Жедел медициналық жәрдем қызметінің ұйымдастырылуы

1.

Жедел
медициналық
жәрдем беру
кафедрасы
Дәріс:
Жедел медициналық жәрдем
қызметінің ұйымдастырылуы

2.

Жедел медициналық жәрдем адам өмірі мен
денсаулығына қауіп төнгенде – сәтсіз оқиғалар мен
кенеттен болған жіті ауруларда көрсетілетін
медициналық көмек жүйесі ретінде пайда болды.
Бүгінде бұл жедел жәрдем бекеттері мен
ауруханаларының, санитарлық авиация мен
ғылыми-зерттеу институттарының тармақталған
жүйесінен тұратын бірыңғай күшті сала.

3. ЖМЖБ қызметінің даму тарихы

Алғашқы көмектің дамуының басталуы ертедегі
орта ғасыр – ІV ғасыр – дәуіріне жатады. Бұл
кезде көптеген кезбелерге көмек көрсету үшін
Иерусалимге апаратын жолдарда кезбелерді
қабылдайтын үйлер ұйымдастырылды.
1092 жылы Англияда иоанниттер ордені
құрылды, оның мақсаты Иерусалим
госпиталіндегі науқастарды күту және жолдағы
кезбелерге алғашқы көмек көрсету болып
табылды.

4.

1417 жылы, Голландияда осы елді бөліп жатқан
каналдағы суға батқандарға көмектесуге арналған
қызмет ұйымдастырылды.
Жедел жәрдемнің алғашқы станциясы 1881 жылы
Вена қаласында дәрігер Ярослав Мундидің сұрауы
бойынша құрылды. Оған себеп Үлкен театрда
болған өрт, сол өрттен көп адамдар зардап шегіп,
еш көмексіз қалған.
Я. Мундидің жобасына сәйкес, бұл мекеменің
міндетіне - зардап шеккендерге алғашқы көмек
көрсетіп, оларды емдеу мекемесіне немесе үйіне
тасымалдау кірді.

5.

20-30-шы жылдары жедел жәрдем қызметі қарқынды
дами бастады.
1928 жылы Н. В. Склифосовский атындағы Мәскеулік
жедел жәрдем ҒЗИ құрылды, ал 1932 жылы — И.
И.Джанелидзе атындағы Ленинградтық жедел
жәрдем ҒЗИ құрылды.
Бұл институттар жедел жәрдем қызметінің
ұйымдастырылуы мен дамуының орталығына
айналды.

6.

Жедел медициналық жәрдем қызметі Алматы
қаласында алғаш рет 1926 жылы Орталық
клиникалық амбулаторияда құрылды.
1928 жылдың ақпан айында жедел
медициналық жәрдем көрсетуге арналған
Республикадағы алғашқы мекеме – қалалық
аурухана құрамында 2 «жедел жәрдем
күймесі» бар жедел көмек пункті –
ұйымдастырылды.

7.

1934 жылы жедел жәрдем отряды қалалық аурухана
құрамындағы жедел медициналық жәрдем Бекеті
(ЖМЖБ) деп ауыстырылды, ал 1936 жылы бекетке
қала тұрғындарына шұғыл медициналық көмек
көрсету міндеті жүктелді.
ЖМЖ бекеті жеке медициналық мекеме ретінде 1937
жылы бөлінді.
Жедел және шұғыл медициналық жәрдемді науқастар
мен зардап шеккендерге неғұрлым жақындату
мақсатында қаланың әртүрлі аудандарында 1951 1974 жылдар аралығында 9 қосалқы бекеттер
ұйымдастырылды.

8.

Жедел медициналық жәрдем бекетінде
мамандандырылған ( кардиологиялық,
неврологиялық, токсикологиялық және т.б.).
бригадалар құру 60-шы жылдардың ортасында
басталды. Бұл науқастар мен зардап шеккендерге
неғұрлым сапалы жедел медициналық көмек көрсету
қажеттігінен туды.
1990 жылдан бастап станцияда мамандандырылған
бригадалардың жаңа түрі – қарқынды терапия
бригадалары (ҚТБ) пайда болды.

