техника философиясы

1.

2.

3.

«Техника» түсінігі гректің («techne») өнер, шеберлік, іскерлік деген сөзінен
шыққан. Антика заманында техника
түсінігі, адамның жасампаз іскерлігі
мен ішкі қабілетін, осы іскерліктің
өзіндік заңдарын, сонымен бірге адам
әрекетінің жемісті болуындағы көмегін
айтады.

4.

"Техника" терминінің тамыры грек және латын тілдерінде,
алғашқы мағынасында құрылысшының, ағаш шеберінің
өнері, шеберлігі, кеңірек мағынасында өндірістегі және
басқа қызмет салаларындағы өнер дегенді білдіреді.
Орта ғасыр дәуірінде teshne және ars терминдерінің
мағыналары бірдей болды. Оларды жеті artes mechanicai
және жеті artes IiberaIes деп бөлді: механикалық өнерлер:
жер өндеу, аң аулау, теңізде жүзу, тоқымашылық ісі, қару
жасау ісі, дәрігерлік, театр ісі; еркін өнер: грамматика
(логика мен ойлау өнері де кіреді), диалектика, риторика,
геометрия, ариф-метика, астрономия, музыка. Кейінірек
техника мен өнер адам қызметінің екі жеке түрі ретінде
беліне бастады: техника адам қызметінің рациональді
түріне, ал өнер интуитивтік, шығармашылық процеске
айнадды. Мысалы, құрылыс өнері - құрылыс техникасы,
фотография өнері - фотография тех-никасы және тағы
басқа. "Техника" термині қызметтің осы саласында қолданылатын құралдар (инструменттер, приборлар,
машиналар) мен білімдер-ге (ережелер, теориялар,
әдістер) байланысты да айтылады.

5.

Техниканың тарихы. Техниканың пайда
болуының алғы шарты -табиғатты тану,
одан қорғана білу және оны түсінуге
талпыну. Оның мақсаты - адамның
өмір сүруін қауіпсіздендіру, жақсарту.
Техниканың алғашқы түрі - адам
еңбегінің құрал-аспаптары мен әдістәсілдері ұзақ уақыт бойы қарапайым
деңгейде болып келді.

6.

XVII-XVIII ғғ ғылыми революция дәуірінде
Батыс Еуропа елдеріндегі өндірістегі
өзгерістер, латын тіліндегі «technica ars»
(өндірістегі өнер әдісі) француз тіліне
«tehnigac» содан кейін неміс тіліне
«technic» болып ауысты. Сөйтіп, термин
арнайы мамандық бола бастайды.
Жаңа дәуірде ол күрделі құралдардың
бірлігін, әрекетін, өндірістегі шебер
жасалуын, ең алдымен еңбек қаруы
және машина ретінде қарастырылды.
Сондықтан бұл сөздің түсінігі өзгереді.

7.

Философияда техника ұғымы әдетте екі
оппозициялық мағынада
қолданылады: біріншіден, қызметтің
жасанды материалдық құралдарының,
ягни артефактілердің жиынтыгы ретінде.
Екіншіден, терминнің алгашқы
магынасына сәйкес жасай білудің,
әдістердің жиынтыгы ретінде. Сонымен,
техника құралдармен инструменттердің
материалдық заттық ерекше саласы;
қызмет тәсілі, оның ішінде құралды
қолдану тәсілі.

8.

Техниканың жалпы мәні мануфактуралық
өндіріс дами бастаған XIX-ғасырда
өзгерді. Бұл кезендерде механикалық
машиналар дүниеге келіп, олар адам
қызметінде, әсіресе материалдық
өндірісте қолданыла бастады, техника
ғылым жетістіктерін кеңінен қолдануға
негізделген машиналық техникаға
айналды, өндіріске индустриалдық
қоғамға дейінгі шебердің орнына инженер
келді. Техника бірте-бірте өндіріс саласын
ғана емес, адам өмірінің басқа
салаларын да қамти бастады,
автоматтандырылған машиналар пайда
болды және бұл процесс өте тез
қарқынмен жүре бастады. Бұл тұрғыдан
алғанда ХХ-ғасырдың екінші жартысының
ерекше болғандығын атап көрсеткен
дұрыс.

9. Техниканың екі бағыты

Техниканың
инжинерлік
философиясы
Техниканың дамуын
ішінен қарастырадытехникалық
шығармашылықтың
табиғатын,техникалы
ң мәнін, дамуының
тенденцияларын
талдайды.
Техниканың
гуманитарлық
филосифиясы
Жалпы қоғамның
өмірінде техниканың
орнын, оның қоғам,
қоғам, адам
жағдайына әсерін
талдайды.Осы кезде
техника сынға
ұшырайды.

