Anadangəlmə qüsurların və qazanılma ürək xəstəliklərinin şüa diaqnostikası

1. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI SƏHİYYƏ NAZİRLİYİ Ə. Əliyev adına AZƏRBAİCAN DÖVLƏT HƏKİMLƏRİ TƏKMİLLƏŞDİRMƏ İNSTİTUTU Anadangəlmə qüsurların və qazanılma ürək xəstəliklərinin şüa diaqnostikası

Şüa diaqnostikası
Kafedrası
dosent
F.C.Nəsirova

2. .

3. .

.

4. Ürəyin və iri damarlarının şüa diaqnostikası metodlarının istifadə alqoritmi

Adi rentgenoqrafiya - düz, yan, çəp şəkli
Exokardioqrafiya
Radionuklid diaqnostikası
PET – pozitron emission tomoqrafiyası
CT - sürətli kompüter tomoqrafiyası
MRT – maqnit rezonans tomoqrafiyası
Angioqrafiya
Koronar arterioqrafiya

5.

Döş qəfəsı orqanlarının
Rentgenoskopiyası zamanı:
Döş qəfəsı orqanlarının obzor ön
proyeksiyada çəkilmiş
Rentgenoqramda – normal ürəyin
şəkli.

6. Ön – arxa proyeksiyası Sol yan proyeksiyası Sağ kənar: Sol kənar: Ön kənar: Arxa kənar: 1. aortanın qalxan 1. aortanın gövsu 1. aorta 1. ağciyər arter. xissəsi 2. ağciyər arteriyası 2. ağciyər arteriyası 2. sol qulaqçıq 2. sağ qu

Ön – arxa proyeksiyası
Sağ kənar:
Sol kənar:
1. aortanın qalxan
1. aortanın gövsu
xissəsi
2. ağciyər arteriyası
2. sağ qulaqçıq
3. sol qulaqçıq
4. sol mədəcik
sxem.
Sol yan proyeksiyası
Ön kənar:
Arxa kənar:
1. aorta
1. ağciyər arter.
2. ağciyər arteriyası 2. sol qulaqçıq
3. sağ mədəcik
3. sol mədəcik
.

7. Sağ (1-ci) çap proyeksiyası Sol (2-ci) çap proyeksiyası Arxa kənar: Ön kənar: Ön kənar: Arxa kənar: 1. sol qulaqçıq 1. aortanın qalxan xissəsi 1. aorta 1. ağciyər arteriyası 2. sağ qulaqçıq 2. ağciyər arteriyası 2. sağ qulaqçıq

Sağ (1-ci) çap proyeksiyası
Sol (2-ci) çap proyeksiyası
Arxa kənar:
Ön kənar:
Ön kənar:
Arxa kənar:
1. sol qulaqçıq
1. aortanın qalxan xissəsi
1. aorta
1. ağciyər arteriyası
2. sağ qulaqçıq 2. ağciyər arteriyası
2. sağ qulaqçıq 2. sol qulaqçıq
3. sağ mədəcik
3. sağ mədəcik 3. sol mədəcik
4. sol mədəcik
sxem

8. .

Ürək belinin qabarmasının
differensial diaqnostikası
.
----
.

9. Echocardioqraphy

.

10. Tc 99m-MİBİ ilə nişanlanmış miokardsintiqrafiyası

.
Qamma-kamera
Walls of left ventricle
S – septum
A – anterior
L – lateral
I – inferior
X - apex
P - posterior

11. 18-flourodeoxyglucose FDG-PET myocardial imaging

.

12. Axial Computed Tomography

.
S – superior vena
cava
a – ascending aorta
d – descending
aorta
rv – right ventricle
ra – right atrium
la – left atrium
lv – left ventricle.

13. Normal koronal MRT

.
A
aa – ascending aorta
pa – pulmonary artery
ra – right atrium
lv – left ventricle.
B
rv – right ventricle
lv – left ventricle
a – aorta
Arrows show the wall of the left ventricle.

14. Angioqrafiya

.
B
After percutaneous balloon angioplasty
Plastikadan sonraki vəziyyəti.
A
Arrow shows the stenosis of the
left anterior descending artery –
Sol ön enən arteriyanın stenozu
oxu ilə göstərilib.

15. .

.

