Токсикология ғылымындағы ТМД ғалымдарының рөлі

1. Токсикология ғылымындағы ТМД ғалымдарының рөлі

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА
УНИВЕРСИТЕТІ
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ
С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
ТОКСИКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНДАҒЫ ТМД ҒАЛЫМДАРЫНЫҢ
РӨЛІ
Орындаған: Тоғыс Қ
Тобы: ФА12 003-2 қ

2. Жоспары:

Кіріспе
Негізгі бөлім
Қазақстан ғалымдары;
Ресей ғалымдары;
Украина ғалымдары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

3.

Токсикология (көне грекшеден,toxicon - у, logos –
оқып білу , ғылым) – медицинаның удың
қасиеттерін, организмге тигізетін әсерін, улану
салдарынан туатын өзгерістерді, уланған адамды
емдеу әдістерін зерттейтін саласы.
Токсикологиялық химия бөліну әдістерінің негізгі
теоретикалық негіздерін түсіндіріп берумен қатар,
улы заттардың тек қана биологиялық
құбылыстардан болатын объекттерден ғана емес
зерттеулердің басқа да объекттерден болатынын
үйретеді.

4.

Сот-медициналық сараптаманы ұйымдастыру және
жүргізу туралы нұсқаулық: Қазақстан
Республикасы Денсаулық сақтау министрінің
2010 жылғы 20 мамырдағы № 368 бұйрығымен бекітілген
“Айғақты заттар” – қылмысты орындауға қолданылған
қару немесе қылмыстың белгілері қалдырылған немесе
қылмысты істің нысаны болған, сонымен қатар қылмысты
жолмен алынған табыстар –ақша немесе басқа бағалы
заттар және барлық басқа қылмысты және қылмыскерді
әшкерелеуге немесе жауапқа тартылушыны ақтауға,
айыбын жеңілдетуге қатысты, шынайы іс мәнісін анықтауға
көмектесетін заттар, құжаттар.

5.

Тергеу ұжымдары экспертті кез-келген уақытта
СХТ араластыра алады.
Сот-тергеу ұжымдарының шақыруына себепсіз
келмеген жағдайда, жалған ақпарат (сараптама
қорытындысы) бергенде эксперт қылмысты
істер кодексі бойынша жауапқа тартылады.

6.

Қысқаша тарихы:
1716жылы Петр I «Воинский и Морский
устав» шығарды.
« Воинский устав »-та зорлықпен өлген
адамдардың өлу себебін анықтау міндеті
жазылған. « Морский устав»-та мәйітті
ашудың мақсаттары мен реті жазылған.
Осы мерзім соттық химияның басталуы деп
есептелінеді

7.

1737ж. Ресейдің әйгілі 56 қаласында сотмедициналық зерттеу жүргізетін институт ашылды.
1775 ж. әрбір әкімшілік бөлімде әрбір дәрігер мен
емшінің қызметі қаралды.
1797 ж. барлық губерниялық қалаларда дәрігерлік
басқарма құрылды. Олардың міндеттері мәйіттерге
сот-медициналық зерттеу жургізу болды.
1934 ж. «Айғақты заттардың сот-химиялыық зерттеу
Ережесі» бекітілген. 1937 ж. ССРО СМЭ және СХЭ
басшы сот-медицина қызметі бекітілген.

8.

ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҒАЛЫМДАР:
Бахия Атшабарұлы Атшабаров (1.11.1919 ж)ғалым,
медицина ғылымдарының докторы (1967), профессор (1969),
Қазақстан ғылым академиясының корреспондент мүшесі
(1975), Қазақстанның еңбек сіңірген дәрігері (1961).
Алматы медицина институтын бітірген (1942). 1942-1945 ж.
Отан соғысына қатысқан. 1952-984 ж. Өлкелік патология
ғылыми-зерттеу институтының ғылыми қызметкері,
директорының орынбасары, директоры болды.
Бахияның негізгі ғылыми еңбектерінің бірі қорғасыннан
улану кезінде зақымданған жүйке жүйесінің патогенезі мен
клиникасына арналған.

9.

Бахия 200 ғыл. еңбектің, оның ішінде 11
монография мен 7 авторлық куәліктің иегері.
Оның жетекшілігімен 15 докторлық, 35
кандидаттық диссертация қорғалған. Еңбек
Қызыл Ту, Қазан революциясы, 2 рет Қызыл
Жұлдыз орденімен, медальдармен марапатталған.[
Еңбегі: «Поражение нервной системы при
свинцовой интоксикации, А-А., 1966»

10.

О́сип Серге́евич Гло́зман (1900-1976) - кеңес ғалымы,
медицина ғылымдарының докторы (1937), профессор (1939).
Қазақ КСР–ы ғылымына еңбегі сіңген (1957).
1946 жылы Алма-ата Қазақ медициналық институтының
(бүгінде С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық
Медицина Университеті) патофизиология кафедрасының
меігерушісі болды, Х.Жұматов атындағы Ұлттық гигиена
және эпидемиология орталығының патофизиология
зертханасын меңгерді.
Еңбектері:
Современные методы активной терапии острых токсикозов (в
со авторстве с А. П. Касаткиной), — М.: Медгиз, 1959.
Детоксикационная терапия при острых отравлениях и
аутоинтоксикациях (в соавторстве с А. П. Касаткиной), —
Ташкент: Медицина, 1970.

