیار‬
‫یم شوند‪.‬‬

24. ملاک های تشخیصی مدرسه هراسی کودکان مدرسه هراس را با ملاک های زیر می توان تشخیص داد : 1-والدین می کوشند تا کودک را به مدرسه

‫مالک های تشخیصی مدرسه هراسی‬
‫کودکان مدرسه هراس را با مالک های زیر می توان‬
‫تشخیص داد ‪:‬‬
‫‪-1‬والدین می کوشند تا کودک را به مدرسه بفرستند‬
‫‪،‬اما موفق نمی شوند‪.‬‬
‫‪-2‬کودک در زمینه های زیادی اضطراب نامعقول دارد‬
‫‪،‬که دیگران در آن زمینه ها این نوع اضطراب را‬
‫ندارند‪.‬‬
‫‪-3‬اضطراب فوق با اطمینان دادن برطرف میشود‪.‬‬
‫‪-4‬اگر اضطراب برطرف شود به کانون دیگر توجه‬
‫خواهد شد‪.‬‬

25. پیشنهادهای کاربردی

‫پیشنهادهای کاربردی‬
‫‪.1‬انتظارات اولیا نسبت به پیشرفت تحصیلی‬
‫فرزندانشان اصالح و تعدیل شود‬
‫‪.2‬انجمن اولیا و مربیان مرکز برای اولیا مدارس‬
‫سیاست گذاری و برنامه ریزی مناسب را انجام دهد‪.‬‬
‫‪ .3‬برگزاری برنامه های تفریحی و سرگرمی های‬
‫جذاب بیشتر برای دانش آموزان‪ ،‬برای اینکه احساس‬
‫صمیمیت با کادر اجرایی مدرسه (مدیر‪،‬معاون و‬
‫معلم) داشته باشند‪،‬ماننداردوها‪،‬بازدیدهای‬
‫علمی‪،‬فعالیتهای تربیتی‪،‬ورزشی و‪..‬‬

26. 4.تعامل خانواده ها با مدرسه برای شناخت دانش آموزان و همکاری در رفع موانع مدرسه هراسی 5.افزایش تجربه کودکان با قرار گرفتن در

‫‪.4‬تعامل خانواده ها با مدرسه برای‬
‫شناخت دانش آموزان و همکاری در‬
‫رفع موانع مدرسه هراسی‬
‫‪.5‬افزایش تجربه کودکان با قرار گرفتن در‬
‫محیطهای آموزشی‪ ،‬پیش از ورود به دوره‬
‫دبستان مانند پیش دبستانی و جشن شکوفه ها‬
‫همراه با والدین وداشتن برنامه های شاد و‬
‫متنوع به منظورایجاد سازگاری کودک با محیط‬
‫جدیدمدرسه برای کاهش استرس وکسب تجربه‬
‫جدایی از والدین‪.‬‬

27. 6.عدم مقایسه دانش آموزان با یکدیگربه طوری که نمره مبنای ارزیابی و مقایسه پیشرفت تحصیلی نباشد. 7.ایجادزمینه های تشویق و ترغیب به

‫‪.6‬عدم مقایسه دانش آموزان با یکدیگربه طوری که‬
‫نمره مبنای ارزیابی و مقایسه پیشرفت تحصیلی نباشد‪.‬‬
‫‪.7‬ایجادزمینه های تشویق و ترغیب به جای سرزنش و‬
‫تنبیه در انجام دادن تکالیص از سوی خانواده ها و کادر‬
‫مدرسه‪.‬‬
‫‪.8‬بهره گیری از اساتید مجرب درزمینۀآموزش خانواده‬
‫ها و برگزاری کالسهای ضمن خدمت برای همۀ‬
‫کارکنان مدرسه ماننددوره های شناخت اهمیت ویژگی‬
‫های اجتماعی و ذهنی دانش آموزان‬