9. Жедел медициналық жәрдем қызметінің ұйымдастырылуы

Жедел медициналық жәрдем қызметі қазіргі кезеңде
қоғамдық маңызы зор медициналық көмектің бірі болып
саналады.
Қазақстан азаматтарына бұл көмек мемлекеттік кепілдік
беру бағдарламасына сәйкес тегін көрсетіледі.
ЖМЖ мекемелері қызмет атқару үшін Мемлекеттік
басқару органдарынан лицензиясы болуы сонымен қатар
оның маман қызметкерлері жүйелі түрде біліктілігін
арттыру , аттестациялау және сертификациялаудан өтіп
отыруы керек

10.

ЖМЖ қызметінің ұйымдастырылу
принциптері
Географиялық белгілері бойынша
-қалалық
-ауылдық бөлімшелер, пункттер
Ауруханалармен қарым-қатынасы бойынша және
әкімшілік басқару типі бойынша
-өз бетінше бекеттер
-біріккен (ауруханалардың құрамында)
-қалаларда –көп салалы ауруханалармен бірге
-ауылдық жерде-орталық аудандық ауруханамен
ЖМЖ беру принциптері бойынша
-шақыртудың түрі - ауру, жарақат, қайғылы оқиғаның түріне
қарай
Қаржыландыру көзі бойынша
мемлекеттік және мемлекеттік емес болуы

11. Шақырту бригадаларының жұмысын ұйымдастыру құрылымы (деңгейі мен түрлері).

Отандық модельдер:
-желілік бригада+мамандандырылған бригада- екі деңгейлі
дәрігерлік модель
-дәрігерлік бригада (қарқынды терапия бригадасы) +
фельдшерлік шақырту бригадасы -екі деңгейлі аралас
модель:
а)дәрігерлік бригаданың басым болуы
б) фельдшерлік бригаданың басым болуы
-желілік бригада+мамандандырылған бригада+
фельдшерлік бригада-үш деңгейлі аралас модель.
- фельдшерлік шақырту бригадасы-бір деңгейлі модель

12. ЖМЖБ жұмысын ұйымдастырудың шетелдік моделі

Парамедиктер+кеңесші дәрігерлер
(мамандандырылған)-екі деңгейлі модель
парамедиктер басым (АҚШ, Израиль,
Канада, Австралия, Еуропа жартылай)
Жалпы тәжірибелік дәрігерлер-бір
деңгейлі модель (Еуропа)
Жалпы тәжірибелік дәрігерлер+мамандәрігер+мейірбике-үш деңгейлі модель,
дәрігерлер басым (Еуропа)

13. ЖМЖ моделін таңдау байланысты

1. ЖМЖ орналасқан жеріне және тұрғындар
санына (ауылшаруашылық аудан; 50
мыңға жуық, 100 мыңға жуық ., 500 мыңға
жуық халқы бар қала., 1 млн - 1,5 млн
дейін , мегаполис).
2. Атқарылатын жұмыстың көлеміне қарай
(ЖМЖ қызметін шақырту, шақыртулардың
құрылымына ).
3. Ауданның, қаланың денсаулық сақтау
ұйымдарының деңгейіне

14. ЖМЖ моделін таңдау

Ауылдық жерлерде ЖМЖ көрсетудің
фельдшерлік моделі ыңғайлы (Орталық
аудандық ауруханада немесе ЖМЖ пункттері
), ал ірі қалаларда — аралас модель
(дәрігерлік-фельдшерлік екі- немесе
үшдеңгейлі).
Фелдшерлік және дәрігерлік бригадалардың
қатынасын таңдауда тек орындалатын
жұмыстың көлеміне ғана емес (яғни
тұрғындардың ЖМЖ қызметіне қаралуының
жалпы саны), сонымен қатар шақыртулардың
құрылымына да байланысты.

