АҚ «ҚазХром» жұмыс орындарын аттестациялау негізінде өндірістік ортадағы зиянды факторлардың әсері

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті Т.Бәсенов

атындағы Сәулет және құрылыс институты
Тіршілік қауіпсіздігі кафедрасы
Курстық жұмысқа
ТҮСІНІКТЕМЕЛІК ЖАЗБА
Тақырыбы: «АҚ «ҚазХром» жұмыс орындарын аттестациялау негізінде
өндірістік ортадағы зиянды факторлардың әсері»
Орындған :Қуатбек А.Т.
Тексерген : к.т.н,сеньор-лектор
Ф.Қ.Батесова

2.

Курстық жұмыстың мақсаты:
1 Тұрғындар денсаулығына хроммен ластанудың
экологиялық заңдылықтарын табу үшін оның
параметрлерін анықтап, өңір кәсіпорындарының,
қоршаған орта компонеттерін және халық
денсаулығына әсерін модельдеуге негізделген. Осы
мақсатты шешу үшін нақты міндеттер қойылды:
2 Ақтөбе қаласы өңірінің ластаушы мекемелерден
шығарылатын ластандырғыш мөлшерінің
динамикасын анықтау;ластану деңгейіне климат
факторларының әсерін анықтау;хромның әртүрлі
ағзаларда аккуммуляциялануың корреляциялық
байланыс арқылы көрсету

3.

КІРІСПЕ
Берілген курстық жұмыста АҚ «Қазхром»жұмыс
орындарын аттестациялау негізінде өндірістік
орындағы зиянды факторлардың әсерін анықтау.
Өндірістік орындағы зиянды және қауіпті өндірстік
факторларды классификациялау, анықтау,
аттестаттау,өлшеу және оған карсы корғаныс
шараларын анықтау.
Негізгі ластаушы заттардың әсерін зерттеу кезінде
оның химиялық-физикалық қасиеттеріне мән берумен
қатар, осы заттардың таралу қашықтықтары, таралу
бағытына ауа райы жағдайларын ескеру өте қажет.
Сонымен қатар, хромның табиғат компоненттерінде
көп жылдық жинақталуын көрсету де өте маңызды. Үш
және алты валентті хромның қосылыстары улы бола
отырып, ол ағзадағы ферментативті өзгерушіліктерді
жүргізу, клетканың биоэнергетикасын, оның құрылымы
мен қызметін бұзылуымен білінді..

4.

1.2 Ақтөбе Хром зауытындағы қосылыстары
және феррохром өндірісіндегі технологиялық
процесс
Базалық нысандар ретінде Ақтөбе хром
қосылыстары зауыты (АХҚЗ) және Ақтөбе
ферроқоспалар зауыты (АФЗ) саналатын.
Ақтөбе хром қосылыстары зауыты (АХҚЗ) –
хром қосылыстарын өндіру
Зерттеу нысандары ретінде натрий
монохромат, натрий бихроматы және хром
тотықтары өндіру цехтары тандалды, өйткені
бұл цехтарда зиянды өндірістік факторлардың
әсері айқын болады.

5.

2-сурет - АХҚЗ-ның технологиялық үрдісі

6.

2 АҚ «Казхром» өндірістік орындағы еңбек
жағдайларын талдау
2.1 Өндірістік шу және оның себептерін талдау
Шу – дегеніміз өндірістегі қызмет процесі
кезіндегі әр түрлі құрал – жабдықтардың
қосылма шыққан дыбыстары. Ол адамдардың
жұмыс істеу қабілетін төмендететіні анық. Әр
жабдықтың өзіне тән шум шығарылуы да ГОСТ
стандарт бойынша бекітіледі. Ол қандай
категориялы екені және дыбыстың көп ноталы
ма әлде дара немесе таза дыбыс екені
жабдықтың құжатында көрсетіледі.

7.