16. BOTAL AXACAĞIN AÇIQ QALMASI

Ümumi
Anadangəlmə sianozsuz qüsur
(başqa qüsurlara nisbətən tez-tez rast gəlinir)
Adətən tək defekt müşahidə edilir
Qadınlar və kişilər arasında rastgəlmə tezliyi 2 / 1 nisbətindədir
Klinika
Bu defekt uzun müddət özünü biruzə vermir
Sonda – ümumi zəiflik, təngənəfəslik, ürək çatışmazlığı
Solda II-ci qabırğaarasında ağciyər arteriyasının pulsasiyası
Sıçrayan nəbzi xatırladan nəbz aşkar olunur
Auskultasiya
Davamlı sistolik və diastolik küy
Solda ikinci qabırğaarası sahədə maşın küyü

17. BOTAL AXACAĞIN AÇIQ QALMASI

Rentgenoloji
Ağ ciyərlərdə damar şəklinin güclənməsi
Sol mədəcik və sol qulaqcığın hipertrofiyası
hesabına ürək ölçüləri böyüyür
Ağ ciyər hipertenziyasının inkişafı
nəticəsində sağ mədəcik də genişlənir
Arteriya pulmonalis qövsünün qabarması
Aortanın qalxan hissəsi genişlənir və
pulsasiya nəzərə çarpır

18. BOTAL AXACAĞIN AÇIQ QALMASI

• EKQ
Əvvəl – normal
Sonda – ürəyin oxu sol tipli olur
• Proqnoz
Orta ömür müddəti 25 yaş
Ürəyin çatışmazlığı – ölümün əsas səbəbi sayılır
• Cərrahi müalicəsi
Bütün xəstələrdə əməliyyat aparılmalıdır
3 - 4 yaş arası əməliyyat üçün optimal müddət sayılır
Ölüm hadisəsi 1% təşkil edir

19. AĞCİYƏR ARTERİYASININ DARALMASI

Ümumi
Anadangəlmə sianozsuz qüsur
Klinika
Erkən vaxtlarda klinikasız olur
Xəstəliyin sonunda kəskin ifadə olunmuş tez yorulma,
ürək nahiyəsində ağırlıg, təngənəfəslik
Ağciyər arteriyası nahiyəsində güclü titrəmə
• Auskultasiya
II – III qabırğaarasında döş sümüyünün solunda
sol körpücüyə ötürülən kobud sistolik küy

20.

AĞCİYƏR
ARTERİYASININ
DARALMASI
Rentgenoloji
Ön-arxa proeksiya: Ürəyin sağa böyüməsi sağ
qulaqcığın hipertrofiya və diletasiya hesabına əmələ
gəlir, sola isə sağ mədəciyin hesabına
Ağciyərin damar şəklinin zəifləməsi
Ürəyin sol səddində qəfil qabarmalar və ağ ciyər
arteriya qövsünün uzanması
I çəp proeksiya: Qabaq səddə sağ mədəciyin
böyüməsi
II çəp proeksiya: Sağ mədəcik retrosternal
sahənin əsas hissəsini tutur

21. AĞCİYƏR ARTERİYASININ DARALMASI

• EKQ
Ürəy oxunun sağa dönməsi və
sağ mədəciyin hipertrofiyası
• Proqnoz
Orta ömür müddəti – 32 yaş
Ürəyin çatışmazlığı – ölümün səbəbi sayılır
Ağciyər toxumasının qanla zəif təhzizatına görə
müşahidə olunan vərəm xəstəliyi erkən ölümə
səbəb ola bilər
• Cərrahi müalicəsi
Klinik effekt yalnız operativ yolla əldə olunur
Ölüm hadisəsi 1% təşkil edir

22. FALLO TETRADASI

Ümumi
Anadangəlmə sianozlu qüsur
1. ağciyər arteriyasının daralması
2. mədəciklərarası çəpərin defekti
3. sağ mədəciyin hipertrofiyası
4. aortanın dekstropozisiyası
Klinika
Təngənəfəslik, əzələlərin tonusdan düşməsi,
fiziki aktivliyin kəskin məhdudlaşması, bəzi hallarda – boğulma
Gözə çarpan – sianoz (göyərmə), barmaqlarda dırnaqların
“saat şüşəsi” və falanqaların “baraban çubuqları” simptomu
Auskultasiya
Döş sümüyünün sol kənarında II qabırğaarasında kobud
sistolik küy (25% hallarda olmur)

23. FALLO TETRADASI

Rentgenoloji
Ön-arxa proeksiya: Sağ mədəcik divarlarının hipertrofiyası
nəticəsində ürək öz forması ilə “çəkmə”ni xatırladır
Ağciyələrin damar şəklinin zəifləməsi
Aorta qövsünün yerləşməsini müəyyənləşdirməyə
barium məhlulu (BaSO4) ilə qida borusunun kontrastlaşması
kömək edir
Aorta qövsün sağa meyilli olduqda kontrastlaşmış qida
borusu sola çəkilir
II çəp proeksiya:
Sağ mədəciyin hipertrofiyası,
sol mədəcik isə bel sütünunun üstünü örtür

