Кеңгір су қоймасының экологиялық мәселелері

1.

Орындаған: Баржахсин Бибарыс

2.

Кеңгір су қоймасы - Қарағанды облысы Ұлытау ауданы Кеңгір өзені бойында, Жезқазған қаласының солтүстік жағына
орналасқан тоспа. Қаныш Сәтбаев «Жезқазған» мақаласында Жезқазған құрылысына кірісер кездегі аса маңызды
жұмыстардың қатарында «өндіріске керек су және ауыз су жетістіру» («Социалды Қазақстан», 1935, 4-қазан) мәселесін
алға тартса, «Үлкен Жезқазған комбинаты» мақаласында («Социалистік Қазақстан», 1938, 9-каңтар) комбинат
суды Кеңгір өзенінен алатынын, ол үшін «Кеңгір өзенінен ұзындығы 750 метр, биіктігі 30 метр плотина», яғни бөгет
салынуы керектігін, мұның өзі комбинаттың өндірістік жұмысына керекті сумен де, ішуге қажетті сумен де
қамтамасыз етеді» - деп жазғанды.
Кеңгір бөгетінің құрылысы 1940 жылы қаңтар айында басталғанымен, 2-дүниежүзілік соғыс жылдары тоқтап қалған.
Бөгет салудың құрылыс жұмыстары 1946 жылы қайта басталып, ол 1952 жылы аяқталды. 1954 жылы көктемде оның
деңгейі жобаланған мөлшерге (373 м) жетті. Ауданы 37,3 км², ұзындығы 37,0 км, ені 1,6 км, орташа тереңдігі 8,5 м (ең
терең жері 21 м), жағасының ұзындығы 76,0 км. Су жиналуының алқабы 12500 км². 1961-65 жылы бөгет жүйесі
кеңейтіліп, су көлемі 319 млн3-ке жеткізілді. Жер бөгетінің ұзындығы 600 м жоғары, биіктігі 25 м шамасында. Жағасы
ұзынша, кей жері тар табиғи каньон сияқты келеді. Кеңгір бөгеті Кеңгір өзені суының атмосфералық жауыншашынымен қоректенеді. Кеңгір бөгетінің гидрохимиялық өзгешелігі үлкен минералдылығымен ерекшеленеді.
Бөгеттің суы тұщы. Оның суының құрамы натрий тобында, сульфат класына жатады. Судың жоғарғы жағында бұталар
өседі. Қазақстан Ғылым Академиясының Зоология институты ғалымдарының бақылауымен бөгетте балық өсірілді.
Кеңгір бөгетінде балықтың 15-тен астам түрі бар. Бөген суы негізінен Жезқазған қаласын ауыз сумен және
осындағы Жезқазған кен-металлургия комбинаты сияқты кәсіпорындарды техникалық сумен қамтамасыз етеді. Қала
маңындағы бау-бақшалар да суғарылады. Су бөгетінің жағалауында қалалық, мекемелік демалыс аймақтары
орналасқан.

3.

Менің демалатын орындарымнын бірі осы кеңгір жағалаулары. Бір-неше жыл бойы қоймаға су келген жоқ. Осыған
байланысты қоймаға Жезқазған әкімшілігі көп көңіл бөлмеді. Бір қуаныштысы осы жылы көктемде қоймаға су келді,
осыған байланысты кеңгірдің ЭКОЛОГИЯЛЫҚ мәселесін қозғауға болады деп ойлаймын. Экологиялық
проблемаларынды топтарға бөлейік. Олар:
1. Судың жағдайы
2. Кеңгірдің айналасы;
Менің мақсатым: Жезқазған азаматтарын табиғатымыздын бізге берген сыйлығын қорғауға шақыру.

4.

Судың жағдайына келсек, айтатын мәселе көп. Менін ойым: Фото жасауға бардық. Суға толған кеңгір тамаша. Кеңгір
нағыз қойма секілді. Келген су таза емес, лай араласқан. Судың ішінде неше түрлі бөлек заттар бар, атап айтсақ:
орысша «пляж», сол пляждың темір заттары қалып қойған. Урналар, отыратын орындықтар, ағаштар, т.б заттар су
астында. Осы барлық бөгде заттар судың тазалығын құрытады. Фотоға назар аударсақ....

5.

Темір заттар

6.

Орындықтар

7.

Резінке батут

8.

Ағаш қалдықтары

9.

10.

Судың кір бейнесі
Лайды су

11.

Судың айналасына келсек, жағдай жаман. Себебі жағалауда қоқыс жиналмаған, ешқандай жинау іш-шарасы
өткізілмеген. Фотодан қарап ақ түсінуге болады су айналасын...

12.

13.

14.

15.

Қарап отырсақ, кеңгір жағалауы үлкен бір қоқыс жәшегі секілді)))

16.

Тағы бір ойландыратын мәселе ол завод-фабрика. Ластаушынын бірі болып осы табылады...

17.

Қорытынды: Фото-суреттерге қарағаннан кейің кеңгіріміздін жағдайы ашық түрде көрінді. Жағалауында толған қоқыс,
су жағдайын көрдіңіздер (алда лай басылады жазға қарай). Ағайын! Әлі де кеш емес, бір болып, ұжымдасып кеңгірдің
экологиялық жағдайын дұрыс қылсақ қандай тамаша достар!

18.

Қолданылған материалнадар жеке мұрағаттан
Назарларыңызға рахмет!!!
2016-2017 жыл
30.04.2017ж.