Зиянды өндірістік факторларды өлшеудің 2016 жылғы « 12 » қараша
№ 89-12-23 ХАТТАМАСЫ
2-кесте Өлшеу құралдары:
Р/н №
Атауы
Зауыттық нөмірі
Тексеру күні
1 89-12-23
Актава 101 А
05 000 100 001
12.09.2014 жыл
2 89-12-24
Актава 101А
06 000 100 001
14.10.2015 жыл
3 89-12-23
Актава 101 А
07 000 100 001
18.10 .2016 жыл
Шуды өлшейтін құралдар.
Актава 101 А - дыбыстың
қаттылығын өлшеуге арналған
аспап. Ол өлшеуіш
микрофоннан,
электртербелістерін
күшейткіштен, шарлы
детектордан және индикатордан
тұрады.

8. 3-кесте – Зиянды өндірістік факторларды өлшеу нәтижелері:

Эскиз
бойынша
нүкте №
1
Эскиз
бойынша
нүкте №
Жұмыс
орнының
коды
05 000 100
Жұмыс
орнының
коды
Жұмыс
орындары
саны
Өндірістік
орта
факторларын
ың атауы,
өлшем
бірлігі
1 жұмыс орны Шу( ДБ)
Жұмыс
орындары саны
Өндірістік
орта
факторларының
атауы,
өлшем бірлігі
Норма, рұқсат
етілген шекті
деңгей (ШРК),
рұқсат етілген
шекті
шоғырлану
(РЕШШ)
85 ДБ
Норма, рұқсат
етілген шекті
деңгей (ШРК),
рұқсат етілген
шекті
шоғырлану
Нақты
деңгей
110 ДБ
Шамадан
асып
кету
25
Нақты
деңгей
Шамадан
асып
кету
2
06 000 100
1 жұмыс орны Шу ( дбл )
85 ДБ
120 ДБ
35
3
07 000 100
1 жумыс орын Шу (дБл )
85 ДБ
100 ДБ
15

9. Өндірістік орындарда санитарлық-гигиеналық талаптарға сай шу деңгейінің ШРД-і 85дБ-ден аспауы тиіс. Бірақ бұл жұмыс

аймақтарындағы шу деңгейлері жұмыс орындарын аттестациялау
бойынша бекітілген хаттама №88-12-23.
5-сурет – Өндірістік орындарынғдағы шудың шамалары

10. 2.2 Өндірістегі микроклимат параметрлері Өндірістік бөлмелердің микроклиматы.. Өндірістік бөлмелердің микроклиматы бұл- ауа

қозғалысының ылғалдылығы мен
жылдамдылығы,температурамен қосылғандағы адам ағзасына, сондай –
ақ қоршаған орта әрекетімен анықталатын бөлмелердің ішкі
микроклиматыТұрмыстық, өндірістік және тұрғын бөлмелердің
микроклиматы адам ағзасына әсер ететін ауа температурасының (t,°С),
салыстырмалыылғалдылығының(φ,%),ауақозғалысыныңжылдамдықғын
ың (V,м/с) және бөлме ішіндегі беттерден (қабырғадан, төбеден, еденнен,
технологиялық қондырғылардан) жылу бөліну (I,Вт/м2)
үйлесімділіктеріменанықтала
2.3 Өндірістік жарықтандыру
Жарықтандыру жүйесі және түрлері. Өндiрiстiк бөлмелердi
жарықтандыру кезінде табиғи, жасанды және аралас жарықтандыру
қолданылады.
Табиғи жарықтандыру күн жарығымен құрылады.
Жасанды жарықтандыру құрылымды орындалу бойынша екі жүйелі
болуы мүмкін – жалпы және аралас.

11.

Зиянды өндірістік факторларды өлшеудің 2016жылғы « 18» қараша
№ 88-13-23 ХАТТАМАСЫ
4 – кесте — Өлшеу құралдары:
Р/н№
Атауы
Зауыттық нөмірі
Тексеру күні
1 89-13-23
Аргус
05 000 100
12.10.2014
2 89-13-23
Аргус
07 000 100
18.10.2016
3 89-13-23
Аргус
06 000 100
14.10.2015
6 -сурет - жарықтандыру парамеьрлерін
өлшейтін құрал

12. 5 -кесте –Зиянды өндірістік факторларды өлшеу нәтижелері

Эскиз
Бойынша
нүкте №
Жұмыс
орнының
коды
Жұмыс
орында
ры
саны
Өндірістік орта
факторларының атауы,
өлшем бірлігі
Норма, рұқсат
етілген шекті
деңгей (РЕШД), рұқсат
етілген шекті
шоғырлану
(РЕШШ)
Нақты
деңгей
Шамадан
асып
кету
1
05 000 100
1
Жарықтаyдыру
200
(10%..20%)
156
-34
2
06 000 100
1
Жарыктандырут
200
(10%..20
%)
150
-50
3
07 000 100
1
Жарыктандыру
200
(10%..20%)
143
-57

13.

