Судың тереңдігін өлшейтін аспаптар

1.

МАҚТААРАЛ АГРАРЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ
Гидрология және гидромертия пәні
Сабақтың тақырыбы:
Судың тереңдігін
өлшейтін аспаптар.
Орындаған: Тулепов А

2.

Сабақтың мақсаты:
Судың тереңдігін өлшейтін
аспаптармен танысу,
ерекшеліктерін меңгеру, жұмыс
жасау тәсілдерін үйрену.

3.

ЖОСПАР:
түбiнiң кескiнiн және тереңдiгiн
өлшейтiн құралдар.
Өзен
Өлшеуiш
Лот
Эхолот
сырық

4.

Кәзiргi кезде өзен түбiнiң кескiнiн және тереңдiгiн өлшейтiн
құралдар және тәсiлдер көптеп саналады. Бұл жерде
гидрометрияда және гидрологиялық зертеулерде кеңiнен
қолданылатын кұралдар және тәсiлдер қарастырылады.
Тәжірибеде ең көп тараған «аудан-жылдамдық» тәсілі. Бұл
тәсілде ағынның көлденең қимасының ауданы тереңдікті
өлшеу арқылы анықталады, ал жылдамдық алдын-ала
белгіленген нүктелерде зырылдауықпен, ал кей кездерде
жылдамдық қалтқылармен де өлшенеді.

5.

Ең көп таралған құралдар: нүктелiк өлшеуге қолданылатын -
өлшеуiш сырық (стержень), қол және
механикалық лоттар, үздiксiз өлшеуге
қолданылатын – эхолоттар жатады.

6.

ӨЛШЕУIШ СЫРЫҚ
Өлшеуiш сырық берiк ағаш түрiнен жасалады,
оның диаметрi 4…5 см, ал ұзындығы 6…7 м.
Ол ақ майлы бояумен сырланады және
қызыл бояумен дециметрге бөлiнедi.
Өлшеуiш сырықтың төменгi жағы салмағы
0,5…1,0 кг темiрмен қапталады, ол сырыққа
тұрақтылық бередi және оны өзен
түбiндегi соқтығыстан қорғайды.
Өлшеуiш сырықпен тереңдiктi өлшеу үшiн
сырық төменгi жағымен ағынға қарсы тасталады,
ол тiк жағдайда келгенде ғана тереңдiк өлшенiледi,
өлшеу дәлдiгi 2 см дейiн. Ағынның жылдамдығына
байланысты өлшеуiш сырықпен 5…6 м дейiнгi
тереңдiктi өлшеуге болады.

7.

ЛОТ
салмағы 0,5…100 кг болатын шойын жүктен
тұрады. Оның түрi цилиндр, конус,
пирамида немесе балық тәрiздес болады.
Ол суға тiкелей қолмен (қолдық лот)
түсiрiледi.

8.

Қолдық лоттың салмағы 10 кг дейiн жетедi,
ол болат арқанға байланады.
Оның ең көп тараған екi түрi бар: өлшейтiн
лот және шұнқырлы лот.
Механикалық лот үш негiзгi бөлiктен тұрады:
шығыр санаушымен, ол тереңдiктi өлшегенде
лотты түсiрiп және көтерiп тұрады; болат
арқанмен жүк түсiрiледi;сүйiр түрдегi жүк.

9.

ЭХОЛОТ

10.

Тереңдiктi өлшеу жұмыстарының тәсiлдерi
Тереңдiктi
өлшеу жұмыстарында төмендегiдей
мәлiметтер анықталады:
өлшеу
нүктелерiнiң нобайдағы жағдайлары;
әр-бiр
өлшеу нүктелерiндегi тереңдiк;
су
деңгейiнiң биiктiгi;
түбiн құрастыратын топырақтарының
сипаттамасы.
өзен