Электор жабдықтау жүиесі,оталдыру және іске қосу жүиесі

1. Электор жабдықтау жүиесі,оталдыру және іске қосу жүиесі

2. Электр жабдықтары

Электр жабдықтары электр қуатын алуға (электрмен
жабдықтау), тұтандыру, оталдыру, жарықтандыру, белгі
беру, диагностикалау жүйесінің жұмыстарын қамтамассыз
етуге, ал қарапайым автомобилдерде қозғалтқышты,
трансмиссияны және басқа агрегаттарды автоматты
басқаруға, қозғалыс қауіпсіздігін, жайлылықты
қамтамассыз етуге және т.б. арналған
Электр жабдықтары екі сымды немесе бір сымды жүйеде
жасалуы мүмкін. Негізінде соңғысын пайдаланады, мұнда
екіншісінің орнына автомобилдің бейметалдық бөлшектерін
пайдаланады. Бұл мыс шығынымен қоса сенімділікті
төмендетеді, себебі қысқа тұйықталу қаупі туындайды.
«Массамен» электр қуат көзінің теріс жағы жалғанған.
Барлық автомобилдерде тұрақты тоқ пайдаланылады, бұл
аккумуляторлы батарейяларды пайдаланумен анықталады.
тораптағы кернеу 12 В. Соңғы кездері көп тұтынушыларға
(мұздатқыш) толықтырушы 24 В жүйе пайдаланады
.

3. Электор жабдықтары

Электр жабдықтарының барлық аспаптарын екі топқа бөледі: реттеуші қондырғымен бірге қуат
жабдықтау жүйесін құрайтын ток көзі, және тұтынушылар. Генераторлар және аккумуляторлы
батареяларды қуат кқзіне жатқызады, қалған аспаптар тұтынушыларға жатады (шамдар,
дыбыстық белгінің аспаптары, тұтандыру жүйесі, желдеткіштер, иоңазытқыштар, әйнек
тазалағыштар және т.б.)
Электр жабдықтарының жүйесі.
Электр жабдықтарының жүйесі тұтынушыларды электр қуатымен қоректендіруге арналған.
Қоректенудің негізгі көзі генератор (8.1. Сур), мұнда қозғалтқыш жұмысы кезінде, сондай-ақ оның
оталуы кезінде қорекпен қамтамассыз етеді. Реттегіш генератор жұмысы кезінде берілген
кернеуді, сондай-ақ соңғысының аккумуляторлы батареясымен біріккен жұмысын қуаттайды.
Сур.8.1. Электр жабдықтау жүйесінің құрылымдық сызбы ,Iп, Iб.з, Iб.р—зарядталу және зарядсыздану
кезіндегі генератордың, тұтынушының, батарейяның тоқтары

4. «Оталдыру»

Транспортты сүиреу арқылы
Ауа қысымы арқылы
Жалғыз
Тұтандыру

5. Ауа қысымы арқылы оталдыру

Жоғары қысымдағы қысылған ауамен үлкен
дизельдерді оталдыру үшін тепловоздарда, су
көліктерінде және бронды техникаларда
қолданған. Мұндай әдіс бұрын поршеньді
қозғалтқыштарды оталдыру үшін ұшатын
техникаларда қолданылған. Цилиндрде,кәдімгі
енгізу және шығару қақпақтарынан
басқа,қосымша оталдыру қақпақтары
орналастырылады. Оталдыру кезінде олар
ашылады,олар арқылы цилиндрге енетін ауа
поршеньдерді итереді және қозғалтқышты
айналдырады.Қысылған ауасы бар баллондар
басты қозғалтқыш арқылы жұмыс істейтін
компрессордан толтырылады.

6. Транспортты сүиреу арқылы оталдыру

Механикалық БҚ бар автомобильді (мотоциклді),басқа
автомобильмен сүйрету арқылы оталдыруқа болады
(немесе қолмен итеріп, «итеріп оталдыру» деп атайды),
сонымен қатар ілініс өшірулі күйнде,еңісті жолдардан өз
екпінімен қозғалу арқылы.Белгілі бір жылдамдыққа
жеткеннен кейін іліністі қосады. Бірақ мұндай әдістен
жүріс бөлігі істен шығуы мүмкін,әсіресе төмен беріліс
қосулы болған кезде: көптеген автомобильдерде
пайдалану нұсқаулығы бойынша мұндай әдіспен
оталдыруға тыйым салынады. Автоматты беріліс қорабы
бар автомобильдерде мұндай әдіспен оталдыру мүмкін
емес. Тек қана жұмыс істеп тұрған автомобидьдерде
гидротрансформатор гидраликалық сұйыұтыққа
толтырылады, айналу күші дөңгелектерден АБҚ
берілмейді.

