Электр қозғалтқыштар, түрлері, жұмыс жасау принципі

1. ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ

«Фармацевттік өндірістің технологиясы» кафедрасы
Презентация
Тақырыбы: Электр қозғалтқыштар, түрлері,
жұмыс жасау принципі
Орындаған: Төлеш Н
Тобы: 302-ФӨТ
Қабылдаған: Тұрымбетов А
Шымкент, 2018 ж

2. Жоспар

1 Кіріспе
2 Негізгі бөлім
Электр қозғалтқыштар
Электр қозғалтқыш түрлері
Жұмыс жасау принциптері
3 Қорытынды
4 Пайдаланылған әдебиеттер

3.

Электр қозғалтқышы – электр
энергиясын механикалық
энергияға түрлендіруге арналған
машина.

4.

Оның тұрақты және айнымалы токқа
арналған түрлері бар. Айналыс жиілігін
тиімді әрі бір қалыпты етіп реттей
алатындағы тұрақты токқа арналған Э. қның артықшылығы болып есептеледі.
Айнымалы токтың Э. қ-на синхронды
электр қозғалтқышы (айналыс жиілігі қоректенетін ток жиілігіне байланысты
болатын Э. қ.), асинхронды электр
қозғалтқышы (жүктеме шамасы артқанда
айналыс жиілігі кемитін Э. қ.) және
коллекторлы Э. қ. жатады.

5.

Тәжірибеде асинхронды Э. қ. кең тараған.
Мұндай қозғалтқыштың құрылысы қарапайым,
жұмысы сенімді болып келеді. Асинхронды Э.
қ-ның негізгі кемшілігі: реактивті қуатты көп
пайдаланады. Айналыс жиілігін бірқалыпты
етіп өзгерту қажет болған жағдайда тұрақты
токтың Э. қ. кейде айнымалы токтың
коллекторлы Э. қ. пайдаланылады. Э. қ-ның
қуаты ваттың ондық үлесінен ондаған Мвт-қа
дейін жетеді. Э. қ. өнеркәсіпте көлікте,
тұрмыста, т.б. салаларда кеңінен қолданылады.

6. Синхронды қозғалтқыштар

Синхронды қозғалтқыштың жұмыс істеу
принципі
Синхронды машина желіден электр
энергияны
тұтынып
алып
оны
механикалық энергиясына түрлендірсе,
онда бұл машина қозғалтқыш ережеде
жұмыс істейді.

7.

Қозғалтқыш ережеде синхронды
машинаның жұмысы

8.

Синхронды қозғалтқыштың векторлық
диаграмасы

9. Асинхронды электрлік қозғалтқыш

Асинхронды электрлік қозғалтқыш — электр
энергиясын механикалық энергияға түрлендіруге
арналған электр машинасы. Айналу магниттілігі
деп аталған құбылысты алғаш рет 1824 ж.
француз физигі Р.Ф. Араго тәжірибе жүзінде
көрсетті. Ал бұл құбылыстың ғыл. негізін 1888
ж. а Г.Феррарис (Италия) пен хорват ғалымы
Н.Тесла (АҚШ) әрқайсысы өз бетінше ашты.
Алғашқы үш фазалы А. э. қ-ты 1889 ж. орыс
электротехнигі М.О. Доливо-Добровольский
жасады. А. э. қ-тың жұмыс принципі ротор мен
статордың магнит өрістерінің өзара әрекетіне
негізделген.

10.

Статор орамдары арқылы ток өткенде,
айнымалы магнит өрісі пайда болады.
Бұл өріс ротор орамында ток тудырады.
Пайда болған ток айнымалы өріспен
әсерлесіп,
роторды
ілестіре
айналдырады. Оның бұрыштық айналу
жылдамдығы полюстер жұбының санын
ауыстырып қосу, қоректік ток жиілігін,
ротор тізбегіндегі кедергіні өзгерту,
сондай-ақ бірнеше машинаны тізбекке
қосу арқылы реттеледі.

11.

А. э. қ-тың айналу бағытын статор
орамасының кез келген екі фазасын
ауыстырып қосу арқылы өзгертуге
болады. А. э. қ-тың құрылымы
қарапайым әрі сенімді болғандықтан
электр жетегіндегі негізгі қозғалтқыш
ретінде қолданылады. Оның қуаты
бірнеше Вт-тан ондаған МВт-қа дейін
жетеді

12. Асинхронды машинаның құрылымы және әсер ету принципі

Асинхронды машинаның құрылымы
және әсер ету принципі
Қарапайым
екі
полюсті
үш
фазалы асинхрондық машина берілген .
Оның синхрондық машина секілді статор
орамы бар. Статор мен ротор арасындағы
ауа
саңылауынан
симметриялық
үш
фазалы
токтар
өткенде n1 жылдамдықпен айналатын
магнит өрісі пайда болады.

