Оңтүстік Қазақстан облысында ауыл шаруашылығы

1. ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНДА АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ 

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫНДА АУЫЛ
ШАРУАШЫЛЫҒЫ

2.

Ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылығы — материалдық
өндірістің ең маңызды түрлерінің бірі. Ауыл
шаруашылығы халықты азық-түлікпен және
өнеркәсіпті шикізаттың кейбір түрлерімен
қамтамасыз етумен айналысады. Ауыл
шаруашылығы екі үлкен саладан, яғни өсімдік
шаруашылығынан және мал шаруашылығынан
тұрады. Сонымен қатар оның құрамына балық
аулау, аңшылық және омарта шаруашылығы да
кіреді.

3.

Ауыл шаруашылығы өңдірісінің қарқынды өсуінің негізі
факторы, бұл ауылшаруашылық химия қызметтерінен толық
пайдалану негізінде агроөнеркәсіп өңдірісінің тұрақты және
серпінді өсуі, оның экономикадағы қазіргі таңдагы нарықтық
қағидалары негізінде тез өркендеуі болып табылады. Бұлардың
барлығы елдегі жер қатынастарының түбегейлі өзгеруімен, жер
айналымын шаруашылықтарда сапалы пайдалану және жердің
құнарлылығын жақсартуға тікелей байланысты.

4.

Ауыл шаруашылық дақылдарының өнімділігінің
жоғарылауына жер өңдеудегі агротехникалық ісшараларды, оның ішінде минералды және органикалық
тыңайтқыштарды өндіріске қарқынды енгізу, оның
көлеміне елеулі түрде әсер етеді

5.

2016 жылы
минералды және
органикалық
тыңайтқыштар
енгізілген егістік көлемі
294,7 мың гектарды
құрады, бұл 2014
жылдағыдан 9,7%,
артық, оның ішінде,
көкөніс егістік көлемі
15,3 мың гектарға,
картоп және бақша 15,6
мың гектарға, немесе
10,6% артты

6.

2016 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 218,3 мың
гектар егіс көлеміне минералды тыңайтқыш, 8,0 мың гектарына органикалық тыңайтқыштар енгізілді. Минералды тыңайтқыштар
тыңайтылған дәнді-дақылдар көлемі 26,8 гектарды құрайды, оның
ішінде бидай - 18,0 мың га, күріш - 2,4 мың га, жүгері - 5,4 мың;
техникалық дақылдар - 172,3 мың га, оның ішінде мақта - 170,3
мың га; картоп - 0,3 мың, көкөніс - 4,1 мың га. Сондай-ақ, 4,2 мың
га - көкөніс, 1,1 мың га - мақта, 1,3 мың га - картоп және 0,2 мың
га - дәнді дақылдар органикалық тыңайтқыштар тыңайтылған.
Облыстағы шаруашылықтың барлық санаттары бойынша
ауылшаруашылық дақылдарына 100% қоректік заттарға
есептегенде 15,8 мың тонна минералдық тыңайтқыштар енгізілді,
бұл 2009 жылмен салыстырғанда 14,6% кем, органикалық
тыңайтқыштар, тиесінше - 81,8 мың тонна немесе 25,1% кем
енгізілген.
Аумақтар бойынша жалпы қызмет көлемінің басым бөлігі
Шымкент - 51,3%, Түркістан - 2,4%, Төлеби - 20,5%, Созақ 15,2%, Түлкібас - 3,7%, Сайрам - 1,5%, Мақтаарал - 1,3%,
аудандарына тән болып отыр.

7.

Отандык тауар өндірушілердің сыртқы және
ішкі рыноктардағы бәсекелестік қабілеттілігін
нығайтуға бағытталған шаралар оң нәтижелерін бере
бастады. Атап айтқанда, соңғы уақытта шұжық
өнімдері, қалбырланған ет, сары май, өсімдік майы,
күріш және тағы басқа өнім түрлерінің импорттық
көлемі азайып, экспортты импортпен
салыстырғандағы өсу көлемі 35 пайызды құрады.