15. ЖМЖБ қызметінің ұйымдастырылуы

ЖМЖБ – тұрғындары 30 мың адамнан асатын қалалар
мен аудан орталықтарында ұйымдастырылады және
жеке емдеу-профилактикалық мекеме болып табылады
немесе қалалық жедел жәрдем ауруханасының құрамына
бір оның құқықтық бөлімі ретінде кіреді.
Тұрғындарының саны аз қалалар мен аудандарда жедел
медициналық жәрдем бөлімдері қалалық, аудандық
ауруханалардың құрамында ұйымдастырылады
Ірі қалалар мен аудан орталықтарында ЖМЖ
бекеттерінің құрамында қосалқы бекеттер
(бөлімшелер) ұйымдастырылады.

16. Қосалқы бекеттер

Қосалқы бекеттер
15 минут ішінде
көлікпен жету есебімен құрылады.
Тұрғындары 70 мыңнан асқан қалалар мен
аудан орталықтарында балаларға ЖМЖ
көрсету үшін арнайы балалар бригадасы,
100 мыңнан асқан елді мекенде арнайы
психиатриялық бригада құрылады.

17. Жедел медициналық жәрдем бекеттері міндетіне кіреді:

Ауруханаға дейінгі кезеңде науқастың немесе
оны қоршаған адамдардың денсаулығына және
өміріне қауіп төнген жағдайда, кенеттен болған
аурулар, созылмалы аурулардың асқынуы,
кездейсоқ келеңсіз жағдайлар, жарақаттар,
уланулар, жүктіліктің және босанудан кейін
асқынулар болған жағдайда ЖМЖ көрсету;
Науқастарды емдеу-профилактикалық
мекемелерге тасымалдау;
Төтенше жағдайлар, табиғат, жол апаттарын
жою жұмыстарына белсенді араласу;

18. ЖМЖ бекеттерінің негізгі талаптары

тәуліктің барлық уақытында ЖМЖ тұрғындардың
толық қолы жетуі;
ауруханаға дейінгі әр-түрлі медициналық көмектің
түрлерін шапшаң және дер кезінде көрсетілуі;
барлық санаттағы жарақаттанғандар мен
науқастарға қажетті ЖМЖ көлемін көрсету үшін
жоғары білікті медициналық мамандармен
қамтамасыз етілуі;
нақтылы медициналық мекемелерге кідірусіз
жатқызудың қамтамасыз етілуі.

19.

ЖМЖ бекетінің бригадаларымен жеткізілген
жарақаттанғандар мен науқастар аурухананың
қабылдау бөлімінде шұғыл қаралып, қажет
болса, ауруханада бос орынның бар- жоғына
қарамастан жатқызылады.
Аурухананың қабылдау бөлімінде ЖМЖ
бигадасын 10 минуттан артық кідіртуге
болмайды (науқас немесе жарақаттанғанды
аурухананың кезекші дәрігеріне өткізетін уақыт).

20.

ЖМЖ бекеттері өз жұмыстарын емдеупрофилактикалық, Ішкі істер министрлігінің
мекемелерімен және ҚРтөтенше жағдайлар
жөніндегі Агенттігінің бөлімшелерімен тығыз
байланыста жүргізеді.
Табиғи және техногенді сипатты төтенше
жағдайда дер кезінде емдеу-эвакуациялау, медикосанитарлы, эпидемияға қарсы шаралармен
тұрғындарды қамтамасыз ету іс -шараларын
ұйымдастыру үшін ЖМЖ бекеттері Республикалық
апат медицинасы орталығының бөлімшелері мен
Қазақстан Республикасының төтенше жағдай
жөніндегі Агенттігінің басқаруымен жұмысын
атқарады.

21. Шұғылдылық

Сыртқы және ішкі факторлардың әсерінен болған барлық
шұғыл патологиялық жағдайларды жою және оларды
ауырлық дәрежесіне қарай тез арада анықтау және ем
шараларын жүргізу
Шұғыл жағдайлар
Адам денсаулығын күрт нашарлатып және
өміріне қауіп төндіретін ағзадағы патологиялық
өзгерістер.
Бұл кезде күттірмейтін шұғыл емдік
шараларды жүргізу қажеттігі туындайды.