10. Техника философиясының қазіргі заманғы философиялық бағыттар шеңберінде дамуын қарастырайық.

Позитивизм.Оның дамуының бірінші кезеңінің
өкілдерінің, негізінен алғанда теориялық физика,
математикалық логика, машиналар теориясы,
техника тарихы салаларының ғалымдарының
пікірінше, техника философиясының негізгі міндеті
математика, механика, физика, химияның
принциптеріне сүйене отырып, көптеген
техникалық әдіс-құралдарды реттеу және
классификациялау, техниканы жасаушылыр мен
пайдаланушыларға арналған ұсыныстар
дайындау. Э. Махтыңтұжырымдауынша, техника
философиясының пәні техникалық тәжірибені
зерттеу, техниканың қара-пайымдылығына,
көрнектілігіне және тиімділігіне басты назар
аудару.

11.

Неопозитивистер"рациональді техника" немесе
" ғылыми технология" сциентистік концепциясын
ұстанады. Бұл концепцияның көрнекті өкілі сыни
рационалист, француз философы Г.
Башлар(немесе Башляр 18841962) рациональділік пен эмпирикалықты
қарама-қарсы қоймайды, керісінше, олар бірбіріне үнемі әсер етіп отырады деген принципке
сүйене отырып, идеялардың ғылымдағы маңызын
және білімнің қоғамда алатын орнын зерттейді.
Оның пікірінше, білімнің дамуын үш кезеңге
бөлуге болады: таза эмпирикалық, ғылымға
дейінгі, ғылыми кезең - рациональдік абстрактылық ойлау кезеңі және жаңа "ғылыми рух"
кезеңі - ол тексерулер мен теріске шығаруға,
жаңа ғылыми нәтижелерді қорыту мен білімнің әр
түрлі салаларының арасында байланыстар
орнатуға ашық кезең. Бұл ғылым таби-ғаттан
алшақтайды, себебі оның мақсаты техниканы
құрастыру.

12.

Экзистенциализм философиясы да
техниканы қатты сынға алды. Олардың
пікірінше, техника қазіргі заман адамының
әлеуметтік өмірінде, рухани өндіріс
саласында белсенді рөл атқарып отыр,
бірақ адам бұрынғыдан бақытты болып
кеткен жоқ. Керісінше, адамның жаттануы,
қоғамнан бөлектенуі, жалғыздығы, уайымқайғысы, үрейі күшейіп отыр. Адам өз
болмысын түсінуге дәрменсіз, оның нағыз
болмысы одан тыс дүние емес, ақиқат
болмыс - адамның дүниедегі болмысы,
оның мәні - экзистенция деп аталады.
Экзистенция шекаралық жағдайларда,
адамның өзімен озі, озінің мәнімен жалғыз
қалғанда ашылады.

13.

Экзистенциалистердің пікірінше, техника
дүниесі қазіргі уақытта өте зор, оны толық
меңгеру, басқару мүмкін емес, адам
оның қасында кішкене ғана нәрсе,
абстрактылық индивид. Техниканың
үстемдігінің кесірінен адам өзінің тұлғалық
ерекшелігін, өзіндік қайталанбас
руханилығын жоғалтты, сол себепті
адамды өзіне-өзі көңілі толмаушылық
билейды. Бұл дағдарыстан шығудың жолы,
экзистенциалис-тердің пікірінше,
адамгершілік, дін, өнер және тағы басқа
адамға рухани күш беретін нәрселер.

14.

15. Философ техниктер :

Энгельмейер Клементьевич Петр (18951939)- техника аспап сияқты алға
басудың .
Эспинас Альфред техниктерді
сакральді тегіні ойды (1844-1922)қорғады .
Чиммер Эберхард (1873-1940)- техника
аспап сияқты босатудың .
Дессауэр Фридрих құдайдың
шығармашылық адамымен
жалғасының аспап сияқты (1881-1963)техника алға шығады .

16.

Мамфорд Льюис (1895-1990)- тарихшы
техниктер .
Ортега - және - Гассет Хосе (1883-1955)техника құрал сияқты адам босатуы.
Хайдеггер Мартин (1889-1976)- техника
тәсіл сияқты само күн көріс жазып
жіберуінің .
Эллюль Жак - анықтама техниктер қалай
« әдістердің тотальностисі , орынды
бағытталғандардың нәтижелілікке ».
Ясперс Карл Теодор - техника құру құрал
және адамдық күн көріс жеңілтуі бар .