Аспан координаталарының жүйелері

1. §40 Аспан координаталарының жүйелері §41. Жұлдызды аспанның жылжымалы картасы. §42.Әртүрлі географиялық ендіктегі аспан

сферасының қозғалысы.

2.

Аспан координаталары аспан
денелерінің аспан сферасында
орналасуын анықтайды.

3.

4.

5.

Коррдинаталардың көкжиектік жүйесі.
Бұл жүйеде негізгі жазықтық математикалық горизонт.
Аспан шырағының орны екі бұрышпен анықталады.
Азимут – көкжиек сызығы бойымен өлшенетін шырақ
вертикалына дейінгі бұрыш. (А)
Шырақ биіктігі – вертикаль бойымен өлшенетін
шырақтың көкжиектен бұрыштық қашықтығы (һ) -900-тан
+900-қа дейін.

6. Координаталардың экваторлық жүйесі.

Негізгі жазықтығы –экватор жазықтығы.
Еңістік – аспан шырағының аспан экваторынан бұрыштық қашықтығын
көрсететін шама. (δ).
Еңістіктің аспан сферасының солтүстік жарты шарында таңбасы «оң»
мәні 0-ден +900-қа дейін, ал оңтүстік жарты шарда «теріс» 0-ден -900қа
дейін.
Тура көтерілу (α) координатасының мәні аспан экваторының бойымен
көктемгі күн мен түннің теңелу нүктесінен шырақтың еңістің дөңгелегіне
дейін аспан сферасының айналу бағытына қарама-қарсы бағытта
өлшенеді.
Тура көтерілудің мәні 0-ден 3600-қа дейін және сағаттық бірліктермен
өлшенеді.

7.

24 сағ=3600
1 сағ=150
1мин=15/
1c = 15//
10=4 мин
1/=4c

8.

Жетіқарақшының астрономиялық
атауы
Үлкен Аю
Қарақұрттың астрономиялық атауы
Кассиопия
Полярлық жұлдыз
Темірқазық
Жетіқарақшыдағы жұлдыз атауы
Алькор
Темірқазық жұлдызы мен Қарақұрт
шоқжұлдызының ортасында
орналасқан шоқжұлдыз
Цефей
Көктемде көрінетін шоқжұлдыз
Арыстан
Жаздыгүні жарқырап көрінетін
шоқжұлдыз
Аққу
Үшарқар Таразының астрономиялық
атауы
Орион

9.

10.

11.

12.

Тірек сызба нұсқа
ЖАЖК
Карта
Қондырма
дөңгелек
Р; α; δ аспан
экваторы,
эклиптика
φ; S; N; E; W
φ= δ+(90°-h)
Шығу, бату,
жоғары, төмен
шарықтауы
(Кульминация)
φ= δ-(90°-h)

13.

14.

15.

Қазақстанда көрінетін жарық жұлдыздар
№
Жұлдыздар атаулар
Экваторлық
тік
Көрінерлік
еңістігі
1
Альдебаран
Торпақ
04сағ34м
+16O28′
1,06
2
Альтаир
Бүркіт
19сағ49м
+08O48′
0,9
3
Антарес
Сарышаян
16сағ28м
-26O23′
1,2
4
Арктур
Сиыршы
14сағ14м
+19O19′
0,2
5
Бетельгейзе
Орион (Үшарқар-Таразы)
05сағ53м
+07O24′
0,9
6
Вега
Лира
18сағ36м
+38O47′
0,1
7
Денеб
Аққу
20сағ40м
+45O10′
1,3
8
Капелла
Арбашы
05сағ14м
+45O58′
0,2
9
Кастор
Егіздер (Еректұз)
07сағ33м
+31O57′
2,0
10
Поллукс
Егіздер
07сағ43м
+28O05′
1,2
11
Темірқазық
Кіші Аю
02сағ07м
+89O09′
2,1
12
Процион
Кіші Арлан
07сағ38м
+05O17′
0,5
13
Регул
Арыстан
10сағ07м
+12O05′
1,3
14
Ригель
Орион (Үшарқар-Таразы)
05сағ13м
-08O14′
0,3
15
Сириус (Сүмбіле)
Үлкен Арлан
06сағ44м
-16O41′
-1,6
16
Спика
Бикеш
13сағ23м
-11O02′
1,25

16. Бөлімдері

Күн жүйесі.
Жұлдыздар.
Ғарыш әлемдері.
Тұмандық.