22. Шұғыл көмекті қажет ететін патологиялық жағдайлар

Жедел медициналық жәрдемсіз өлімге
әкелетін өмірге қатер төну жағдайлары;
Өмірге қауіп жоқ, бірақ патологиялық
жағдайға байланысты, түрлі уақытта қатер
төнуі мүмкін;
Өмірге қауіп жоқ, бірақ науқастың қасіретін
жеңілдету;
Науқас өміріне қауіп жоқ, бірақ айнала
қоршаған адамдарды сақтандыру үшін
жедел көмек қажет;

23. ЖМЖБ құрылымы

- оперативті диспетчер бөлімі;
- байланыс бөлімі;
- медициналық статистика бөлімі архивпен
бірге;
- емханалық ауруларды қабылдау бөлімі;
- бригадалардың медициналық жабдықтарын
сақтайтын бөлме және медициналық
жинақтарды жұмысқа дайындайтын бөлме;

24.

- медикаменттерді сақтайтын өртке қарсы және
қорғаныс дабылымен жабдықталған бөлме ;
- дәрігерлердің. орта мед персоналдың және
жүргізушілердің демалатын бөлмесі;
- кезекші персоналдың ас ішетін бөлмесі;
- әкімшілік-қожалық және басқа мекемелер;
- гараж,жабық тұрақтар-бокстар, қоршалған
автокөліктер тұратын аумақ.

25. Жедел жәрдем дәрігері жұмысының ерекшеліктері

жағдайдың шұғылдығы, жедел жәрдем
дәрігерлерінің, аз уақыт ішінде диагностикасыз
жедел жәрдем шараларын жүргізуін талап етеді.
науқастар жиі жедел реанимациялық әрекетті
талап ететін, өте ауыр, қыл үстіндегі жағдайда
болады.
науқас жағдайының ауырлығына, есеңгіреуіне,
ауыру сезіміне, тырысулары, вегетативті
бұзылыстарына байланысты, көп жағдайда
дәрігер мен науқас арасында психологиялық
қатынастың болуы қиындық тудырады немесе
тіпті болмайды.

26.

көрсетілетін медициналық шаралар көп жағдайда
туысқандарының, көрші немесе өтіп бара жатқан
адамдардың көзінше жасалады.
- медициналық көмек көрсету жағдайлары
әртүрлі жерлерде көрсетілуі мүмкін жарық жоқ
жерде, энергия көзі, су орналасқан жерлерде және
т.б).
- патологияның сипаты әртүрлі болуы мүмкін:
механикалық, химиялық, электрлі жарақаттар, суға
бату, ОНЖ бұзылыстары, тыныс, қанайналым
бұзылыстары, сыртқы және іштен қан кетулер,
босану, балаларға жедел көмек көрсету және т.б.

27. ЖМЖ бригада дәрігерінің жауапкершілігі

ЖМЖ желілі бригада дәрігері заңмен қарастырылған тәртіп
бойынша жауапты:
ЖМЖ бригадасының жұмысын ЖМЖ дәрігерлері үшін
бекітілген салалық өлшемдерге, ережелер мен
стандарттарға сәйкес сапалы ұйымдастыруға;
науқастың денсаулығына нұқсан келтіретін немесе оның
өліміне әкелетін құқыққа қарсы әрекеттер мен әрекетсіздікке.
Әкімшілік жауапкершілік – қылмыстық кодекстегідей емес,
бірақ әкімшілік құқықты бұзғаны үшін заңды жауапқа
тартылатын заңның түрі.
Тәртіптік жауапкершілік – еңбек құқығын бұзғандарға
қолданылатын ескерту, сөгіс, қатаң сөгіс, қызметтен босату
сияқты шараларды қолдану түрлері.

28.