24. FALLO TETRADASI

EKQ
Ürəyin elektrik oxunun sağa meyilidir, hündür P dişcikləri və
sağ mədəciyin hipertrofiyası
Proqnoz
Orta ömür müddəti – 12 yaş
Ölümün səbəbi – ürək çatmamazlığı,
ağciyər və beynin emboliyası, bakterial endokardit
Cərrahi müalicəsi
4 – 8 yaş arası optimal müddətdir və
bütün xəstələrə məsləhətdir
Ölüm hadisəsi 10% təşkil edir

25. QULAQÇIQARASI ÇƏPƏRİN DEFEKTİ

• Ümumi
Doğulduqdan sonra oval dəlik sağ və sol qulaqcıqarasında açıq
qalır.
Qadınlar və kişilər arasında rastgəlmə tezliyi 3 / 1 nisbətindədir
• Klinika
Uşaqlar fiziki inkişafda geri qalır və pnevmaniya ilə daha tez
xəstələnir.
Birinci simptomlar - təngənəfəslik və ürəkdöyünmə 2-3 yaş arası
meydana gəlir
Auskultasiya
Döş sümüyündən solda II – III qabırğa səviyyəsində sistolik küy
eşidilir.
II ton aksenti

26.

QULAQÇIQARASI
ÇƏPƏRİN DEFEKTİ
Rentgenoloji
Ön-arxa proeksiya: Ağciyər arteriyasının
genişlənməsi
Ağciyər kökləri damarlarının pulsasiyası
Ağciyərlərin damar şəklinin güclənməsi
I çəp proeksiya: Sağ qulaqcığın kölgəsinin
geniçlənməsinə görə retrosternal sahənin
azalması
II çəp proeksiya: Sağ qulaqcıq və
mədəciyin böyüməsi

27. QULAQÇIQARASI ÇƏPƏRİN DEFEKTİ

EKQ
Ürəyin elektrik oxu sağda yerləşir
His dəstəsinin sağ ayagçığının geyri-tam blokadası
P dişciyinin böyüməsi
PQ intervalının və QRS kompleksinin uzanması geyd edilir
Proqnoz
Kəskin ifadə olunmuş defek zamanı prognoz pis sayılır
Orta ömür müddəti 40 yaş
Cərrahi müalicəsi
Kəskin ifadə olunmuş klinik əlamətlərdə müalicə - operativdir
Əməliyyat ürək çatışmazlığından əvvəl aparılıbsa kafidir
Ölüm hadisəsi 2 % təşkil edir

28. MİTRAL DƏLİYİN STENOZU

Ümumi
Çox vaxt revmatik endokarditin ağırlaşmasıdır
Qadınlar və kişilər arasında rastgəlmə tezliyi 3 / 1 nisbətindədir
Klinika
Uşaqlar fiziki inkişafa görə geri qalır
Təngənəfəslik, zəiflik, ürəkdöyünmə
Kiçik qan dövranında durğunluq nəticəsində öskürək olur
Ürək nahiyəsində ağrılar
Ürək zirvəsinin əllənməsində qanın daralmış mirtral dəlikdən
keçməsi ilə əlaqəli olaraq diastolik titrəmələr (“pişik” mırıltısı)
Auskultasiya
Zirvədə çırpınan I ton,
Ağciyər arteriyası üzərində II ton aksenti və diastolik küy eşıdılir

29. MİTRAL DƏLİYİN STENOZU

Rentgenoloji
Ön-arxa proeksiya: Ağ ciyər kökünün kölgəsinin
genişlənməsi
Ağciyər şəkli güclənib, Kerli xətlər durğunluğu göstərir.
Sol qulaqcığın kəskin qabarması nəticəsində ürəyin
beli hamarlaşıb ürəyə mitral konfiqurasiya verir
Sol mədəciyin ölçüləri sabit qalır və vurğuları zəifləyir
I çəp proeksiya: Böyümüş sol qulaqcığın təsiri
altında kontrastlaşmış qida borusu kiçik radiuslu qövslə
yerini dəyişir
II çəp proeksiya: Sol qulaqcıq və sağ mədəciyin
genişlənməsi

30. MİTRAL DƏLİYİN STENOZU

• EKQ
Ürəyin elektrik oxu sağdadır və səyirici aritmiya
• Proqnoz
Asanlıgla dekompensasiya verir, ağır gedişə malikdir.
Ürək çatışmazlığı başlanırsa 4 ildən sonra ölüm
hadisəsi baş verə bilər
• Cərrahi müalicəsi
Ürək çatışmazlıq baş verdikdən əvvəl əməliyyat
aparılarıbsa ölüm hadisəsi - 2% təşkil edir - aşağıdır,
gec aparılıbsa – 6% təşkil edir.