11.

Біртанов Елжан Амантайұлы (18 қазан 1971
ж.т., Тараз қаласы) - дәрігер, токсиколог,
медицина ғылымдарының кандидаты.
ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің штаттан тыс
Бас токсикологы. 1994 ж. Алматы мемлекеттік
медицина институтын бітірген соң, Алматы
қалалық Жедел жәрдем ауруханасының
токсикология бөлімінде дәрігер-реаниматолог
болды. 1994 ж. АҚШ-тағы Аризона штатының
Токсикология орталыңында клиникалық
токсикологиядан іс-тәжірибесін жетілдіру
мақсатына 4 айлық стажировкадан өтті.

12.

1996 жылдан Қазақстандағы ақпараттық -кеңес
токсикология орталығын басқарады. Орталық
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының химиялық
қауіпсіздігі жөніндегі бағдарламаға енді. 1998 жылдан
Қазақ Ұлттық медицина университетінің кезек
күттірмейтін медицина кафедрасында ассистент болды.
2000 жылдан дәрігерлер бөлімін жетілдіру институтында
"Клиникалық токсикология" курсының жетекшісі. Тусон,
Де-Моин (АҚШ), Эрфурт(Германия), Рио-де-Жанейро
(Бразилия), Копенгаген (Дания) және Мәскеуде
токсикология және улануды бақылау мәселелері
жөніндегі халықаралық конференцияда баяндама
жасады. Еуропа клиникалық токсикология
ассоциациясының мүшесі (1997 жылдан).

13.

Төлеген Байзолданов(1944ж) – профессор, фармацевтика
ғылымының докторы.
Ол 1966 жылы Алма-Ата Мемлекеттік Медициналық
Институтын бітірді. 1970-72 жж. Витеб Мемлекеттік
Медицина Институтында аспирантураны оқыды.
1967 -1995 жылдар аралығында АММИ-ның
фармацевтикалық, аналитикалық және токсикологиялық
химия кафедраларында оқытушы болып жұмыс істеді, 10
жыл ішінде – АММИ-ның Шымкенттегі филиалындағы
аналитикалық және токсикологиялық химия кафедрасының
меңгерушісі .
1990-2004 жылдың қаңтарына дейін ҚРДСМ –нің сотмедицина қызметінде жауапты қызмет атқарды. 2004 жылдан
қазіргі уақытқа дейін С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУнде кафедрада штаттық қызметте жұмыс істейді.

14.

Жұмыс істеу барысында ол фармацевтикалық
факультеттің студенттері үшін 100 баспалық
жұмысты, 5 монография, 10 оқулық және оқулықәдістемелік құрал жариялады:
«Руководство по токсикологической химии
ядовитых соединений, изолируемых методоми
экстракции».
«Токсикологическая химия ядовитых соединений,
изолируемых методами экстракции»,
«Жидкие лекарственные формы»,
«Биофармация»,
«Гомеопатические лекарственные формы» и др.

15.

РЕСЕЙ ҒАЛЫМДАРЫ:
Александр Алексеевич Иовский (1796 –
1857) –Москва университетінің
профессоры.
1834 ж. «Руководство к распознанию
ядов, противоядий и важнейшему
определению первых как в организме, так и
вне оного посредством химических
средств, названных реактивами».

16.

Первым учебником и руководством для врачей по судебной
медицине на русском языке было сочинение И. Пленке (в
переводе И.Г. Кашинского), изданное в 1799 г. под
названием «Избранные предметы относительно медикохирургической науки».
В 1824 г. хирург и анатом И.В. Буяльский опубликовал в
Военно-медицинском журнале «Руководство врачам к
правильному осмотру мертвых человеческих тел для
указания причин смерти, особливо при судебных
исследованиях», которое послужило основой изданного в
1828 г. официального «Наставления врачам при судебном
осмотре и вскрытии мертвых тел». В наставлении
излагалась как процессуальная, так и техническая сторона
вскрытия. По сути оно явилось первыми русскими
правилами «Судебно-медицинского исследования трупа».

17.

Александр Павлович Дианин (1851-1918) – С.
– Петербург медицина-хирургиялық
академиясының профессоры. 30 жылда
5000 талдаулар жүргізген. 1904 ж. басшы
соттық-химия эксперті атағын алған.
Драгендорф Г. –Дерпт (Тарту)
университетінің профессоры (1836-1898).
Драгендорф «Судебно-химическое открытие
ядов» авторы. Алкалоидтарды талдаудың
бірнеше әдістерін дайындаған.
Неміс тілінде фармацевтикалық журнал
шығартқан.

18.