Өндірістік орындарда санитарлық-гигиеналық талаптарға сай жарықтылықтың
ШРД-і 200 люкс болуы тиіс. Бірақ бұл жұмыс аймақтарындағы жарықтылық
деңгейлері жұмыс орындарын аттестациялау бойынша бекітілген хаттама №8807-13 (А-Қосымшасы) мәліметтері (3.7-кесте мен 3.4-сурет) бойынша 35пайызға
, яғни 50 люкске жетпейді. Жарықтылық мөлшерін көбейту – өндірістік
жарақаттанудың, кәсіптік аурулардың алдын-алуды, жұмыстың қарқындылығын ,
өнімділігін арттырады. Жарықтандыру жүйесін жақсарту үшін, алдымен жарық
беру жүйелеріне талдау жұмыстарын жүргізу керек.
7 -сурет —жарықтандыру нәтижесі

14. 2.4 Жұмыс орнындағы салыстырмалы ылғалдылығы мен температурасы

Ауаның ылғалдылығы. Өндіру қатарында салыстырмалы ылғалдылық өте жоғары
(80…100%). Ылғал бөлінудің негізгі көзі болып ерітінділрмен толтырылған әртүрлі
ванналар, боялған және жуылатын аппараттар, суы бар ыдыстар және т.б., ең ерекшесі
егер бұл ерітінділер қыздырылса және еркін булану үшін жағдайдың жасалуы.
Эскиз
бойынша
нүкте №
Жұмыс
орнының
коды
Жұмыс
орындары саны
1 жұмыс орны
88-12-23
05 000 100 001
88-12-23
88-12-23
06 000 100 001 1 жумыс орын
07 000 100 001 1 жумыс орын
Өндірістік
орта
факторларының
атауы,
өлшем бірлігі
Ылғалдылық
Норма, рұқсат
етілген шекті
деңгей (РЕШД), рұқсат
етілген шекті
шоғырлану
(РЕШШ)
40-60% (Орташа
2а, 2б )
Температура 20-22. С
Ауа
0,2-0,4м/с
қозғалысың
шамасы
Нақты
деңгей
Шамадан
асып
кету
80%
-20%
18С
0.5м/с
-2 С
0.1 м/с

15.

16. 3 Өндірістік жарақаттануды талдау және себептерін анықтау

Негізгі көрсеткіштердің бірі болып табылатындар: жарақаттанудың жилік
және ауырлық көрсеткіштері, ауырлық және жиілік коэффиценттері деп те
аталады
.
8-кесте – Жазатайым оқиғалардың жалпы көрсеткіштері
Көрсеткіштер аты
Жұмысшылар саны
2013
521
2014
501
2015
352
Жалпы жазатайым оқиғалар саны
3
2
0
Еңбек ету қабілетінен айырылған жалпы күндер
45
15
0
Жарақаттанудың жиілік көрсеткіштері
3,83
3,99
-
Жарақаттанудың ауырлық көрсеткіштері
22,5
7,5
-
Еңбек ету қабілетінен айырылу көрсеткіші
86,37
2,99
-

17.

600
500
400
300
200
100
0
8-сурет —жазатайым оқиғалардың
көрсеткіші

18. Статистикалық (салыстырмалы) сараптау әдісі мекемелердің, шаруашылықтардың жазатайым оқиға жөнінде берген есеп, ақпараттарын

аудан, облыс, республика, министерство көлемінде
сараптауға мүмкіндік береді. Бұл әдістің негізгі көрсеткіштері –
жарақаттанудың жиілік және ауырлық коэффициенттері –
кәсіпорындағы, аудан, облыстағы жазатайым оқиғалардың сан-дық
және сапалық көрсеткіштері болып саналады.
9-сурет- Жарақаттанудың шығу себептері

19.

