Халық педагогикасындағы сұлулық-сымбат тәрбиесі

1. Халық педагогикасындағы сұлулық-сымбат тәрбиесі

Сұлулық сымбат тәрбиенің негізігі
бағыттары:
Өнер (шешендік);
Өлеңдер мен жырлар;
Зергерлік және қол өнер

2.

Өнер – тәрбие факторы. Балаларды тәрбиелеу мен
оқытуда халық педагогикасы өнердің алуан түрін
қолданады: түрлі ыдыс-аяқтар, үй жиһаздары,
тоқыма бұйымдары. Халық өз тұрмысын, еңбегін
безендіріп, баланың әсемдікке деген
сүйіспеншілігін арттыру мақсатын қояды. Осы
мақсатқа жету үшін мына міндеттерді белгілейді:
Балаларды әртүрлі қолөнерге үйрету;
Балалардың табиғи дарындылығы, мәселен,
белгілі бір өнер түріне талабын, бейімділігін
дамыту;
Халықтың көркемөнер шығармашылығының
терең мазмұнды аса көрнекті туындыларымен
таныстыру.

3. Қазақ халқының ән шығармашылығының жанрлары сан алуан. Олар: отбасылық-тұрмыстық, әдет-ғұрыптық, еңбек, лирикалық, тарихи

Қазақ халқының ән
шығармашылығының
жанрлары сан алуан.
Олар: отбасылықтұрмыстық, әдетғұрыптық, еңбек,
лирикалық, тарихи
әндер, әлеуметтік
наразылық әндері,
эпикалық дастандар.

4.

Отбасылық тұрмыстық әндер
Балаларға, жастарға арналған ән-ойындар мен сауықтар,
мораль, қоғамдық және отбасылық өзара қарым
қатынастар мәселелері ашып көрсетілетін әндер өте көп
кездеседі.
Бұған мысал ретінде шілдехана, туған күн, бесік жыры,
тұсау кесу, жеті жас, 13 жас, 25 жас сияқты елеулі сәттерге
арналған әндерді айтуға болады.
Әдет-ғұрыптық әндер
“Той бастар” әнімен той басталып, “Жар-жар”,
“Беташар” әндерімен күйеу жігітті, қалыңдықты, атааналар мен туған туысқандары мадақтап, жас
жұбайларға игі тілектер тілеп, ақыл кеңестер берген.
“Сыңсу”, “Қыз қоштасу” әндерімен қалыңдық ата-анасы,
туған-туысқанымен, ел-жұртымен, дос-жарандарымен,
туып-өскен жерімен, жастық, балалық өмірімен
қоштасады.
Лирикалық және тарихи әндер
Ғашық жандардың толғаныс сезімдерімен, нәзік
сұлулығымен таныстырады. Мәселен, “Япыр-ай”
әнінде сұлу табиғат сұлулығы адамның рухани
өмірімен тығыз байланыста бейнеленген.
Балар мен жастарды халық өміріндегі сан қилы тарихи
оқиғалармен таныстырып, халықтың халық болып
қалыптасуына сүбелі үлес қосқан елбасыларына,
батырларға құрметпен қарауға тәрбиелеп, адалдық пен
әділдікке үндеп отырған. Мұндай әндерге “Исатай”,
“Елім-ай” әндері жатады.

5.

6. Қолөнер кәсібіне балаларды әке-шешелері, ауылдың тәжірибелі, салиқалы қарттары, өнер иелерінің шебері баулып отырды, әрі

тәжірибелерінде әртұрлі әдістерді пайдаланды.
Әдетте, ер балалардың тәрбиесіне әкелері, қыздардың тәрбиесіне аналары
көбірек көңіл бөлгендігі мәлім. “Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер”,
“Ананың ізін қыз басар, атаның ізін ұл басар” деген мақал-мәтелдер соның
айғағы болса керек.

7. Қыз балалардың меңгерген қолөнер кәсібінің түрлері

Ши тоқу
Киіз басу
Киіз үйдің жабдықтарын жасау

8.

Сырмақ сыру
Алаша тоқу
Кілем тоқу

9.

Киімдер тігу
Кесте және көркемдеп тігу

10.

Ұл балалардың меңгерген қолөнер кәсібінің
түрлері
Арба жасау
Киіз үй бөліктерін жасау
Ыдыс-аяқтар жасау

11.

Зергерлік өнер
Ұсталық өнер

12.

Етіктер тігу
Тері ұстау

13.

Ер-тұрмандар жасау
Музыкалық аспаптар жасау

14.

Халық өнердің барлық
саласын жоғары бағалаған.
деп балаларға ақылкеңес беріп отырған.