1824 ж. белгілі врач-фармаколог А.П. Нелюбин
жариялады: «Правила для руководства судебного врача при
исследовании отравлений с присовокуплением
синоптических судебно-медицинских таблиц».
1851 ж. оның жарыққа шыққан еңбегі: «Общая судебномедицинская и полицейская химия с присовокуплением
общей токсикологии или науки о ядах и противо-ядных
средствах, части I и II».
Орыстардың соттық медицинадан ең алғашқы төлнұсқа
оқулығы Петербург медико-хирургиялық академиясының
профессоры С.А. Громовтың (1832 г.) «Краткое изложение
судебной медицины для академического и практического
употребления» болды.

19.

Профессор Степанов Александр Васильевич (1872-
1946), б.ғ.д., РСФСР еңбегі сіңген ғылым
қайраткері. 2-ші Москва мемуниверситетінің
соттық-химиясын ұйымдастырушылар
қатарында. 100 шақты еңбегі ішінде 3 оқулық
бар.
проф. Мария Дмитриевна Швайкова, 1946 ж. –
профессор, РСФСР еңбегі сіңген ғылым қайраткері.
1946 . Москва фармацевтикалыыық
институтыында соттық химия кафедрасын 30
жыл басқардыы. 130 ғылыми еңбегі бар. 39
кандидаттыық және 6 докторлық диссертацияға
жетекшілік еткен.
«Судебная химия» және «Токсикологиялық
химия» оқулықтарының авторы.

20.

1841 ж. Н.И. Пирогов «Анатомические изображения
человеческого тела, назначенные преимущественно для
судебных врачей» деп аталатын арнайы атлас жариялады .
1850—1900 жж. Кезеңінде іргелі жұмыстардың қомақты
саны жарияланды : Петербург академиясының профессоры
И.П. Заболоцконың «Рассмотрение повреждений в судебномедицинском отношении» атты еңбегі (1852), А.П.
Нелюбин «Учебник по судебной химии» (1856),
монография «Судебная гинекология» В.О. Мержеевсков
(1872), «Наставление для открытия ядов» Ю.К. Трап (1877),
«Руководство к изучению судебной медицины для юристов»
В. Штольца (1885), «Пособник при судебно-медицинском
исследовании трупа и при исследовании вещественных
доказательств» П.А. Оболонсков (1894) және т.б.

21.

К.А. Нижегородцева (1928)- «Судебная медицина»
Н.В. Попова (1938)- руководство «Основы судебной
медицины» под его же редакцией (1938), «Судебная
химия» ; А.В. Степанова (1929, 1939)- «Руководство по
судебно-медицинской акушерско-гинекологической
экспертизе» ; М.Г. Сердюкова, Е.Е. Розенблюма и В.М.
Смольянинова (1938):монографии — «Судебномедицинская экспертиза в дореволюционной России и
СССР» ; В.А. Рожановского (1927)- «Судебная
баллистика» (1937); В.Ф. Червакова -«Огнестрельные
повреждения» (1939) және т.б.

22.

Василий Филиппович Крамаренко (1916-1998
жж.) – профессор, Львов медицина институты,
аналитикалық және токсикологиялық химия
кафедрасының меңгерушісі. Биологиялық
нысандардан акалоидтарды, олардың синтетикалық
аналогтарын, барбитураттарды сорындылаудың,
оқшаулаудың оптималды тәсілдерін зерттееген.
Химиялық, физикалық және физика-химиялық
әдістерді ХТТ қолдануға арналған.
(фотоколориметрия, спектрофотометрия, сорбенттің
жұқа қабатты хроматография, гель-хроматография,
газ-свұйықтыық хроматография т.б.) 200 ғылыми
еңбектердің авторы
ТХ бойынша оқулықтардың, практикумдардың
авторы.

23.

1909 -1931 жылдар аралығында Харьковтегі соттық
медицина кафедрасын «Краткий курс судебной
медицины» (1911), «Судебная медицина для
юристов» (1915) оқулықтарының , «Наружный
осмотр трупа при милицейском и разыскном
дознании» (1925, 1929) монографиясының авторы
Николай Сергеевич Бокариус басқарды.
Қазіргі уақытта Украина Соттық медицина
қызметін – Украина ДСМ-нің бас соттық-медицина
эксперті Ю. П. Шупик басқарады.

24. Қорытынды:

Токсикологиялық химия бөліну әдістерінің негізгі
теоретикалық негіздерін түсіндіріп берумен қатар, улы
заттардың тек қана биологиялық құбылыстардан болатын
объекттерден ғана емес зерттеулердің басқа да объекттерден
болатынын үйретеді.
Қазақстанда токсикология ғылымының қалыптасып, дамуына
үлес қосқан ғалымдар: О.С.Глозман, Б.Атшабаров,
Т.Х.Айтбаев, А.А.Мәмбеева, В.П.Чемакина, Н.П.Касаткина,
И.Т.Төлеев, Э.Л.Бейсебаева, Е.А.Біртанов, Т.Байзолданов, т.б.[

25.

Пайдаланылған әдебиеттер:
https://kaznmu.kz/rus
http://sudebnaja.ru/istoriya-sudebnoj-
medicziny.html
Т.Байзолданов-лекция