31. MİTRAL QAPAQLARIN ÇATIŞMAZLIĞI

Ümumi
Uşaq və gənclərdə çox vaxt revmatik prosessdən sonra,
Yaşlı şəxslərdə isə ateroskleroz nəticəsində inkişaf edir.
Qadınlar və kişilər arasında rastgəlmə tezliyi 4 / 1 nisbətindədir
Klinika
Kompensasiya halında xəstə şikayət etmir
Dekompensasiya baş verdikdə - zəiflik, təngənəfəslik olur
Fiziki işə qarşı tolerantlıq aşağıdır
Ürəkdöyünmə, ürək nahiyəsində ağrılar
Aşağı ətrafların şişməsi, öskürək
Auskultasiya
I ton zəifləyir
Zirvədə və V-ci nögtədə sistolik küy eşidilir.
Ağciyər arteriyası üzərində II tonun aksenti

32. MİTRAL QAPAQLARIN ÇATIŞMAZLIĞI

Rentgenoloji
Ön-arxa proeksiya: Ürəyin sol konturunun
böyüməsinə nəticəsində ürək belinin hamarlanması
Ürək üçbucaq şəkli – tipik mitral qüsur formasını alır
I çəp proeksiya: Böyümüş sol qulaqcığın təsiri
altında kontrastlaşmış qida borusu böyük radiuslu
qövslə yerini dəyişir
II çəp proeksiya: Sol mədəcik hipertrofiyası və
diletasiyasına görə onun kölgəsi bel sütununun
kölgəsi ilə üst-üstə düşür

33. MİTRAL QAPAQLARIN ÇATIŞMAZLIĞI

EKQ
Sol mədəciyin hipertrofiyası – hündür RV6 dişi
Sol qulaqçığın böyüməsi və yüklənməsi – “P mitrale”
Taxikardiyası
Proqnoz
Ən yüngül gedişli gazanmış qüsurdur.
Uzun müddət ərzində kompensasiya vəziyyətində galır.
Prognozu pisləşdirə faktorlar – gayıdan revmakardit,
mitral stenozun goşulması.
Cərrahi müalicəsi
Əməliyyatdan sonra 43% xəstələrdə vəziyyət yaxşılaşır

34. AORTA DƏLİYİNİN STENOZU

• Ümumi
Səbəb – septik endokardit, revmatizm, bəzən – ateroskleroz
Nadir halda anadangəlmə olur
Adətən aorta qapaqlarının çatışmamazlığı ilə
aorta dəliyinin daralması birlikdə rast gəlinir
Kişilər və qadınlar arasında rastgəlmə tezliyi 3 / 1 nisbətindədir
• Klinika
Təngənəfəslik, taxikardiya (ürəkdöyünmə), tez yorulma
Ürək nahiyəsində stenokarditik xarakterli ağrılar
Baş ağrıları, baş gicəllənmə, qisa müddətli huşunun itirilməsi
• Auskultasiya
Prekardial nahiyədə qaldırıcı zirvə vurğusu duyulur,
yerini sola və aşağıya doğru dəyişir
Aorta üzərində II ton alçalır.
Sistolik küy – aortal nögtədə eşidilir və zirvəyə doğru yayılır

35. AORTA DƏLİYİNİN STENOZU

• Rentgenoloji
Ağciyər şəkli – adidir
Ürəyin beli daha aydın gözə çarpır
Ürəyin zirvəsi diafraqma üzərində yerləşir
Sol mədəcik böyüyür və onun vurğuları
güclənmiş olur
Aortanın qalxan hissəsində lokal şəkildə
genişlənmə izlənilir

36. AORTA DƏLİYİNİN STENOZU

EKQ
Sol mədəciyin hipertrofiyası – hündür RV6 dişi
Normal sinus ritmi
ST seqment “mənfi” olur – koronar çatışmazlığı əlaməti
Proqnoz
Ürək çatışmazlığı başlayanda 1 – 2 ildən sonra ölüm hadisə
baş verir.
Cərrahi müalicəsi
Ürək çatışmamazlığından əvvəl əməliyyat aparılıbsa – kafi,
əməliyyat aparılmayıbsa – qeyri-kafi nəticə alınır.
Ölüm hadisəsi 6 -11% təşkil edir