8.

Мал шаруашылығының интенсификациясы бірінші
кезекте өндіріс құралдарының сапалық денгейіне
байланысты. Саланың ерекшеліктері соның ішінде ең
бастылары биологиялық нысандар болып табылады малдар, ал шикізат-жем - тірі табиғат қызметінің өнімі болып
табылады. Сондықтан генетикалық потенциалды жетілдіру
- интенсификацияның негізі. Асыл тұқымды малдар ісін
жоспарлауды нақты сандық базаға көшіруге мүмкіндік
беретін математикалық модельдеу әдістеріне үлкен
қызығушылық туғызуда. Бұл тек малдар өнімділігін
жоғарылатуға ғана емес сонымен қатар оларды қазіргі
заманғы технолгияларға аурулар және басқа да сыртқы
жағымсыз факторларға тұрақтылығын жоғарылатуға
мүмкіндік береді.

9.

Ұзақ мерзімді болашақта Оңтүстік Қазақстан
облысының экономикалық барлық саласында оңды өзгерістер
көзделген. Соның ішінде облыста:
• барлық ауылдық аудандар мен қалалық әкімшіліктерінде
жаңа кәсіпорындар ашу жолымен индустриалдыинновациялық дамуды қолға алу;
• облыс орталығында қазіргі заманғы жаңа тұрғын үйлер мен
ауылдық аудандардың әкімшілігін салуды есепке ала отырып
аумақтарды дамыту;
• барлық елді мекендерде қажетті ресурстармен қамтамасыз
етілген тұтыну кооперативтерін ашу;
• суландыру жүйесіне жаңа технология енгізу арқылы ауыл
шаруашылығын дамыту, тағы басқа мәселелерді шешу.

10.

Оңтүстік Қазақстан облысында инновациялық
қызметтің дамуына агроклиматтық жағдай ауыл
шаруашылық өндірісінің жүргізілу жағдайына маңызды
әсер етеді, ол үлкен кеңістік тербелісімен түрленеді.
Оңтүстік Қазақстан облысында табиғаттың әртүрлі
болуына байланысты ауыл шаруашылығына бағытталған
жер телімдерінің ерекшеліктеріне байланысты 4 аумаққа
бөлінген, олар өсімдіктердің даму жағдайына,
жануарлардың бейімделіп үйренуіне, мал бағып, өсіруге өз
іздерін қалдыруда.
Дала аймақтардағы егін шаруашылығында маңызды
рольді агромелирацияға агромелиоративті іс-шараларды
жүргізу есебінен жатады. Сондықтан, 90 жылдары құрғақ
егін шаруашылығының меңгеруінде су және жел эрозиясы
таратылған аудандарды орман қорғаушыларды отырғызуды
кеңінен таратуға маңызды назар аударылған. Ол әсіресе
құрғақшылықтың әсерінен қуаңшылық кезеңдердін келу
мүмкіндігінен қорғау үшін қажет.

11.

O
O
O
O
O
2015 жылы АӨК облысында зерттеуге және жаңа өнім
өңдеуге жалпы қаржыландырудан 73% қолданады, ол Оңтүстік
Қазақстан облысы бойынша инновациялық қызметте құрылған
бағытталған құралдарды пайдалану 10% аз құрылған. Сонымен
қатар талдау көрсеткендей, Оңтүстік Қазақстан облысында
инновация құрылымы, агроөндіріс кешенінде дамушы нарықтық
қатынастармен анықталатын ұйымдастырушылық-экономикалық
жаңа енуінің маңызды үлес салмағы сипатталып, негізгі
бағыттары болатындар:
ауыл шаруашылығы нарықта контрагенттермен байланысты
ұйымдастырушы -экономикалық механизм;
кәсіпорынның жаңа түрлері, АӨК кооперация және интеграция;
еңбекті ұйымдастыруда және еңбек қызметін ынталандыруда
жаңа түрлері мен әдістер;
шаруашылықта өндіріс потенциалының рационалды пайдалану
әдіс және тәсілдері;
ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының техникалық қызметінің
жаңа түрлері.

