Гипер және гипотиреоз синдромдарының клиникалық көрінісі. Гипо және гиперкорцитизм

1. Қ.А Ясауи атындағы қазақ - түрік Халықаралық университеті СӨЖ Тақырыбы:Гипер және гипотиреоз синдромдарының клиникалық

көрінісі.Гипо
және гиперкорцитизм.
Орындаған:Оразбаева Ш Кудиярова.А Дәрібай А
Әзімхан А Сайдалиев Ж. Нурбаев Н.
Тобы: ЖМ - 320
Қабылдаған:Дюсебаева.Г
Rusderm.Ru

2. Жоспар

• Кіріспе
• Негізгі бөлім
• 1) Гипо және гипертиреоз,гипо және гиперкорцитизм туралы жалпы
түсінік.
• 2) Этиология мен патогенез.
• 3) Жіктелуі.
• 4) Клиникалық көрінісі.
• 5) Диагноз қою және салыстырмалы диагностика.
• Қорытынды
• Пайдаланылған әдебиеттер
Rusderm.Ru

3.

• Гипотиреоз- қалқанша бездің сөл бөлу
қызметінің нашарлауынан болатын ауру.
Қалқанша бездің тиреоидты гормондарының
секрециясының жеткіліксіздігінен дамиды.
Гипотиреозбен әр жастағы адамдар ауыру мүмкін,
тіпті туа болған түрі де кездеседі.
Rusderm.Ru

4.

Этиология мен патогенезі
Аурудың себептеріне және зақымдалатын мүшелерге орай қалқанша
бездің қызметінің төмендеуін үш түрге бөлуге болады.
1.Гипотиреоздың
бірінші түрінде
қалқанша бездің
өзіне тән
клеткаларын
зақымдалуы.
Rusderm.Ru
2.Ми асты безінің
(гипофиз)
зақымдалуына
байланысты оның (
қалқанша бездің
қызметін
бақылайтын гормон)
бөлу қабілеті
төмендеуінен
болады.
Орталық ми
жүйесінің ерекше
бөлігі –
гипоталамустың
зақымдалып, оның
тиролибеоин
секретін аз бөлуімен
байланысты.

5.

Rusderm.Ru

6.   Клиникалық көріністері.

Клиникалық көріністері.
әлсізді
кке,
есте
сақтау
қабіле
ті
іш
қату,
тоңазу,
Rusderm.Ru
ұйқыш
ылдық
апатия

7.

Жіктелуі.
Гипотиреоз ауырлық дәрежесіне байланысты
үш дәрежеге бөлінеді:
жеңіл
орташа
ауыр
(микседема)
Біріншілік (тиреогенді) гипотиреоздың екіншілік және
үшіншілікке қарағанда клиникасы айқын болады.
Rusderm.Ru

8.

Rusderm.Ru

9.

Rusderm.Ru

10.

Жалпы қарау:
сырт қарағанда гипотиреозбен ауыратын адамның түр- сипаты
ерекше.
Көбіне бұлар толықша келген, қимылдары
шабан
Беті, қабағы ісінгеннен көз шарасы
кішірейген
Терісі қуқыл тартқан, кейде сарғыштану
болуы мүмкін
шашы, қасы түседі
Бетте мимика азаяды, көз саңылаудары тар,
көздің жанары жоғалады.
Rusderm.Ru

11. - Жүрек- қан тамыр жүйесі:

Rusderm.Ru
брадикардия
Жүрек тондары
тұйықталады.
систолалық
шу.Артериалды қан
қысымы төмендеген.
тісшелердің кіші
вольтажы, әлсіз Т
және Р тісшелері , SТ интервалының
изосызықтан
төмендеуі, Р-Q
интервалының
ұзаруы.

12.

Асқазан- ішек жолдары:
жүрек
айнуы, іш
қату,
Rusderm.Ru
метеоризм
Ісіну
нәтижесінд
е тілі
үлкейіп,
аузына
сыймайды.
парадонтоз
гипо- және
ахлогидрия

13.

