Айырша бездің топографиялық анатомиясы. Балалардағы ерекшеліктері

1.

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
АНАТОМИЯ КАФЕДРАСЫ
СӨЖ
Тақырыбы: Айырша бездің топографиялық анатомияс
ы. Балалардағы ерекшеліктері.
Қарағанды 2015
Орындаған: Ақмолда Н.Ж.
Бахытова Н.Б.
Журметова Л.М.
Абсалямова А.
Агитаева Ф.М.
3046 ЖМФ
Тексерген:Қайырбекова Қ.Қ.

2.

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Айырша бездің топографиялық анатомиясы
2. Жасқа байланысты ерекшелігі мен дамуы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

3.

Кіріспе
Айырша без иммундық жүйенің орталық мүшесіне жатады. О
л көкірек қуысында орналасқан тақ көкірек бөлігінен және кеңір
дектің екі қапталында жатқан жұп екі мойын бөлімінен тұрады.
Ол гуморальды фактор-тимозинді бөледі.

4.

Айырша без
Айырша без (гре
к, thymus — тиму
с) — омыртқалы жа
нуарлар мен адам о
рганизмдеріндегі и
ммундық жүйенің қ
алыптасуы мен оны
ң қызметінің толық
атқарылуын қамтам
асыз ететін без. Ай
ырша без иммунды
қ жүйенің орталық
мүшесіне жатады.

5.

Голотопиясы
Төстің ішкі бетінде, жүрек ұясын
ың (ортаңғы қабырғаның) үстіңгі
жағында орналасқан. Астыңғы ж
ағы жүрек қабы – перикардпен, а
ртқы жағы ірі-ірі қан тамырларме
н шектескен. Без екі – қабық жән
е ми қабаттардан тұрады. Онда е
кі түрлі жасуша бар – лимфоид ж
асуша (ұсақ микроциттер) негізін
ен қабық қабатта, торлы жасуша
астыңғы қабатта орналасқан. Ола
р бірігіп селдір торға айналады, т
орда лимфоциттер орналасады. .

6.

Скелетопиясы:
Айырша без –әдетте
бездің мойындық бөлігі б
олмайды, оның жоғарғы
жиегі төс тұтқасының ар
тқы жағында мойындыр
ық тілігінен төмен қарай
түрлі қашықтықта жатад
ы. Ал төменгі жиегі 2 қаб
ырғааралыққа немесе 3 қ
абырғаға сәйкес келеді.

7.

8.

Жасқа байланысты өзгеруі
Жаңа туған баланың бездерінің са
лмағы 12 г,ені 4см, ұзындығы 5см
,қалыңдығы 6см.
15 жаста 37 г болады. Одан әрі қа
рай без клеткалары солып азаяды.
ұзындығы максималды16см жете
ді.
45 жаста 35-16 г,
50-55 жаста 12-13 г,
қартайғанда не бары 6 г болып қа
лады.

9.

Балалардағы ерекшелігі
Бала туғанда айырша без жақсы жетіліп тұрады. Оның ұ
лпасы дифференцияланып, әр бөлігіндегі милы және қыр
тысты қабаттары айқын көрінеді. Бала туғанда бездердің
62-63% қыртыс қабатында, 37-38% милы қабатында орна
ласады.
Жаңа туған баланың тимусындағы лимфоциттердің мөлш
ері қыртысты қабатта 62,6 %, милы қабаттта 42,4 %.
Бала туғаннан кейін оның мөлшері азайып,
3 жаста қайта көбейеді де 3 жасқа толғанда 43,4 % болад
ы.

10.

Тимустағы эндокриндік без клеткаларының мөлше
рі 36-37% шамасында болады.
4 жастан бастап без клеткаларының арасында ма
й клеткалары пайда бола бастайды.
12 жастағы баланың тимусының 35,4% ғана без б
олып, жас өспірімдік мерзімнен бастап біртіндеп
азаяды.
20 жастан әрі қарай бездің орнын май және дәнек
ер ұлпалары басады.

11.

Айырша бездің балалардағы топогр
афиялық ерекшелігі
• Скелетотопиясы: айырша бездің жоғарғы по
люсі төс тұтқасынан 1-1,5см жоғары, төменгі
полюсі ІІІ-ІV қабырға деңгейінде орналасад
ы. 5 жасқа дейінгі балаларда төс сүйектің мо
йындырықтық тілігінен алға шығып тұрады.
Жалпы салмағы 30-35 г.жуық

12.

Синтопиясы: 3 жасқа де
йінгі балаларда айырша безд
ің мойындық бөлігі төс-тілас
ты және төс-қалқанша бұлш
ықеттерінің артында орнала
сады.Артынан-трахеямен, б
үйірінен мойынның тамырла
р шоғырымен жанасады. Ай
ырша бездің кеуделік бөлігі
алдынан-төс сүйекпен, арты
нан-перикардпен, иық-бас ве
наларымен, бүйірінен- меди
астинальді плеврамен шекте
седі.

13.

Жасқа байланысты салмағы мен көлемінің
өзгеруі

14.

Қанмен қамтамасыз етілуі
• Ішкі кеуде артериясынан 2-3 артерия тармағы;
• Төменгі қалқанша артериясынан;
• Иық-бас артериясынан және аорта догасынан тармақтар алады.
Көктамыр ішкі кеуде, иық-бас және төменгі қалқанша венасын
а құяды.
• Лимфа ағысы алдыңғы кеудеаралықтағы лимфа түйіндеріне құ
яды

15.

Қорытынды
Тимус безінің организмдегі маңызы әлі де болса толық зерттелмеген. Дег
енмен соңғы жылдардағы зерттеулер бойынша оның гормоны денедегі ка
льций түздарын сүйектің құрамында сақтап, оның өсуіне әсерін тигізу ар
қылы баланың бойының өсуін реттейді және ерте жыныстық жетілуді те
жейді. Бұған қоса, бүйрек үсті бездерімен бірге С витаминінің қоры ретін
де де қызмет атқарады. Бұл витаминнің мөлшері бойынша айырлы без екі
нші орында, бірінші орында — бүйрек үсті бездері. Мұнда В2 жөн е Д ви
таминдері өте көп және біраз мөлшерде цинк болады. Тимус нуклеин қы
шқылдарының алмасуына қатысады деген болжамдар да аз емес. Тимуст
ың қызметіне байланысты бездің гипертрофиясы кезінде байқалатын тим
ус-лимфатикалық статус деп аталатын ауру бар. Тимус безінің ісініп өске
ндігінен нәрестенің өлгендігі туралы ақпаратты XIX ғасырға дейін ең алғ
аш Пиит есімді дәрігер ғана жазған. Ал 1830 ж Корр айырлы бездің гипер
трофиясына байланысты балалардың өлімі, оның себептері, белгілері тур
алы толық жазған. Тимус туралы нақтылы еңбектер соңғы жылдары пайд
а бола бастады.

16.

Қолданылған әдебиеттер
1. “Оперативная хирургия с топографической анатом
ией детского возраста” Ю.Ф.Исакова, Ю.М. Лопух
ина Москва 1989
2. “Топографическая анатомия и оперативная хирург
ия” В.И.Сергиенко, Э.А. Петросян Москва 2013
3. Клиникалық анатомия Идрисов Ә.А., Қайназаров А
.Қ, Алмабаев Ы.А.

17.

Назар аударып
тыңдағандарыңызға
рахмет!!!