ҚОРЫТЫНДЫ
Қалай деседе ғылыми техникалық прогресс экологияның бұзылуына соқтырады. Ойткені
қалдықсыз технологиялар өте аз. Ауаны бұзатын зауыт, фабрикалар, көліктер көбейіп
жатыр. Мысалы: Алматы қаласындағы ауаны ластау индексі 2005 жылы 2004 жылға
қарағанда 2 есе өскен. 2004 жылы наурыз айында 12 болса, 2005 жылының ақпан айында
21,4 Ақтөбе қаласы да таза қалаға жатпайды. Республика бойынша еспублика бойынша IV
орында тұр. 2004 жылы мұндағы индекс 9,6 болған. Ауаны ластайтын объектілер: қара
металлургия және химия.
Ақтөбе Хром Қосындылар Заводының маңында: сера диоксиды – О, ОН шрк м.р диоксид
азоты – 0,1 ШРК м.р; көмірқышқыл оксиді – 0,58 ШРК м.р ,6 валентті хром – 0,07 ШРК.
Максималды концентрация бекітілген; диоксид сералы – 0,41 ШРК м.р, азот диоксиды –
1,62 ШРК, неорганикалық – 3,8 ШРК м.р, сероводород – 0,15 ШРК м.р көмірқышқыл оксиді
– о,9 н ШРК м.р 6 валентті хром – 0,33 ШРК .
Максималды концентрациясы бекітілген диоксид сера – 0,62 ШРК азот диоксиді – 0,32
ШРК м.р неорганикалық шаң – 0,44 ШРК м.р сероводород – 0,38 ШРК м.р, көмірқышқыл
оксиды – 0,62 ШРК м.р; 6 валентті хром – 0,07 ШРК с.с.
Сонғы 15-20 жылдар бойы АО «Ақтөбе Хром Қосындылар Зауыты» маңындағы
атмосфералық ауа жағдайы үнемі тексеріліп отырады. Ақтөбе Хром Қосындылар Зауыты
болған эксплуатация және қүрылыс жерінен болған илек ауданында ластайтын зат
алтываленті хром.Өл грунт суларына тікелей жерін тигізген болатын, ласталған интенсивті
фильтрация негізінен атмосфера ласталған, әсіресе Ақтөбе Хром Қосындылар Зауыты
маңында. Содан кейін белгілі шаралар қолданғаннан соң жағдайынан төмендеген.

20.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Күзембаев С.Б., Исағұлов А.З., Канунникова С.Г. Құю жабдығын
жобалау: Оқу құралы – Қарағанды : ҚарМТУ, 2003. – 139 б.
2 Күзембаев С.Б.,Кипнис Л.С., Исағұлов А.З. Құю цехының құралжабдықтары, Машиналар мен механизмдер есептеу негіздері: Оқу
құралы: –Қарағанды: ҚарМТУ, 2001. – 59 б.
3 Лапин В. Л., Сердюк Н.И. Охрана труда в литейном производстве – М.:
Машиностроение, 1990. – 128 с.
4 Матюхов В.Г. Техника безопасности в литейном производстве. – М.:
Высш. шк., 1980. – 94 с.
5 Сперанский Б.С., Туманский Б.Ф. Охрана окружающей среды в литейном
производстве. – Киев; Донецк: Вища шк. Головное изд-во, 1985. –80 с.
6 Трудовой кодекс Республики Казахстан: закон Республики Казахстан от
15 мая 2007 г. №251-ІІІ; с изм. и доп. от 27 июля 2007 г. №315-ІІІ и
№320-ІІІ. – Введ. с 22.05.2007 г. – Алматы : Юрист, 2007. – 112 б.
7 КеАҚ СТ 38944979– 09–2015. Мәтінді және сызбалық материалдардың
құрылуына, жазылуына, рәсімделуіне және мазмұнына қойылатын
жалпы талаптар. – Алматы, 2015