7. «ЖАЛҒЫЗ ОТАЛДЫРУ»

Бұл әдістің ерекшелігі автомобильдің
дөңгелектерінің біреуін бұрап айналдыру
арқылы жүргізіледі( мысалы, оратылған болат
арқан арқылы), алдын-ала жоғарғы
берілістердің біреуінің қосулы күйінде
автомобильді көтеретін құрылғылар арқылы
көтеріп қойып, қолды зақымданудан қорғау
үшін қолғап кию қажет.Бұл әдістің басты
ерекшелігі жүргізушінің қозғалтқышты жалғыз
өзінің оталдыру мүмкіншілігінің бар
екендігі.Автомобильдің басқа дөңгелектері
жерде тұрады, бірақ оларға дифференциалдың
арқасында айналу моменті берілмейді.

8. «ТҰТАНДЫРУ АРҚЫЛЫ ОТАЛДЫРУ»

Аккумулятордың қуаты таусылғанда басқа
автомобильдің аккумуляторына қосылу жиі
кездеседі. (бұл әдіс «тұтандыру» деп аталады).
Бұл жұмыс басқа автомобильдің электрондық
жүйесі істен шығып қалмау үшін
қозғалтқыштың іске қосылмаған кезінде
атқарылады

9. Электрлі оталдыру жүйесі

Электрлі оталдыру қозғалтқышты
оталдыру кезінде иінді біліктің еріксіз
айналуына арналған кешенді
құрылғылардан тұрады.
Оталдыру жүйесіне қойылатын
талаптар: автомобилді әр түрлі
жағдайда пайдалану кезінде оталдыру
жиілігімен қамтамассыз ету, сенімділігі
жоғары, меншікті салмағының аздығы
және габаритті өлшемдерінің аздығы

10.

Қозғалтқышты оталдыру кезінде
оталдыру құрылғысы (стартер) берілген
оталдыру жиілігімен қамтамассыз ету
керек. Бұл қысу тактісінің соңында жану
камерасында қоспаны(дизелде — ауа)
жеткілікті қысыммен және керекті
температурамен қамтамассыз етуі керек.
Тек осы жағдайда қоспа тұтанады және
барлық камерада жалының таралуы
мүмкін

11.

Қозғалтқышты оталдыру кезінде оталдыру
құрылғысы (стартер) берілген оталдыру
жиілігімен қамтамассыз ету керек. Бұл қысу
тактісінің соңында жану камерасында
қоспаны(дизелде — ауа) жеткілікті қысыммен
және керекті температурамен қамтамассыз етуі
керек. Тек осы жағдайда қоспа тұтанады және
барлық камерада жалының таралуы мүмкін
Карбюраторлы қозғалтқыштар үшін
айналу жиілігі 40.80 мин-1 құрайды
дизелдер үшін — 150...300мин-1 .

12. Оталдыру жүйесін инерциялы

гидропневматикалық
пневматикалық
электрикалық және механикалық
Көбінесе электрлі
(электростартерлі)
жүйені қолданады.
Электрлі жүйе аккумуляторлық
батареядан, стартерден,
жетек механизмінен,
басқару тізбегінен және
оталдыруды жеңілдететін
құралдан тұрады
(қолмен және көмекші іштен жану
қозғалтқышының көмегімен)

13. Стартердің сұлбасы: 1— аккумулятор батареясы; 2— қосу түйіспесі: 3—электромагниттің және тарту релесінің орамасы; 4— реле

жүрекшесі; 5—серіппе; 6—
иінтірек; 7— тегеріш; 8—білік; 9— маховик тісі;
10— электро-қозғалтқыш; 11— түйіспелер; 12—
түйісу дискісі.
2 қосқан кезде (тұтандыру құлпында) тізбекке тартқыш
реле қосылады З. Оның жүрекшесі 4 орамалардың
магнитным белдеуімен орын ауыстырады, иінтіректі
бұрады 6 және тегерішті маховика тістерімен 9 іліністіре
отырып қозғайды. Бір мезгілде түйісу дискісі 12 күштік
түйісулерді тұйықтай 11 отырып стардердің қоректену
орамасын батареяаға 1 қосады. Стартер — басқаруы
жабдықталған арнайы электро - қозғалтқыш. Ол негізгі
қозғалтқыштың оталуын қамтамассыз ете отырып
маховигін айналдырады. Оталдырғаннан кейін жүргізуші
тұтандыру кілтін бұрайды, түйықталу үзіледі, реле
тураланады, серіппе 5 жүрекшені 4 жылжытады және
тегеріш (суретте оң жағында) және тегеріш 7 маховик
тістерімен ілінісуден шығады.

14. Әдебиеттер: 1.нег.[423-452]; 3.нег.[114-135] Қосымша;ғаламтор сілтемесінен Орындаған; Кеңесбек Назерке Жұмабай Бекбол