Азаматтық немесе азаматтық –
құқықтық жауапкершілік – заң немесе
келісім-шарт бойынша заңды бұзған тұлғаға
белгілі бір шараны қолданатын заңдық
жауапкершіліктің түрі. Бұл шараларға
шығысты қалпына келтіру, өтемақы, пеня
моральді немесе басқа жасаған
зияндылықтарын өтеу сияқты шаралар кіреді..
Қылмыстық жауапкершілік– қылмыстық
кодекспен бақыланатын жауапкершіліктің түрі.

29. ЖМЖ шақырту тәртібі

ЖМЖ бригадалары «03» кейбір аймақтарда «103»
телефоны немесе өзбетінше, «101», «102», «051»
шақыртылуы мүмкін.
ЖМЖ бригадалары ЖМК көрсету үшін келесі
жағдайларда жіберіледі:
төтенше жағдайларда;
өмірге қауіп төндіретін кенеттен болған ауруларда;
Келесі жағдайларда көмек көрсетіп, арнайы
медициналық мекемелерге тасымалдайды:
босанғанда және жүктілік ағымының асқынуында;

30.

1 жасқа дейінгі балаларға;
жіті және денсаулығының күрт нашарлап
кетуіне байланысты әр-түрлі созылмалы
аурулардың асқынуында;
емдеу дәрігерінің шақыртуымен
денсаулығына қарай зембілмен,
санитарлы автокөлікпен тасымалдауды
қажет ететін жол жөнекей медициналық
көмекке мұқтаж науқастарға;
Науқасты тасымалдау үшін көлікті
шақырған емдеу дәрігері өз аты-жөнін,
жұмыс орнын атап, бригада келуін күтуі
қажет.

31.

жіті және денсаулығының күрт нашарлап кетуіне
байланысты әр-түрлі созылмалы аурулардың
асқынуында;
емдеу дәрігерінің шақыртуымен денсаулығына
қарай зембілмен, санитарлы автокөлікпен
тасымалдауды қажет ететін жол жөнекей
медициналық көмекке мұқтаж науқастарға;
босанғанда және жүктілік ағымының
асқынуында;
3 жасқа дейінгі балаларға;

32. Келесі жағдайларда шақыртуды қабылдамайды және бармайды:

Келесі жағдайларда шақыртуды қабылдамайды
және бармайды:
емхана мен от басылық дәрігерлік амбулаториялардың
жұмыс уақыты кезінде жедел медициналық көмекке
мұқтаж емес науқастардың үйіне;
өлім актісін құрастырып және оны куәлендіруге;
емдеу дәрігерінің жоспарлы тағайындаған емін
жүргізіп, орындауға;
медициналық мекемелерге кеңестік тұрғыда көмек
көрсетуге;
ауруханадан науқастарды үйге тасымалдауға;

33. ЕПМ ауруханаға жатқызу үшін тасымалдау

Емдеу дәрігерінің шақыртуымен жіті
жарақаттануларда, жіті хирургиялық, акушергинекологиялық ауруларда,жүрек-қантамыр
жүйесінің ауруларында жол бойы медициналық
көмекті қажет етені және зеңбілмен
тасымалданатын жағдайлар;
Ауыр жағдайдағы жұқпалы ауруларды жұқпалы
аурулар ауруханасына
Жоспарлы түрде ауруханаға жолдама алған
науқастарды, егер жағдайы санитарлық көлікті
қажет етсе.