37. AORTA QAPAQLARININ ÇATIŞMAZLIĞI

• Ümumi
Septik endokardit, revmatizm və sifilisdən sonra,
qocalarda isə aterosklerotik səbəblərdən əmələ gəlir.
Kişilər və qadınlar arasında rastgəlmə tezliyi 4 / 1 nisbətindədir
• Klinika
Nəbzin sürətli və böyük olması, nəbz təzyiqinin artması
Boyunda karotid arteriyaların gözəçarpan pulsasiyası
Başın əsməsi, baş gicəllənmə. Təngənəfəslik, zəiflik
Ürək ağrısı, ürəkdöyünmə, güclü ürək vurğuları
Diastolik təzyiqin aşağa düşməsi
• Auskultasiya
II ton zəifləyir
Aortal və V nöqtədə (Botkin-Erb) qanın aortadan sol mədəciyə
qayıtması nəticəsində diastolik küy eşidilir

38. AORTA QAPAQLARININ ÇATIŞMAZLIĞI

• Rentgenoloji
Sol mədəciyin böyüməsi və zirvəsinin yumuru olması
Aortanın qalxan hissəsində genişlənməsi və
uzanması.
Ürəyin beli daha hamar nəzərə çarpır,
yəni incəlir və ürək tipik aortal forması alır
I çəp proeksiya: Retrokardial sahə daralır ya da itir
II çəp proeksiya: Aortanın qalxan hissəsinin,
qövsünün və onun enən hissəsinin genişlənməsi, sol
mədəciyin böyüməsi

39. AORTA QAPAQLARININ ÇATIŞMAZLIĞI

• EKQ
Ürəyin elektrik oxu solda olur.
Normal sinus ritmi, sol mədəciyin yüklənməsi
• Proqnoz
Aorta qapaqlarının çatışmazlığı progresiv olsa
onun daralmasından daha ciddidir.
Qüsur mitrallaşanda, sağ mədəcik çatmazlığı əlavə
olunur, proqnoz pisləşir.
Ölüm ürək çatışmazlığından baş verir.
• Cərrahi müalicəsi
Ölüm hadisəsi 15% qeyd olunur.

40. Misal 1. 3 yaş, uşaq, ürəkdə anadangəlmə problemlər.

?
Sual :
Ürək hansı
konfiqurasiyanın
adını daşıyır?
çəkmə
üçbucaq
dairəvi
mitral
aortal

41. Misal 2. 30 yaş, qadın, uşaqlıqda revmatik xəstəlik keçirib.

Sual :
Ürəyin hansı konturu
düzgün deyil?
?
• Sol qulaqçığın böyüməsi
• Sol mədəciyin
hipertrofiyası
• Sağ qulaqçığın böyüməsi
• Sağ mədəciyin
hipertrofiyası

42. Misal 3. 70 yaş, kişi, uremiya. Misal 4. 60 yaş, kişi, alkoqolik. Təngənəfəzlik

?
?

43. Misal 3. 70 yaş, kişi, uremiya. Misal 4. 60 yaş, kişi, alkoqolik. Təngənəfəzlik

Perikardit.
(oxlar mayeni
göstərir)
Kardiomiopatiya.

44. Misal 5. 76 yaş, kişi, uzun müddət hipertenziyası var. Son vaxt – döş sümüyün arxasında – ağrılar.

Nəticə ?
A. Aortanın qalxan
hissəsin anevrizması
B. Divararalığın şişi
C. Ağciyərin xərçənği
Təzə çəkilmiş R-şəkli
D. Qabırqanın
sarkoması
9 il əvvəl çəkilmiş
Rentgenoqramm:

45. Misal 5. 76 yaş, kişi, uzun müddət hipertenziyası var. Son vaxt – döş sümüyün arxasında – ağrılar.

Əlavə müayinəsi:
Aortanın qalxan
hissəsin anevrizması
ox ilə aksial C T
göstərilib.
Təzə çəkilmiş R-şəkli
9 il əvvəl çəkilmiş
Rentgenoqramm:

46. TAPŞIRIQ: Rəgəmlə göstərilən qövslərinin adlarını tapın

Normal
ürək - damar
sərhədləri

47. .

.
MERSİ
Diqqətinizə
SALAVAT
görə
təşəkkür
edirik!
DANKE
SCHÖN
THANKS