17. КҮН жүйесі.

Қүн жүйесінің алғашқы ұғымдары.
КҮН.
Ғаламшарлар.

18. Птолемейдің күн жүйесіне берген сипаттамасы.

Жер
ай
Күн

19. Коперниктің күн жүйесі.

Қозғалмайтын
жұлдыздардың
сферасы

20. Қазіргі заманғы күн жүйесінің белгіленуі

21. Астероидтер белдігі.

22. Комета- Күн жүйесінің өкілі.

КометаКүн жүйесінің өкілі.

23. Күн.

Күннің бетіндегі қара дақ.

24. Протуберанцы на Солнце.

25. Ғаламшарлар.

Меркурий Шолпан Жер
Марс
Юпитер Сатурн Уран
Нептун -
М=0,055
М=0.815
M=1
M=0,107
M=317,8
M=95,2
M=14,5
M=17,2
D=4878km.
D=12104km.
D=12756km.
D=6794km.
D=142800km.
D=120000km.
D=52000km.
D=48400km.
T=88стәулік.
T=224
T=365тәулік.
T=687тәулік
T=11,86жыл.
T=29,46жыл.
T=84,01жыл.
T=164,8жыл.

26. Жердің ғарыштағы бейнесі.

Жер - өзінің осін
1 тәулікте, ал
Күнді 1 жылда
айналады.
Элиппс бойымен
айналады

27. Жердің серігі- ай.

28. Меркурий.

Меркурий –
Т-176 тәулік
Атмосфера жоқ
Өлшемі мен массасы
жағынан кіші
Күндіз - +3000С
Түнде - - 2000С
Серігі - жоқ

29. Шолпан.

Бұлт қоршап
тұрады
Т – 118 тәулік
Кері бағытта
айналады
Серігі - жоқ

30. Марс.

МАРС – Қызыл
жұлдыз
Т-24 сағ 37 мин 23
сек
Көмірқышқыл газы
Жерден екі есе аз.
Жазда күндіз +200С,
қыста түнде – 1250С

31. Юпитер.

Есекқырған
D - жерден 11 есе
M – 300 есе үлкен
Т – 12 жыл
Жыл мезгілі жоқ
Тәулік – 9 сағ 50 мин
16 серігі бар, оның ішінде 4Ганимед, Ио, Еуропа, Калисто

32. Юпитер мен 4 Галлилеев серіктері

Ганимед.
Европа.
Каллисто.
Ио.

33. Сатурн.

Сатурн –
Қоңырқай,
сақиналы
ғаламшар
Сақинасы
экватордың
бойында
орналасқан
Т – 30 жыл

34. Уран өзінің серіктерімен.

Титания.
Миранда.

35. Нептун.

T – 220 0 С
Күннен 4 млн км.
Қашық орналасқан

36. Нептунның серігі-Тритон.

37. Кіші ғаламшар- Плутон.

D – 3000 км
Т- 248 жыл
Күннен 6 млрд км.
қашық орналасқан

38. Жұлдыздар. Жұлдыздың (спектрлік сыныптар) топтастыруы

O – B –A – F – G – K – M
голубые (O), бело- голубые (B) , белые (A) ,
желтоватые (F) , желтые (G) , оранжевые (K) ,
красные (M) .

39. Жұлдызды аспанның картасы .

40. Жұлдыздың топтастыруы (спектральные классы)

O
T=50000k
M
K
T=2000k T=3000k
A
G T=10000k
T=6000k

41. Диаграмма спектр-светимость.

42. Эволюция звёзд.

43. Вспышка сверхновой.

44. Үркердің жұлдызды шоғыры .

45. Шардың жұлдызды шоғыры

46. Тұмандықтар

47. Ат Басындай тұмандақтар.

48. Орион тұмандығы.

49. Ғаламшар тұмандығы

50. Ғаламшар тұмандығы.

51. Ғаламшар тұмандығы.

52. Газды – тозаңды тұмандық

53. Газды тұмандық .

54. Галактикалар

55. Спиралді галактика

56. Біздің Галактика- «Құс жолы».

Біздің Галактика«Құс жолы».

57. Шиыршықты галактика. (қабырғадан деген айқын)

58. Шиыршықты галактика.

59. Шиыршықты галактика.

60. Эллиптиялық галактика.

61. Дұрыс емес пішіннің галактикасы.