• Жүйке- бұлшықет жүйесі және психика:
Rusderm.Ru
әлсіздік,
ұйқышылдық,
психоз
бастың ауруы,
Перифериялы
қ нерв жүйесі
өзгеріске
ұшырауы
Ортаңғы
құлақ пен
есту түтігінің
ісінуі
бас айналуы
ми тінің ісінуі

14. Гипотиреоидты (гипотермиялық ) кома

• гипотиреоздың ауыр асқынуы болып табылады. Көбінесе жасы
ұлғайған адамдарда жиі кездеседі. Гипотиреоидты команың
дамуына ықпал етуші факторлар:
инфекциялар,
қосымша аурулар (жүрек- қан тамыр
жүйесінің жетіспеушілігі, қатерлі
ісіктер),
физикалық жарақаттар,
хирургиялық араласулар,
Rusderm.Ru
наркоз, астық интоксикациялар, күшті
әсер етуші препараттар қабылдау.

15.

Гипотиреоидты команың дамуы
тиреоидты гормондардың
жетіспеушілігімен байланысты.
Нәтижесінде мида алмасу
процесстерінің бұзылысынан гипоксия
дамып, белок, май, көмірсу алмасуы
бұзылады. Тиреоидты гормондар
дефициті мен бүйрек үсті безінің
жетіспеушілігінен организмнің
қорғаныс қасиеті төмендеп, түрлі
инфекциялық аурулардың дамуына
септігін тигізеді.
Rusderm.Ru
Гипотиреоидты кома біртіндеп дамиды.
Науқастың жағдайы лезде нашарлайды.
Естен танумен аяқталатын
ұйқышылдық дамиды. Дене
температурасы төмендейді. Кейде
температура 23º С болуы мүмкін.
Синусты брадикардия минутына 34
соққыға дейін жоғарылайды. Муцинге
бай сұйықтықтың көп мөлшерде
перикард қуысында жиналуынан жүрек
тампонадасы дамуы мүмкін. Тыныс
алуы сирек және әлсіз. Қатты іш қату,
ішек өтімсіздігі. Өрістейтін жүрек
әлсіздігі мен гипотония салдарынан
олигурия, анурия, ацидоз, ми
гипоксиясы, ОЖЖ қайтымсыз
өзгерістер дамиды, айқын
гипрехолестеринемия.

16.   Лабораторлы көрсеткіштер.

Лабораторлы көрсеткіштер.
Гипотиреоз түрі
Қандағы
тиреотропин
деңгейі
Қандағы бос Т4
деңгейі
Қандағы бос Т3
деңгейі
Біріншілік
жоғары
Қалыпты немесе
төмен
Қалыпты немесе
төмен
Екіншілік
төмен
Қалыпты немесе
төмен
Қалыпты немесе
төмен
Манефистті
гипотиеоз
Rusderm.Ru
Біріншілік
жоғары
төмен
төмен
Екіншілік
төмен
төмен
төмен

17. Диагностикалық сынамалар.

• - ТРГ-мен сынама. Синтетикалық ТРГ-ны қан тамырға
200-500 мкг 2 мл изотоникалық ерітіндіде енгізеді.
Қандағы ТРГ мөлшерін радиоиммунологиялық тәсілмен
анықтайды. Зерттеуді аш қарынға және гормон енгізгеннен
30,60,120 минуттан кейін өткізеді. Сау адамдарда 30
минутта ТРГ 2 есе жоғарылап, 120 минутта қалпына
келеді. Біріншілік гипотиреоз кезінде ТРГ 120 минутта
қалпына келмейді.
• Жалпы алмасу гипотиреоз кезінде төмендеген (10%
төмен).
Rusderm.Ru

18.

Rusderm.Ru

19. Гипертиреоз

Rusderm.Ru

20.

• Гипертиреоз-үшйодтирониннің (Т3), тироксин (Т4) гормондары деңгейінің
өсуімен жүретін,қалқанша без қызметінің жоғарлауына байланысты дамитын
синдром.Зақымдану деңгейіне байланысты біріншілік,екіншілік және үшіншілік
гипертиреозды ажыратамыз.Біріншілікте- қалқанша без зақымданады,
екіншілікте- гипофиз,үшіншілікте-гипоталамус.Тиреоидты гормондар деңгейінің
өзгеруі көбіне қалқанша бездің зақымдануымен байланысты.
Rusderm.Ru

21.

