Бактериялардың көбеюі. Бактериялардың жыныстық, жыныссыз, вегетативті көбеюі. Споралардың түзілуі, формасы, төзімділігі

1.

БАӨЖ
Тақырыбы:
Бактериялардың
көбеюі.
Бактериялардың
жыныстық,
жыныссыз,
вегетативті көбеюі. Споралардың түзілуі,
формасы, төзімділігі
Орындаған: Елубай Әсем
Қабылдаған: Әлиева Жанар
Группа: Б-14-3

2.

Жоспары:
I. Кіріспе бөлім
II.Негізгі бөлім
ІІ-1. Бактериялардың көбеюі
ІІ-2. Бактериялардың жыныстық, жыныссыз,
вегетативті көбеюі
ІІ-3. Споралардың түзілуі, формасы, төзімділігі
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
V. Қосымша суреттер

3.

I.Кіріспе
бөлім
Бактериялар- тек микроскопта ғана
көрінетін аса ұсақ жасушалар және
олар көптеген әр алуан аурулар
туғызады бірақ көбінесе нейтралды
қызметті атқарады.
Бактерия- бір жасушалы организм,
көбісі таяқша пішінді болып келеді.
Бактерия
негізінен
түссіз
тек
кейбіреулерінде ғана аздап бояғыш
заттар кездеседі.
Фотосинтез құбылысы жүретін көк
жасыл
қызыл
түсті
өкілдерін
цианобактериялар деп атайды; ядросы,
митахондриясы,
пластидтерді
қалыптаспаған
өте
кішкентай
біржасушалы организмдер.

4.

Бактериялар
Алғаш рет бактерияларды
ХVII ғасырда голланд
ғалымы,
микроскопты
жасаушы
Антони
ван
Левенгук байқаған.
ХІХ ғасырда бактериялардың
құрылысы мен табиғаттағы
рөлін француз ғалымы Луи
Пастер, неміс ғалымы Роберт
Кох және ағылшын ғалымы
Джозеф Листер зерттеді.

5.

ІІ. Негізгі бөлім
• Бактериялар бөліну арқылы көбейеді. Бөліну кезінде клетканың
ортасынан біртіндеп қалқанша пайда болып, клетка ішіндегі
заттарды екіге бөледі
• Бактериялардың көбею жылдамдығы орта жағдайларына байланысты болады.
Егер бактерияларға қолайлы жағдай туса, олардың көбеюі де тездейді.
Бактериялар үшін ортада қажетті қоректік заттар болып, жылу, ортаның
реакциясы, аэробты бактериялар үшін оттегі жеткілікті болса, әрбір клетканың
көбеюі 20-30 минут сайын қайталанып отырады.
• Бактериялар бір жұма бойына көбейіп отырса, клеткалар саны да
орасан көп болып, бүкіл жер шарын қаптап кеткен болар еді. Алайда
пайда болған бактериялар клеткасының біразы сыртқы ортаның
факторларының қолайсыз жағдайларынан қырылып кетеді.

6.

7.

Бактериялардың көбеюі
Жынысты
Жыныссыз
Вегетативті

8.

Жынысты
көбеюі:
Екі клетканың
бір-бірімен
түйісуінің
нәтижесінде
жүреді.
Жыныссыз
көбеюі:
Спора
түзу
арқылы жүзеге
асады.
Вегетативтік
көбеюі
Клетканың
жай ғана екіге
бөлінуі
арқылы
жүреді.

9.

Бактериялардың жыныстық көбеюі
Бактерияларда жақын уақытқа дейін жыныстық көбею
белгісіз болып келді. Тек соңғы кездері жүргізілген
зерттеулердің, әсіресе генетикалық талдаудың негізінде
бактерияларда жыныстық процестің болатындығы
анықталды. Ол екі клетканың бір-бірімен тікелей
түйісуінің нәтижесінде жүреді. Мұндай клеткалардың
бірінен арнайы өсінді пайда болады, ол арқылы аталық
клетканың
материалы,
реципиент
клеткасына
(аталықтың қызметін атқаратын клеткаға) өтіп
құйылады. Мұны капуляциялық процесс деп атайды

10.

Бактериялардың жыныссыз көбеюі
Жыныссыз көбеюі спора түзу арқылы жүзеге асады.
Көптеген бактерияларда қолайсыз жағдайда ДНКның молекуласының айналасында цитоплазманың
тығыздалуының нәтижесінде қалың қабықпен
қапталған эндогендік спора түзеді. Бактериялардың
споралары өте төзімді келеді және ұзақ уақыттар
бойы тіршілігін жоғалтпайды.

11.

Бактериялардың вегетативтік көбеюі
Вегетативтік көбею бактерияларда клетканың жай екіге
бөлінуі арқылы әрбір 20-30 минут сайын қайталанып
жүріп отырады. Бұл процесс әдетте бактерияның
хромосомы екі есе артқан жағдайда жүреді.

12.

Споралардың түзілуі,
формасы, төзімділігі
Спораларжасуша
қабырғасының грам- оң сияқты,
тыныштық
жағдайдағы
жағдайдағы
бактериялардың
өзгеше формасы.
Спора бактерияның тіршілік
етуіне қолайсыз жағдайлар туған
кезде
түзіледі.
Бактерия
жасушасының ішінде бір спора
түзіледі.

13.

Споралардың формасы
Споралардың
пішіні
овальды
Шар тәрізді
Жасушада
орналасуына
байланысты:
Териминаль
ды
Субтермина
льды

14.

Споралардың төзімділігі
Спора түзу процесі бірқатар кезеңдерде өтеді. Бірінші
кезеңде проспора, содан кейін нағыз спора болады. Кейбір
бактерияларда қосымша қабат- экзоспориум болады.
Соның арқасында өткізгіштік мүмкіндігі төмен, көп
қабатты қабық түзіледі. Спораның
термотөзімділігі
кальций
дипиколинатының
болуымен
байланыстырылады.
Спора көпқабаттылығына, кальций дипиколинатына,
судың аз мөлшерде болуына, зат алмасу процесінің баяу
өтуіне байланысты ұзақ сақталына алады.

15.

Маңызы
Микроорганизмдерд ің адам үшін маңызы
зор: біріншіден, олар биолсферада үлкен рөл
атқарады және екіншіден, оларды әртүрлі
әдістер арқылы қажетті мақсатта қолдануға
болады.
Адам барған сайын бактерияларды кеңінен
қолдануда. Бұл қазіргі өндірістің қайта
құрылуы және биотехнологияның пайда
болуының алғы шарттары.
Бактериялар
топырақ
құнарлылын
қалыптастыруға, химиялық элементтердің
геохимиялық жолмен алмасуына қатысады,
антибиотиктерді,
амин
қышқылдарын,
витаминдер
мен
ферменттерді
түзеді.
Бактериялар
тамақ
және
жеңіл
өнеркәсіптерінде кеңінен қолданылады.

16.

Қорытынды
Бактериялар- табиғатта кең тараған, негізінен бір клеткадан
тұратын, оқшауланған ядросы жоқ, ең қарапайым организмдер
тобы.
Бактериялар Жер шарының кез- келген жерінде кездеседі:
атмосферада, мұхит түбінде де, ағысы жылдам өзенде де, өте
қатты суықта да, қайнаған сүтте де, ең көп кездесетін жері
топырақта.
Бактериялар- организмердің ішіндегі жасушалары ең ұсақ
түрлері, оның жасушаларының мөлшері 0,1- 10 мкм .