12.

Едәуір нәтижелі мал шаруашылық
облысында және жем өндірісіндегі өңдеулер
және зерттеулер болды, өндіріске кең
көлемде ену бұл саладағы төмендеудің
дамуын тоқтатуды қамтамасыз етуі мүмкін .
Егерде жүргізілген ғылыми зерттеулер
және оны мақұлдаған нәтижелер арнайы
тәжірибелі-өндірістік шаруашлықтар
мысалында шаруашлықтардың барлық
категориялары бойынша кең жайылуы, өсімдік
шаруашылық өнімінің жалпы өндіріс деңгейін
тиімділігін жоғарылатуға мүмкіндік береді, ал
мал шаруашылығын зиянды шаруашылықтан
табысты өндіріске айналдырады

13.

O
O
O
O
O
O
Мал шаруашылықтың даму болашақтары және зерттеу жағдайларын, сонымен қатар
жоғары сапалы ет-сүт өнімдірінің өндірісі Оңтүстік Қазақстан облысында инновациялық
қызметтің негізгі бағыттарын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Оған жататындар:
табындылардың ет-сүт өнімділігі, сүтті мал шаруашылығының тайпалық жұмыс деңгейінің
жоғарылау есебінен жақсартылады және ауыл шаруашылық малдардың қолдан ұрықтануы
тәсілімен мал басын көбейтіп, жаңа малдардың жаңа тұқымдарын барлық территория
бойынша тарату;
прогрессивті технологияларды дайындықтарды, малды тамақтандырып және сақтауда
қолдану. Бұл жерде жем өндірісінде экологиялық қауіпсіз технология жүйелерін енгізуге
маңызды көңіл бөледі және малдарды нормамен тамақтандыру мақсатында экологиялық
таза өнім алу үшін жасалады. Міне, қазіргі уақытта тәжірибемен тексерілген және жаңадан
енгізілген экологиялық қауіпсіз консерванттар, олар құнарлы жемдерді сақтауда
қолданылады;
кешенді өсіру бойынша ауыл шаруашлық фермаларында еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру.
Бұл бағыттағы зерттеулер еңбек өнімділігін және олардың еңбек ақысын маңызды көтеруге
мүмкіндік береді;
кәсіпорындарда коммерциялық қызмет әдісінің мен түрлерінің және нарықққа тауарлар
қозғалысының көздерінің ықшамдауын дамыту. Бұл бағыттағы жұмыс әр-түрлі
инновациялық тәсілдерді талап етеді, ол нарықты зерттеуге мүмкіндік береді және олардың
сегменттерінің өзгеруін нақты сезінеді;
малдарды өсіру бойынша кәсіпорындар әдісі және жаңа түрлерін іздеу, шығындарды
қысқарту мақсатында қайта өңдеп, дайындау және соңғы өнім нарығындағы бәсекелік
жетістілік артықшылығын табу;
мемлекеттік тәртіпті жүргізу мақсатында отандық шикізаттардан ет-сүт өнімдерін өңдеу.

14.

Оңтүстік Қазақстан облысында АӨК-ді ауыл
шаруашылықты және қайта өңдейтін кәсіпорындарды
қайта қалыптастыру, агросервисті ұйымдастыру және
нарықтық қатынастардың қалыптасуын өнідіріс
құрылымында және тауар өнімінің, өндірістік
шығындармен өсімдік шаруашылығының және мал
шаруашылық саласының табысына маңызды өзгеріс
алып келеді. Шаруашылықтанудың жаңа жағдайлары
мемлекетте АӨК және Қазақстанда азықтық нарықтың
ашық қалыптасуы агроөнеркәсіптік өндірісті
құрылымдық жетілдіру бойынша ғылыми зерттеулер
жүргізіліп ескертілген және алдыменен ауыл
шаруашылықта өсімдік шаруашылығымен және мал
шаруашылығының арасындағы тарихи құрылған
теңдікті орнату

15. НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ !!!