Гипертиреоздың этиологиясы
1
2
3
• Жайылмалы уытты жемсау(Базедов ауруы,Грейвс ауруы , тиреотоксикоз)
• Түйінді уытты жемсау
• Жеделдеу тиреоидит
• Гипофиз ісіктері
4
5
6
• Тиреоидты гормондарды өндіретін аналық без тератомалары;ағзаға шектен тыс йод енгізген соң
қалқанша без гормондарының гиперпродукциясы
• Тиреоидты гормондарды бақылаусыз қабылдағанда дамитын жасанды гипертиреоз
Rusderm.Ru

22.

Жайылмалы уытты жемсау
Қазіргі таңда жайылмалы уытты жемсау аутоиммунды
тұқым қуалаушылық түрде берілетін ауру ретінде
қарастырылады,көп факторлы жолмен беріледі.
Rusderm.Ru

23.

ЖУЖ негізгі патогенетикалық факторлары
Қалқанша безінің антигендеріне байланысты аутоиммундық
реакциялардың дамуына әкелетін , лимфоциттер қызметінің Тсупрессорлық туа пайда болған тапшылықтары.
HLA-DR-антигендерінің
тиреоциттер
беткейіндегі
экспрессиясы
Тиероидты гормондардың шамадан тыс ісер етуінен
катехоломиндер ықпалының жүрек- тамыр
жүйесінің
сезімталдығы артады.
Шеткері
трийодтиронинге
тироксин
конверсиясының
жоғарлауы.30-50 жас аралығындағы әйел адамдарда ер
адамдарға қарағанда,5-10 рет жиі кездеседі.
Rusderm.Ru

24.

ЖУЖ кезіндегі негізгі шағымдар:
Психикалық қозғыштық, тітіркенгіштік,мазасыздық,тұрақсыздық
Мойын аймағында қысылу сезімінің болуы,жұтынудың қиындауы.
Тұрақты жүрек қағу,кейде жүрек ырғағының бұзылуы
Тершендік
Қолдарының дірілдеуі,сондықтан ұсақ-түйек жұмыстарды орындай
алмай,науқастардың жазуы өзгереді
Тәбеттің жоғарлауына қарамастан үдемелі жүдеу
Жемсаудың ауыр түрінде миокардың зақымдауына байланысты:
ентігу,диарея,жыныстық без қызметінің бұзылуы
Бұлшықет әлсіздігі
Тырнақ сынғыштығы
Көздерінің бақыраюы,көзден жас ағу,күн сәулесіне қараудың қиындауы
Rusderm.Ru

25. Жалпы қарау:

• Тиреотоксикозбен
ауратын
науқастар
әдетте
өте
белсенді,мазасыз,қимылдары көп,сұрақтарға тез жауап береді,жылдам
сөйлейді.Бет
әлпеті
үрейлі,көздері
ұлғайған,жылтыр,экзофтальм,эмоциялық тұрақсыз,жылауық,көңіл күйі тез
өзгеріп отырады.
• Тиреоропты
гормондар
әсерінен
үдемелі
жүдеумен
жүретін
катаболитикалық синдром дамиды,дене қызуы субфебрильді.Тәбеттері
жоғары,тершең,бұлшықеттері атрофияланған,әлсіз тонусы төмендеген.
Rusderm.Ru

26.

Rusderm.Ru

27.

• Жүрек тұсын қарау және пальпациялау: жүрек ұшы
түрткісі жоғарлаған,солға ығысқан
• Перкуссия:жүректің сол жақ шекараларының ұлғаюы
Rusderm.Ru

28.

• Аускультация: тахикардия,бірінші тонның күшеюі,жүректің барлық
нүктелерінде,әсіресе жүрек ұшында және өкпе артериясында систолалық
шудың естілуі
• ЖУЖ –да ас қорыту жүйесінің қызметі бұзылады,науқаста диарея,іштің
ауырсынуы байқалады.
Rusderm.Ru

29. Жайылмалы уытты жемсаудың үдеуінде келесі көз симптомдары анықталады:

• Көздерінің жылтырауы
• Көздің ұлғаюы
• Грефе симптомы:жоғары қарай баяу жылжытқан затқа қараған
кезде көздің жоғары қабағы мен нұрқабақтың арасының көрінуі
• Кохер симптомы: төмен қарай баяу жылжытқан затқа қараған
кезде көздің жоғары қабағы мен нұрқабақтың арасының көрінуі
• Дальримпль симптомы: көлденең бағыттағы затқа қараған
кездегідей байқалуы
• Бұл симптомдар симпатикалық жүйкемен
иннервацияланатын,жоғарғы қабақты көтеретін Мюллер
бұлшықетінің тонусының өсуімен байланысты:
Rusderm.Ru

30.