34. Медициналық жабдықтар

Жедел жәрдем бригадаларының медициналық жабдықтары көлік
ішінде, көшеде, үйде, өндірісте жұмыс істеуге ыңғайлы болуы керек.
Әр аппараттардың көлік ішінде өз орны және сол жерге бекітілетін
түйіні болуы керек. Құрал жабдықтар жинақы, көтеруге ыңғайлы
болуы қажет, себебі жарақаттанғандарды келесі емдеу этапына
жеткізуге қиындық тууы мүмкін. Барлық жабдықтар
заласыздандырылуы керек.
Көлікті қалыптар: Шанс жағасы, қатты басұстайтын, Дитерихс,
Крамер, шина «Ferno», Еланский қалыптары, омыртқа мен жамбас
сүйектері сынғанда қолданатын тақтайлар, оттегі
ингаляторлары,электрокардиограф болуы қажет.
Дем беретін мүлік құрамы: ларингоскоп, клиноктар, интубациялы
түтікшелер, мандрендер, ауызашқыш, тіл ұстағыш және дем беру
түтікшелері, Амбу қапшығы, небулайзер.
Таңу материалдары: бинттер, мақта -дәкелі жастықшалар,мақта
тығындары, лейкопластырь, мақта. Науқасқа қажетті құралдар:
тонометр, фонендоскоп, бірреттік шприцтер 2-5-10-20 грамдық,
қайшы, пинцет, мұрын тампонадасына қажет зонд, темір оймақ,
шпатель, ампула ішінде хирургиялық жібек жіп, термометр, пипетка,
жгуттар, қан және сұйықтықтар құятын системалар (бірреттік), бір
жұп медициналық резинке қолғап.

35.

Артерия, көктамыр кесуге қажет
заласыздандырылған қораптың құрамы: скальпель,
хирургиялық пинцеттер, қантоқтатқыш қысқаштар,
хирургиялық инелер, бір жұп хирургиялық қолғаптар,
жүрек іші инесі (залалсыздандырылған қорапта),
ересектер, балалар катетерлері, зәрде қант құрамын
анықтайтын сызықшалар.
Арнайы кардиологиялық бригаданың жабдықтар
құрамы: электрокардиограф, дефибриллятор,
пульсоксиметр, бұғана асты катетерлер, бірреттік
система, көктамырға енгізілетін сұйықтықтар, ЭКГ
лентасы бір бума.
Арнайы қарқынды ем бригадасының жабдықтар
құрамы: дефибриллятор, көлікті аяқ –қол қалыптары,
гельді зеңбілдер, бұғана астылы катетер,
гемосорбцияға қажет құрал бірреттік система,
көктамырға енгізілетін сұйықтықтар, антидоттар.

36.

37. Жедел жәрдем бекетінің негізгі тіркеу – есеп беру құжаты

Шақырту картасы.
Науқастың мекен-жайы, жасы, шақырту себебі толтырылады. Шақыруды
қабылдау уақыты, оны қосалқы бекетпен бригадаға беру уақыты «03»
диспетчерімен белгіленеді, дәрігер науқасқа келу және кету уақытын
тіркейді.
Науқасқа келген кезде науқастың құжаттық мәліметтері толықтырылып,
шағымдары, диагноз, жүргізілген ем, қай ауруханаға және қай бөлімге
жатқызылғаны жазылады.
ЖМК шақырту қағазында бригаданың құрамы (дәрігер, фельдшер,
жүргізуші) жазылады.
Қылмысты сипаттағы шақыртуларға барған кезде (апат, пышақты
жарақаттар, ұру-соғу, жол-көлік апаттары, өрт, өз-өзін өлтіру және т.б)
өлген науқастар туралы мәліметтер сәйкес орындарға
хабарландырылады, шақырту қағазын хабарламаны қабылдаған адам өз
фамилиясын жазып, толтырады.

38.

39.

40. жолдама қағазы

Ауруханаға жеткізілген барлық науқастарға жолдама
қағазы толтырылады (Ф.№114/у), онда науқастың
аты-жөні, жасы, мекен-жайы, диагнозы, науқастың
қайдан келгені, қай аурухана, қандай бөлімге және
қай уақытта жеткізілгені жазылады. Сонымен қатар,
жолдама қағазында төтенше жағдай мәліметтері,
жүргізілген ем, науқаста болған ақша мен бағалы
заттары жазылады. ЖМК станциясында шақыртуды
қабылдаудан бас тарту туралы мәліметтер
амбулаторлы журналға жазылып отырылады.