Ауыз қуысының шырышты қабатының созылмалы аурулары. Ортопедиялық емдеу тәсілдер

1. Ауыз қуысының шырышты қабатының созылмалы аурулары Ортопедиялық емдеу тәсілдер.

2. ТУБЕРКУЛЕЗ – ағзаның мүшелері мен тіндерін зақымдайтын созылмалы жұқпалы ауру. Қоздырғышын Роберт Кох 1882 ж. ашты

Жіктелуі:
Қатар: Actinomycetales
туыстастығы:
Mycobacteriaceae
тұқымдастығы:
Mycobacterium
түрлері:
- M.tuberculosis
- M.bovis
- M.avium
- M.africanum

3. ТУБЕРКУЛЕЗДІК ВОЛЧАНКА (lupus vulgaris):

Бет терісін, жоғарға жақ қызыл иегін, жұмсақ
және қатты таңдайды, тіл және жоғарғы ерінді
зақымдайды. Алдымен төмпешік пайда болады
(люпома) 1-3 мм.
Қызғылт-сарғыш түсті
консистенциясы жұмсақ. Төмпешіктер топтасып
орналасады, ауыз қуысының шырышты қабаты
бұдырланып қалады. Ошақтың шеттері өседі, ал
ортасы ойық жараланып ісініп тұрады. Тіс аралық
жарғақтардың сұйек тіндері біртіндеп бұзылады, тіс
босаңсып түсіп қалады. Еріндер тілімденіп, іріңдеп
тұрады. Регионарлық липомада тіл ісініп, ауырсынады.
Зақымданған жерлерде тегіс, жылтыр тыртықтар
пайда болады. Емдемеген жағдайда тыртық үстінде
жаңа төмпешіктер пайда болады.

4.

ТУБЕРКУЛЁЗ

5. ТУБЕРКУЛЕЗ КЕЗІНДЕ АУЫЗ ҚУЫСЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУЛАРЫ:

I біріншілік – балаларда туберкулездік ойық жаралар
II екіншілік
• Туберкулездік волчанка
• Милиарлы-жаралы туберкулез
• Туберкулездік гуммалар
• Индуративтік эритема
Туберкулездік жаралар - 2-3 жасар балаларда
микобактериялардың шырышты қабаттағы немесе
тістердегі зақымданулар арқылы енуінің
салдарынан дамиды. Қоздырғыш енген жерде
инфильтрат дамиды, 8-10 күннен кейін жараға
айналады. Жақ липомада тіл ұлғаяды. Жара өсе
отырып 1-1,5 см , дейін жетеді шеттерінде лас сұр
жұғынды пайда болады. Жара біртіндеп тереңдей
береді де липома тілді жұмсартып, іріңдейді.

6. МИЛИАРЛЫ- ЖАРАЛЫ ТУБЕРКУЛЕЗ

Өкпеден қақырықпен бірге бөлініп,
ауыз қуысының шырышты қабатына
микрожарақаттар бар жеріне енеді (ұрт
шырышы, тістер қосылған жерлер, тілдің
арты мен жандары, жұмсақ таңдай). Типті
туберкулездік
төмпешіктер
дамиды,
ыдырағаннан кейін орнында жара пайда
болады. Табаны ыдырамаған төмпешіктер
салдарынан кедір-бұдыр болады. Жара лас
сұр жұғындымен жабылған. Қалыпты
жағдайда 1-3 жара болады.

7. Туберкулездің микробиологиялық диагностикасы

Бактериоскопиялық әдіс: Цилю-Нильсен және РИФ әдісімен
боялған жағынды микроскопиясы. Зерттеу материалын
алдын ала центрифугалайды немесе флотациялайды.
Бактериологиялық әдіс: зерттеу затын Н2SО4 өңдеп қоректік
орталарға себеміз, таза дақылын бөліп алғаннан кейін
биохимиялық қасиеттерін зерттейміз. Зерттеу ұаққа
созылады (2-12 апта), сондықтан жылдамдатылған Прайс
әдісін қолданады.
Биологиялық әдіс: зертханалық жануарларға жұқтыру тері
асты немесе құрсақ ішіне: қояндар M.bovis сезімтал, теңіз
шошқасы
M.tuberculosis «алтынды стандарт».
Микобактериялар липома тіл пункттарында 5- 10 тәулікте
жинақталады.
Серологиялық әдіс: КБР, ПГАР. Сезімталдылығы төмен
(патогенді емес микобактериялармен айқасу салдарынан).
Аллергологиялық әдіс: туберкулинмен тері сынамалары
(Манту, Пирке, Кох реакциялары)
Молекулярлық-генетикалық әдіс: ПТР

8.

ТУБЕРКУЛЕЗДІ АРНАЙЫ АЛДЫН АЛУЫ
Тірі
вакцина БЦЖ (Кальметт-Герен
бацилласы)
–
M.bovisаттенуиацияланған
штаммы (көптеген қайта себулер салдарынан
әлсіреген).
Вакцинациясы – жаңа туған нәретелерге
Ревакцинация 7, 12, 17, 22 и 27-30 жаста,
Манту реакциясы теріс адамдарға.
ИММУНИТЕТ
туберкулез кезінде
инфекциондық стерилді емес, суперинфекция
мен
ауыр
формаларынан
қорғайды.
Поствакциналық
иммунитет
біртіндеп,
инфекциондық аллергия негізінде дамиды
(ГЗТ).