• Розенбах сипмтомы:жұмылу көздердің ұсақ треморы
• Жоффруа симптомы: науқас жоғары қарағанда маңдай
қатпарлары пайда болмайды
• Штельваг симптомы: сирек жыпылықтау
• Мебиус симптомы:көзаралыққа әкелген затқа қараған
кезде көз алмасының сыртқа қарай жылжуы,көзді
кимылдататын бұлшықеттердің өзгеруінен,
конвергенция әлсіреуінен пайда болады
• Краусс симптомы: көз жылтырауы
Rusderm.Ru

31. Дальримпль симптомы

Грефе симптомы
Rusderm.Ru
Сипмптом Мебиуса
Дальримпль
симптомы

32.

• Аталған симптомдардың негізінде көздің вегетативті иннервациясының бұзылуы
жатыр.Айқын жайылмалы уытты жемсауда қалқанша без ұлғаяды.Қалқанша безді
қарау арқылы немесе пальпациямен анықтауға болады.Науқастың терісі жұмсақ,
ыстық,ылғалды,гиперемияланған.Тізе
сүйегі
терісінің
алдынғы
беті
қалыңдайды,ісінеді,қызарады,қышыну пайда болады.
Rusderm.Ru

33. Гиперетиреоз ауырлық дәрежесіне қарай

Субклиникалықбұл кезде ТТГ
нормадан төмен
,сонымен қатар Т3
және Т4 нормада
болады,бұл
гипертиреоздың ең
жеңіл түрі.
Rusderm.Ru
Манифестті- бұл
кезде ТТГ нормадан
төмен,ал Т3 және Т4
нормадан
жоғары,бұл сатысы
орташа ауырлықта
Тиреотоксикоз- бұл
тұрақты
гипертиреоздың ең
ауыр түрі болып
табылады.

34. Гипертиреоздың диагностикасы

• Гипертиреозды анықтау үшін қан құрамындағы тиреоидты (бос Т3
жәнеТ4) және тиреотропты гормондарды (ТТГ) мөлшерін анықтау
қажет.Гипертиреоздың аутоиммундық көрінісі мен аурудың ағымын
анықтау үшін АТ ТПО антидене титрын анықтау қажет
Rusderm.Ru

35.

• Сонымен қатар қалқанша безінің қандай ауруы оның функциясының
бұзылуына себеп болғаның анықтау үшін инструменталды аспаптық
зерттеулер: УДЗ, қалқанша безінің сцинтиграфиясы,қажет болса
пункциялық биопсия жүргізіледі.
Rusderm.Ru

36. Қалқанша безінің сцинтиграфиясы

Rusderm.Ru

37. Пункциялық биопсия

Rusderm.Ru

38.

Rusderm.Ru

39. Гиперкортицизм синдромы

• Гиперкортицизм синдромы
(Иценко-Кушинг
синдромы,кушингоид)бүйрек үсті
бездерінің қыртысты қабаты
гормондарының артық мөлшерінің
ағзаға созылмалы түрде ұзақ
әсерінен,қандағы гормондар
мөлшерінің жоғарылауын
туындатқан себепке тәуелсіз
дамитын аурулар тобы.
Rusderm.Ru