13.

Қарапайым
асинхрондық машина схемасы.

14.

Ротор екі типті болады. Ротор орамы үш
фазалық және соншалықты полюсі бар
статор орамы сияқты жасалынады.
Ротор
орамының
ұштары
әдетте
жұлдызша
болып
қосылатын
ротор білігіне бекітілген контактілік
сақиналарға
шығарылады.
Осы
сақиналарға
орналасқан
щеткаларды ротор орамының ішкі
тізбегіне жалғайды. Осы жағдайдағы
асинхрондық
машиналарды
фазалы
роторлы машина деп атайды.

15.

Әдетте фазалық ротор орамы қысқа
тұйықталған
немесе
кейбір
ішкі
кедергілермен
тұйықталған.
Машина
тиіндік типті орамы бар қысқа тұйықталған
роторлы. Тиындық типті орам алюминді
немесе мысты стерженьдерден тұрады.
Стержньдер ротор өзекшесі пазасында
орналасқан және стержень сияқты сақина
жиегімен
қысқаша
тұйықталған.
Асинхрондық машинаның өте маңызды
жері
тыйындық
торы
қарпайым
конструкциялы.

16.

Көбінесе синхрондық машина қозғалтқышы
режиміне ұқсас статорға айнымалы ток тікелей
беріледі, ал роторға индуктивтілік жолмен
беріледі. Егер асихрондық қозғалтқыштың
роторы
n
тұрақты
жылдамдықпен
статор өрісінің айналу бағытымен бағыттас
айналады десек, синхронды деп аталатын өріс
жылдамдығы n1-ге тең.
n
және n1
жылдамдықтарының
теңсіздіктерін сырғанау көмегі арқылы
сипаттауға болады

17.

18. Басқаша айтқанда

19.

Сырғанау
S≠0
(n≠n1)
болғанда,
статордың магнит өрісіне қатысты ротор
орамдары өткізгіштері орын ауыстырады.
Сонда
ротор
жұмысынан
сырғанау
жиілігі f2= Sfl э.қ.к. индуктивтелінеді.
Осындай жолмен машинаның электрлік
жұмысы трансформатор жұмысына ұқсас,
бірақ толықтырғыш трансформациялау
жиілігі эффектісімен. Сондықтан фазалы
роторлы асинхрондық машинаны жиілікті
түрлендіруші деп атауға болады.

20. Қорытынды

Электр
қозғалтқышы
–
электр
энергиясын мех. энергияға түрлендіруге
арналған машина. Оның
негізінен
синхронды,
асинхронды
және
коллекторлы түрлері бар. Тәжірибеде
асинхронды Э. қ. кең тараған. Айналыс
жиілігін бірқалыпты етіп өзгерту қажет
болған жағдайда тұрақты токтың Э. қ.
кейде айнымалы токтың коллекторлы Э.
қ. пайдаланылады.

21. Пайдаланылған әдебиеттер

1 Физика: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-Ф49 математика
бағытындағы 11 сыныбына арналған оқулық /С. Түяқбаев, Ш. Насохова, Б.
Кронгарт, т.б. — Алматы: "Мектеп" баспасы. — 384 бет, суретті. ISBN 9965-36055-3
2 Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Электроника,
радиотехника және байланыс. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. ISBN 9965-36448-6
3 Шанский Н. М., Боброва Т. А. Кот // Школьный этимологический словарь
русского языка. Происхождение слов. — 7-е изд., стереотип.. — М.: Дрофа,
2004. — 398, [2] с.
4 Крысин Л. П. Мотор // Толковый словарь иноязычных слов. — М.: Эксмо,
2008. — 944 с. — (Библиотека словарей).
5 Белов М. П., Новиков В. А., Рассудов Л. Н. Автоматизированный электропривод
типовых производственных механизмов и технологических комплексов. — 3-е
изд., испр. — М.: Издательский центр «Академия», 2007. — 575 с. — (Высшие
профессиональное образование). — 1000 экз. — ISBN 978-5-7695-4497-2.
6 Войнаровский П. Д.,. Электродвигатели // Энциклопедический словарь Брокгауза
и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.