9. ТУБЕРКУЛЕЗ ЕМДЕУІ:

I ҚАТАР Препараттары: изониазид,
этамбутол, стрептомицин,
пиразинамид, рифампицин.
I I ҚАТАР Препараттары: канамицин,
циклосерин, ПАСК, этионамид,
виомицин, капреомицин, тиоацетозон

10. ЛЕПРА (алапес, Хансен ауруы) – созылмалы генерализацияланған негізінен эктодерманы (тері және нерв тіндерін) зақымдайтын

инфекция
қоздырғышты
1873 ж. Г. Хансен ашқан
ЖІКТЕЛУІ
Қатары: Actinomycetales
Туыстас: Mycobacteriaceae
Тұқымд:
Mycobacterium
Түрі:
M. leprae

11. МОРФОЛОГИЯСЫ МЕН ТИНКТОРИАЛДЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ:

Қозғалмайтын сәл майысқан немесе майысқан
таяқшалар.
Цилю-Нильсен бойынша қанық қызыл түске боялады.
Зақымданған ошақтан жасалынған жағындыда
топтасып «сигара пачкалары»,
«лепроздық шарлар»
ұқсап орналасады.
ДАҚЫЛДЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ: қоректік орталарда
өспейді, облигаттық жасушаішілік паразиттер.
Инфекцияны броненосец-армадилға және
тышқандардың табандарына жұқтыру арқылы
модельдеуге болады

12. ЕМДЕУІ

Ұзақ уақыт, жиі өмірбойы
Сульфондар (дапсон, солюсульфон)
Рифампицин
Клофамизин
АРНАЙЫ алдын алуы
Эксперименталдық вакцина

13. Микробиологиялық диагностикасы:

Бактериоскопиялық әдіс: ЦилюНильсен бойынша боялған
жағындыны микроскопиялау
Зерттеу затын алу:
Мұрын кеңсірігінен
батырыңқырап шырышынан
қырынды алу
Зақымданған тіндерді тіліп, тін
сұйықтығын алу
Ұлғайған липома тіл
пункциясын алу. Аллергологиялық
әдіс: лепроминмен тері сынамасын жасау
(Мицуда реакциясы)

14.

Туберкулоидты формасы тері мен шырышта
грануляциялық тіннің анестезияланып өсуімен
сипатталады. Зияндылығы төмендеу.
Лепроматозды формасы зияндылығы жоғары.
Қошқыл қызғылғыт түсті анестезиясы жоқ
инфильтраттар байқалады, қас, кірпік түсіп қалады,
«арыстан беті» дамиды. Ауыз қуысында инфильтраттар
қатты және жұмсақ таңдайда, ерінде, тілде және нерв
бағаналарының бойында байқалады. Лепроматоздық
түйіндер ыдыраған кезде көптеген микобактериялар
бөліп шығара алады. Негізінен шырыштың зақымдалуы
тері зақымдалуымен қатар жүреді.

15.

ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ
– Инфекци көзі мен резервуары науқас адам
– Контакттық, ауа тамшылы және құрсақ ішілік
беріледі
Әлемде ~ 2 млн. науқастар бар.
Инфекцияның таралуымен негізгі күрес жолы –
науқастарды изоляциялау, лепрозорийлерге
орналастыру.
ПАТОГЕНЕЗІ
Адам ағзасына түскеннен кейін бактериялар
нерв ұштарына енеді, ол жерден лимфа және қан
тамырларына енеді. Инкубациялық кезеңі 4-15
жылға созылады.

16. АКТИНОМИКОЗ – хроническая инфекция, поражающая чаще область лица, шеи, челюстей. Чаще болеют городские мужчины. Развивается на

фоне снижения
резистентности, часто после травм, хирургических
вмешательств, инъекций.
Тұқымдастығы: Actinomycetaceae
Род:
Actinomyces
Түрі: A. israelii, A.viscosus

17. ЛОКАЛИЗАЦИЯ:

десневые карманы, очаги
гангренозного распада пульпы зуба,
кариозные зубы, патологии
десневых карманов при
заболеваниях пародонта, небных
миндалин, протоков слюнных
желез, при затрудненном
прорезывании зубов.
Ағымы: жедел және созылмалы

18. Мерез – Созылмалы венерологиялық ауру С ЦИКЛИЧЕСКИМ ТЕЧЕНИЕМ. Возбудитель открыт Ф.Шаудиным и Э. Хоффман в 1905 г.