40. Этиологиясы

• Гипофиздің адренокортикотропты гормонының көп өндірілуі (Иценко-Кушинг ауруы)
1
2
• Сирек Кушинг синдромы бүйрек ұсті бездердің қыртысты қабатының біріншілік зақымдануында пайда
болады(бүйрек ұсті бездердің қыртысты қабатының қатерсіз немесе қатерлі ісіктері,бүйрек үсті
бездердің қыртысты қабатының гиперплазиясы).
3
• Бүйрек үсті бездердің қыртысты қабатының гормоналды-белсенді ісігі (кортикостерома)глюкокортикоидтардың шектен тыс мөлшерін өндіреді.Бұл кезде қанда гипофиздің
адренокортикотропты гормонының деңгейі төмендейді және бүйрек үсті бездерінің ұалған тіні семір
қалады,атрофияға ұшырайды.
4
• Гиперкортицизм синдромы әр түрлі ауруларды гормондармен глюкокортикоидтармен емдегенде,дәріні
шектен тыс қолданғанда дамуы мүмкін.
Rusderm.Ru

41. Патогенезі

• Гиперкортицизм кезінде мүшелер мен
ағзаларда дамитын турлі өзгерістердің
патогенезі нәтижесінде алдымен
кортизолдың артық өндірілуі
жатыр.Кортизол мөлшерінің артыа кетуі
гипофиздің
гиперсекрециясы,кортикотропинрилизинг фактордың гипоталамуста өте
мол өндірілуі,20 % жағдайда бұл
синдром бүйрекүсті гормондарының
бүйрекүсті бездерінде көп өндірілуі
жатады.10-15 % жағдайда АКТГ-ның
басқа ісіктерден өндірілуі
байқалады.Соған байланысты
бүйрекүсті безінің қыртысты қабаты
қызметі күшейеді.
Rusderm.Ru

42. Гиперкортицизм синдромындағы негізгі шағымдар

Сыртқы келбетінің
өзгеруі
Терінің құрғауы
Rusderm.Ru
Семіру
Бастағы шаштардың
түсуі
Айқын жалпы және
бұлшық еттік
әлсіздік
Стриялардың пайда
болуы
Бетте және денеде
түктердің шектен
тыс өсуі
Ұйқысының
бұзылуы,бас ауру

43.

Ерлерде
белсіздіктің дамуы
Әйелдерде етеккір
циклының
бұзылуы
Омыртқа
жотасының
ауырсынуы
Шөлдеу
Полифагия
Полидипсия
Депрессия және
агрессия
Терморегуляция
бұзылыстары
Rusderm.Ru

44. Жалпы қарау кезінде байқалатын клиникалық көріністері

90% жағдайда кушингоидты түрдегі семіздік байқалады-майдың іште,кеудедеғбетте жинақталуы.Бет
дөңгелек,ай тәрізді,қызыл шырайлы болады.Майдың әр жерде жинақталуы бұл тіндердің
клюкокортикоидтарға сезімталдығының әр түрлі болуына байланысты.Глюкокортикоидттар тәбетті
өсіреді,қандағы глюкоза деңгейін өсіреді.Аяқтары арық болады.
Аяқ-қолдардың бұлшықеттерінің атрофиясы.Бұл гормондардың катоболитикалық
әсерлеріне байланысты дамиды.
Терісі мәрмәр тәрізді,жұқарады,құрғайды,өзіндік иісі болады.
Теріде қызыл стриялар пайда болады,көбіне іште,жамбаста,сүт бездерінің тұсында,терінің
гиперигментациясы дамуы мүмкін.Гиперпигментация меланиннің көптеп жинақталуымен
түсіндіріледі.
Әйелдерде гирсутизм дамиды.Гирсутизм-ерлердің жыныстық гормондарының шектен тыс
өндірілуімен байланысты.Андрогендердің әсерінен амонерея дамиды.Ерлерде белсіздік дамиды.
Rusderm.Ru

45.

Кардиомиопат
ия
Нейропатия
Rusderm.Ru
• Стероидтардың миокардқа катоболитикалық әсерімен,электролиттік
бұзылыстармен,артериялық гипертензиямен байланысты.Клиникалық
көріністері ырғақ бұзылыстарымен,жүрекшелердің
фибрилляциясы,экстрасистолия,жүрек жеткіліксіздігімен көрінеді.
• Симптоматикасы меңіреулікпен,депрессиямен немесе эйфориямен,стериодты
психоздармен білінеді.Кейде шағымдары ауыр дәрежеге сәйкес
келмейді.Ауру ұзаққа созылған жағдайда стероидты диабет
дамиды.Стероидты диабеттің ағымы жеңіл диетамен компенсациялануы
мүмкін.

46.

Миопатия
Артериялық
гипертензия
Екіншілік
иммунодефицит
тік жағдай
Диспластикалы
қ семіздік
Симптомдық
қант диабеті
Энцефалопатия
Терінің
трофикалық
бұзылыстары
Rusderm.Ru
Гиперкортицизмнің
асқынулары
Остеопороз

47. Иценко-Кушинг ауруы

• Иценко-Кушинг ауруы
нейроэндокринді аурулар ішіндегі ең
ауыр түрінің бірі. Патогенез негізінде
гипоталамо-гипофизарлыбүйрекүсті безі жүйесін бақылайтын
реттелу механизмінің бұзылысы
жатады.
Rusderm.Ru

48.

Rusderm.Ru

49. Этиология және патогенезі

Иценко-Кушинг ауруында қанда
кортизол және АКТГ мөлшерi
жоғарлайды және олардың
секрециясының бipіңғай бұзылысы
байқалады (гормондардың түнгi
көлемi төмендеуi жоғалады).
Бүйрек үстi безiнiң қыртысты
қабатында кортизол өнiмiнiң
жылдамдығы 4-5 есеге көбейедi.
Rusderm.Ru

50. Аурудың дамуына әсер ететін факторлар:

бассүйек миының немесе жарақаты
психикалық жарақаты
инфекциялық аурулар
нейроинфекциялар (энцефалит, менингит)
гипофиз ісігі
Жүктілік
босану
Rusderm.Ru

51. Клиникалық көрінісі

іштің май басуы, көкіректің, мойынның беттің (ай тәрізді беті ,түсі
қызғылт түстес, көкшіл ісік).
Қол бұлшық етінің атрофиясы («паучьи пальцы»)
Тері құрғақ, мрамор түстес.
Іштің тері қатпарлары қызғылт түстес, санының жоғары беті және сүт
бездері, иық.
Электролитті – стероидты миокардиодистрофия, аритмия
Ұйқышылдық, полифагия түнде аштық
сезіну, полидипсия, терморегуляциялық бұзылыс, психикалық депрессия
және агрессивтілік.
Көмірсу алмасуының бұзылуы, стероидты диабет.
Гипертрихоз.
Rusderm.Ru

52.

Бүйрек үстi безiнiң қыртысында кортизол өнiмiнiң жылдамдылығы 4-5 ретке дейiн жоғарылайды.
Зәрдiң тәулiктiк экскрециясы 17 окикортико-стероидтары кортизолда, кортизонның және олардың
метаболитерi және 17 кетостероидтардың нейтральды дегидроэпиондростериондар, андростерон
және этиохолополдар анықталады. Иценко-Кушинга ауруы кезiнде зәрде 17-OKC экскрециясы
үнемi жоғары, зәрде бос кортизол құрамы жоғары. Бүйрек үстi безiнiң қыртысының гиперплазия
кезiнде әйелдерде тестлестерон деңгейi жоғары, 17 КС құрамы жоғары және қалыпты.
Бойдың тежелуi. Иценко-Кушинг ауруына тән симптом болып табылады. Балаларда ол
глюкокортикоидтар дың мөлшерден тыс болуымен байланысты, бұл белок синтезiнiң
бұзылуына әкеледi, сонымен бiрге гиперглюкокортиктицизм кезiндегi хондро және
остеогенез процесiнiң тез жойылуы байқалады. Қаңқаның эпифизарлы аймақтың кеш
жабылуынан бой өсуi тежеледi.
Жыныстың дамуы тежелуi. Ұл балаларда бұл аталық бездiң және жыныс мүшесiнiң
дамымауын қыздарда етеккiрiнiң болмауы және сүт безiнiң ұлғаюы байқалады. Сонымен
бiрге екiншiлiк жыныстық белгiлерi өте ерте байқалады. Қыздарда беттiң верильдi түктенуi,
еркек тәрiздес немесе маңдайдың түктенуi дамиды, жыныс дамуының бұзылуы гипофиздiң
гонадотропты қызметтiң төмендеуiнен және бүйрек үстi безiнiң тестостерон
секрециясының жоғарлауына байланысты.
Rusderm.Ru