КЛАССИФИКАЦИЯ:
Порядок: Spirochaetales
Тұқымдастығы
Spirochaetaceae
Род:
Treponema
Түрі: Treponema pаllidum

19. Спирохета

20. Ауыз қуысында зақымдануы

Қатты шанкр – возникает на красной кайме и слизистой губ,
языке, деснах, миндалинах
Имеет вид уплотнения 2-3 см в диаметре, возвышается над
поверхностью, безболезненный, в центре – эрозия без
корочек или налетов.
Форма на губах и языке - округлая или овальная; на десне –
вытянутая в форме полумесяца; в углу рта – в виде трещины.
Сопровождается регионарной лимфоаденопатией.
При присоединении вторичной инфекции язва может
углубиться, покрыться грязно-серым налетом
Часто образуются атипичные, карликовые шанкры, без
эрозии (склерозные)

21. Екінші реттегі сифилис кезіндегі ауыз қуысындағы зақымданулар

Папулы - инфильтрат, возвышающийся над поверхностью, центр
покрыт беловато-серым налетом, по периферии синюшнокрасный инфильтрат. Папулы могут сливаться в бляшки,
уплотняться, эрозироваться, изъязвляться с образованием
язвенно-папулезных сифилидов
Розеолы - в виде ярко-красных резко отграниченных пятен (на
небе, миндалинах)
Папулы и розеолы располагаются :
– на губах, языке, дужках, миндалинах
– На слизистой щек – по линии смыкания зубов
– На кончике и боковых поверхностях языка
– На миндалинах – сифилитическая ангина
ӨТЕ ЖҰҚПАЛЫ !

22. Үшінші ретте болған сифилистің ауыз қуысындағы зақымдунулары

• Бугорковый гуммозный сифилис
• Синюшно-красные безболезненные бугорки,
расположенные группами
• Размер от мелкого ореха до голубиного яйца
• Распадаются с образованием глубоких язв
• Исход - рубцы, перфорации, фистулы

23. Туа біткен кездегі сифилистің ауыз қуысындағы зақымданулары

У грудных детей сифилитические высыпания – 30%
Сифилиды в виде папул как при вторичном
сифилисе
Диффузная сифилитическая инфильтрация кожи на
ладонях, подошвах, ягодицах ивокруг рта
околоротовые рубцы, красной каймы губ, слизистой
кожи и щек.
Линейные рубцы в углах рта (рубцы РобинсонаФурнье)

24.

Еріндегі қатты
шанкр
Үшіншілік мерез

25. Біріншілік мерез. Төменгі еріндегі қатты шанкр

26. Біріншілік мерез. Тілдегі қатты шанкр

27. Ортопедиялық емдеу тәжірибелік әдістері

1. Ақаудың салдарынан сауыты жартылай немесе толық
бұзылған жағдайда тістің қатты тіндерін тұқылды штифті
салмамен қалпына келтірудің тиімділігі төмен болғандықтан,
онын орнына, тіс протезін жасау технологиясы жетілдірілген,
ортопедиялық емдеу тиімділігі жоғары БШҚ ұсынылады. БШҚның арқасында бұзылған тіс қалпына келіп, тіс қатарының
кетігі кетіп, жақ-тіс жүйесі үйлеседі.
2. БШҚ-ның сауыт бөлігі бұзылған тістің мойын тұсына құрсау
салуы, ал оның штифт бөлігінің қысқаруы, яғни тіс түбірінің
жартысына дейін (2/3 емес) енуі тіс түбірін жарылудан
сақтайды, бұралып кетпейді, ауыз қуысының агрессивті
ортасынан қорғайды. Сондықтан, бұзылған тісті екі жерден
фиксация жасайтындықтан бұл штифті тістің жетілдірілген
түрін тек жеке-дара бұзылған тісті қалпына келтірумен қатар
көпір тәрізді протездерге тірек элементі ретінде практикада кең
қолдануға болады.

28.

3. Сауыттары толық бұзылған науқастардың тістерін
БШҚ-мен емдеу барысында тістің мойын тұсын
техникалық тәсілге жататын «Ферруле немесе құрсау
әсеріне» сәйкес егеу керек.
4. Сауыты толық бұзылған тістерді қалпына келтіру
кезеңінде тістің мойын тұсын дұрыс егеу үшін
қызыл иекті жарақаттан қорғай алатын арнайы
аспапты қолданған жөн.
5. «Штифт құрылым – тіс түбірі» жүйесіндегі
биомеханикалық
процестерді
бағалау
мен
оңтайландыру мақсатымен және тістеріне ақау түсіп,
жартылай немесе толық бұзылған тістері бар
науқастардың тістерін жасалатын емнің нәтижесін
болжау үшін математикалық модельдеу мен СГИ
әдістерін қолдану қажет.

29. Әдебиеттер:

1. Құлманбетов Р.И. Сауыты бұзылған тісті
сақтаудың жолдары // Денсаулық. – Алматы, 2004. № 9.-22 б.
2. Құлманбетов Р.И. Штифті тістің жаңа түрі //
Ғылыми-практикалық Стоматология мәселелері
журналы – Алматы, 2005. - № 4.-62 - 63 б.
3. Құлманбетов Р.И. Ортопедиялық стоматологияда
штифті тістерді қолдану жолдары // Денсаулық. Алматы, 2005. - № 9.-11 б.