53. Гиперкортицизм синдромының диагностикасы

• Біріншілік гиперальдостеронизмге рениннің төмендеуі мен альдостеронның жоғарылауы
тән.Кушинг синдромының клиникалық көрінісі мен зәрмен шығарылатын кортизол мөлшерінің
ұлғаюы аталған диагнозды нақтылайды.
• Кіші дексаметазонды сынама.Гиперкортицизмге күдік туғанда,Кушинг синдромының
ажыратпалы диагностикасында,эндогенді гиперкортицизммен байланыс болмаған жағдайда
жүргізіледі.Жүргізу барысы;1-ші күні-сағ-8.00-9.00 кортизолдың бастапқы деңгейін анықтау
үшін қан анализін анықтайды;сағ 24.00-дексаметазонның 2 мг беріледі.2-ші күні-8.00-9.00кортизол деңгейін анықтау үшін қан анализі алынады.Қалыпты жағдайда және эндогенді
кортицизм болмаған жағдайда плазмадағы кортизолдың деңгейі 7-23мкг/дл
болады.Дексеметазонды тағайындағаннан кейін кортизол деңгейі 2 есе төмендейді немесе 3
мкг/дл дейін түседі.Кушинг синдромында кортизолдың өндірілуі дұрыс тежелмейді.Соның
әсерінен кортизол деңгейі плазмада жоғары болады.
Rusderm.Ru

54. Гипокортицизм синдромы

Rusderm.Ru

55.

Rusderm.Ru
Гипокортицизм синдромы - бүйрек үсті безі жүйесінің
гипоталамо-гипофизарлы звеносының бір немесе бірнеше
қызметінің бұзылуынан және бүйрек үсті бездерінің қыртысты
қабаты қызметінің жеткіліксіздігімен немесе толық жойылуымен
сипатталатын синдром
-Жедел
-Созылмалы
-Біріншілік (бүйрек үсті безі тканінің деструкциялық салдары,
Аддисон ауруы)
-Екіншілік (бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының атрофиясы
және АКТГ секрециясы)

56. ЭТИОЛОГИЯСЫ.

• аутоиммунды деструкция.
• бүйрекүсті безінің туберкулезі.
• гемохроматоз, склеродермия, мерез, бруцуллез
ауруларына байланысты зақымдануы.
• адренодистрофия
• цитостатиктердің улы әсері.
• ұзақ уақыт глюкокортикостероидтар мен емдеу
Rusderm.Ru

57. Екіншілік бүйрек үсті жеткіліксіздігінің себептері:

1
2
3
4
5
6
• -Жеке дара АКТГ тапшылығы . Өте сирек кездеседі.
• -Гипоталамус пен гипофиз ісіктері (аденома герминомалар караниофарингиомалар)
• -Тамыр аурулары (ұйқы артериясы аневризмасы гипофизге гипоталамусқа қан құйылу)
• -Гипоталамус пен гипофиздің гранулематозды өзгерістері(саркидоз,мерез, аутоиммунды гипофизит)
• -Операциядан кейінгі немесе жарақаттану әсерінен дамитын деструктивті өзгерістер
• -Ұзақ уақыт кортикостероидтарды қолдану.
Rusderm.Ru

58. ПАТОГЕНЕЗІ.

Rusderm.Ru
Біріншілік гипокортицизм нәтижесінде бездің 90 пайызы зақымданып,алдестерон мен
кортизол тапшылығы дамиды. Альдестерон тапшылығы ағзаға нарийдің жоғарылауына,
калийдің ағзада жиналуына және үдемелі сусыздануға әкеледі. Су және электролитті
бұзылыстар нәтижесінде ЖҚЖ және асқорыту жүйесі жағынан өзгерістер дамиды.
Кортизол тапшылығы ағзаның бейімдеушілік қабілетінің төмендеуіне, глюконеогенез
үрдістерінің және глюкоген синтезінің азаюына әкеледі. Осыған орай кортизол
тапшылығы теріс кері байланыс механизміне сәйкес АКТГ және оның жолашары
пропиомеланокортин өндірілуін жоғарылатады. ПОМК протеолизі нәтижесінде актг-дан
басқа МСГ түзіледі. МСГ артық мөлшерде өндіріледі, нәтижесінде 1-сбүбж-нің айқын
симптомы тері мен шырышты қабықтың гиперпигментациясы дамиды.
Екіншілік гипокортицизм кезінде альдестерон өндірілуі актг өндірілуіне тәуелсіз
жүреді, кортизол тапшылығы дамиды, алдестерон өндірілуі сақталады. Сондықтан
ағымы біріншіге қарағанда жеңіл өтеді.

59. Гипокортицизмнің клиникалық көріністері:

гиперпигментация
жүдеу
іш қату
құсу
анорексия
АҚ төмендеуі,
жатқанда АҚ
қалыпты
диарея
тұзды тағамдарды
жақсы көру
Rusderm.Ru

60. Аддисондық криз.

Бүйрекүсті бездерінің қыртысты бөлімінің созылмалы жеткіліксіздігінің ауыр
және қауіпті асқынуларына бүйрекүстілік криз жатады. криз кезінде
альдестерон едәуір төмендейді. 3 клиникалық түрге ажыратылады.(жүрекқантамырлық, асқазан-ішектік, психикалық)
Криз алдындағы клиникалық симптомдары (бірнеше сағаттан бірнеше күнге
дейін): бұлшықеттік әлсіздіктің үдеуі, тері пигментациясының күшеюі, тәбеттің
жоылуы, жүдеу.
Аддисондық криз симптомдары: қатты әлсіздік пайда болады, тері құрғақ,
жүрек айну, бел аймағының ауырсынуы, ақ төмен, олигоанурия, коллапс
белгілері, іш бұлшықетінің қатаюы.
Rusderm.Ru

61. Гипокортицизм синдромының диагностикасы.

Гипокортицизм синдромының
Гипокортицизмдиагностикасы.
синдромының диагностикасы
біріншілік гипокортицизм:
1.Гипокортицизмді зертханалық дәлелдеу.
Лейкопения, гиперкалиемия, гипонатриемия,
альдестерон мен кортизол азайған
2.Этиологиялық диагностикасы.
-аутоиммунды текті біріншілік
гиперкортицизмнің көрсеткіші - Р450с21
антиденелері;
-бас миының, жұлынның МРТ;
-тегі туберкулез болатын біріншілік
гиперкортицизмде өкпенің рентгендік
өзгерістері;
-жүре пайда болған иммунитет тапшылықты
жағдай, мерезді шегеру үшін арнайы
сынамалар;
Rusderm.Ru

62.

Екіншілік гипокортицизм:
1.Гипокортицизмді зертханалық
дәлелдеу.
-ауруды зертханалық дәлелдеу: инсулинді
гипогликемиямен сынама, қалыпты
жағдайда гипофизбен АКТГ өндіруін
арттырадыжәне кортизол өндірілуін өсіреді.
Алайда сынаманы жүрек-тамыр аурулары
бар қарт науқастарда жүргізуге болмайды;
2.Этиологиялық диагностикасы.
-анамнез деректері;(гипофиз аденомасы,
гипофизге жасалған операциялар)
-гипофиздың МРТ
Rusderm.Ru

63. Қорытынды

• Қорытындылай келе қалқанша безі ауруына шалдығудың басты
факторлары: ағзада йодтың жетіспеушілігі, қоршаған орта, яғни
экологияның ластануы мен радиация әсерінен және гормондардың
өзгеріске ұшырайтын жүктілік пен менопауза кезеңдерін атап өтуге
болады. Сондай-ақ бұл ауру түрі тұқым қуалайды. Адам қатты
депрессия кезінде сабырлылық сақтап, өз-өзін қолға алмаса, түрлі
аурулар осыдан басталады.
Rusderm.Ru

64. Пайдаланылған әдебиеттер

1. В.В.Потемкин, Эндокринология,Москва 199-86 ж.
2. Ж.Абылаев, Эндокринология, Алматы 1993 ж.
3.Р.С. Досмағамбетова Эндокриндік жүйесі 2014ж
4.Б.С.Қалмурзина Ішкі аурулар Түркістан 2004ж
Rusderm.Ru

65.

Rusderm.Ru