Балаларда сілекей бездерінің аурулары. Сиалоадениттер

1.

“АҚ” Астана Медицина Университеті
Ортопедиялық стоматология және балалар
стоматологиясы кафедрасы
Тақырыбы: Балаларда сілекей бездерінің
аурулары.Сиалоадениттер.
Орындаған:Хавлайқызы Дәметкен
Тексерген: Орынбаева Б.Ш
Топ:404
Факультет:стоматология

2.

3. Кіріспе

4.

5.

Жұп ірі сілекей бездеріне жатады: Құлақ
маңы сілекейбезі(glandula parotis),төменгі
жақсүйекасты (glandula submandibularis)тіл
асты (glandula sublingualis),
Екінші топқа ауыз қуысының шырышты
қабатындағы ұсақ бездер жатады:Өздерінің
орналасуы бойынша бұл бездер ерін, ұрт,
таңдай, тіл және қызыл иекті болып
бөлінеді. Бұлар өздерінің атауына сәйкес
анатомия-топографиялық аймақтарда орналасады

6. Сілекей бездерінің қызметтері:

• Сілекей тағамды шылайды және ылғалдайды және оны жұтуа
дайындайды.Көмірсу,нәруыз,майлардынуклеин
қышқылыныдырататын
амилаза,гиалуронидаза,липаза,эстераза, секілді ферменттерден
тұрады.
• Сілекей безінің сөлі қорғаныс трофикалық қызмет атқарады
• Сілекей безі инкреторлы қызмет атқарады.Гормандар бөледі
оның арасында маңыздысы – паротин, инсулин тәрізді
нәруыз,эпидермальды өсу факторы.
• Сілекей бездеі парэнтеральды енгізгеннен кейін заттар бөлуге
қатысады: металдар, емдік препараттар,зат алмасу
баланысын сақтайды.

7.

Сиалоадениттердің этиологиясы және патогенезі
• Сиалоадениттер кезінде микробты агенттер вирустар,
стрептококктар, стафилококктар, спора түзбейтін анаэробтар,
арнайы инфекциялар болып табылады.
• Сиалоадениттердің пайда болуына септігін тигізетін
факторлар: жедел респираторлы аурулар, жарақат,қосалқы
жүйелі аурулар, арнайы инфекциялық аурулар (туберкулез,
актиномикоз, мерез)

8.

Сілекей
бездері
диагностикалық әдістері:
ауруларының
Науқасты зерттеп – тексеру: негізгі зерттеу әдістері, қосымша
зерттеу әдістері,зертханалых зерттеу әдістерімен сипатталады..
Негізгі зерттеу әдістеріне: Жалпы - сұрау, қарау, пальпация.
Қосымша зерттеу әдістеріне – яғни арнаулы аппараттардың
көмегімен жүргізілетін әдістер жатады
Сұрап тексеру – Сұрап тексерудің негізін қалаған ғалым Г.А.
Захарин-”науқастан сұрау жүргізуді өнер”деп білген.аАуру
анамнезін жинау стоматологиялық ең маңызды кезеңі – аурудың
шағымын анықтау болып табылады.
Қарап тексеру - клиникалық мақсаты – дәрігер стоматологқа
шағыммен келген науқастың сыртқы бет пішініне, тері
қабатының түсіне, көзге көрінетін шырышты қабығына және
ақаулар болса, оларға назар аударып патологиялық үрдісті
анықтау.

9.

Қарап тексеру - Көзбен көріп-байқау, жадыда ұстау,
сүңгілеу, перкуссия, пальпация сияқты обьективтік
тексеру әдістерінен тұрады.Қарап тексеру без
көлемінің ұлғаюы,жанындағы жұмсақ тіндер
жағдайы,жылануөздің болуы,сілекейдің сапасы
туралы анықтама береді.
Сипап тексеру(пальпация)- бездің тығыздығынконсистенциясын(жұмсақ,тығыз,бұдырлы)жанындағ
ы жұмсақ тіндер арқылы мәлімет алуға болады.
Бимануальды тексеру арқылы түтікте тас барын
анықтауға болады.Сілекейді таңертен аш қарынға
8тамшы пилокарпин бергеннен соң шығару түтігіне
канюляны енгізіп жинап,калориметриялық әдіспен
PH ортасын белок санын сілекей қоюлығын
анықтайды.

10. Науқастарды қосымша тексеру әдістері

• Бұл клиникалық нақтаманы толық қою үшін қажет.Бет
сүйектерінің құрылысын,қуысты денелерді,сілекей бездерін
толық тексеру үшін және емдеудің әр сатысында нәтижесінің
дұрыс екенін анықтау үшін стоматологияда көбінесе
рентгенографиялық әдістерді қолданылады.
• Рентгенография – Сілекей бездерін рентгенографиялық тесеру
контрасты емес рентгенография,сиалографияның әртүрлі
жолдары арқылы, пневмосубмандибулография немсес осы
әдңстерді біріктіріп жүргізіледі.Бұл әдіс бездердің қабыну
кезеңдерін,ісіктерді,сілекей – тас ауруларын морфологиялық
нақтамасында ғана емес қызметінің ерекшеліктері туралы да
мәлімет береді.Өте майда диаметрі 5-10мм болатын құрылымдық
элементтер – мойыншықтар,ацинустар,сілекей түтікшелері
рентгенограммада айқындалмай,паренхима сүретін
береді.паренхиманың айқын көрінуі қалыпты жағдай деп
есептелінеді.

11. Жүргізу әдісі:

• Рентген пленкасын қатты таңдайдың шырышты
қабығына немесе төменгі жақ сүйегінің ішкі
бетіне қапсыра ұстайды.Егер ауыз ашылуы
шектелген болса , жұқа қабықты- пленканы
тістетіп қойып түсіреді.
• Ауыз сыртынан жасалатын рентген сүретін
көбінесе жоғарғы жақ сүйегін, мұрын
қуыстарын,шығыңқы бет сүйегін, оның
доғасын,бас,мұрын сүйектерін,шықшыт,сілекей
бездерін және жұмсақ тіндерді тексергенде
қолданады.

12.

Контрасты рентгенография – сілекей бездеріндегі, қуысты
денелердегі патологиялық өзгерістреді анықтау үшін
қолданылады.Ол сілекей безінің өзегіне және Гаймор
қуысына контрасты зат енгізу арқылы жүргізіледі.Сілекей
безінің айқын көрінуі контрасты заттардың реологиялық
қасиеттеріне және енгізу қысымына байланысты.Ең көп
қолданылып жүрген контрасты
заттарға:Йодолипол,йодипин,липиодол жатады.
Жүргізу әдісі: Сілекей бездеріне контраст заттарыд енгізер
алдында шығару түтігінің өзегін босатып алу қажет.Бұл үшін
сілекей безі маңын жеңіл уқалау-массаж жасалады.Құлақ
маңы сілекей безін толтыру үшін науқастың басын
шалқайтып отырғызып,ұрттың шырышты қабаты спиртпен
немесе йодтың әлсіз ерітіндісімен өңделеді.

13.

Жүргізілу әдісі:
Егер рентгенконтрасты затталрды төменгі жақасты
сілекей безіне енгізу қажет болса,науқастың басын
алға қарай еңкейтіп, иегін жылжыту қажет.
Құлақмаңы немесе төменгі жақасты сілекей безінің
шығару түтігін тапқан соң,өзегін кеңейтіп бағытын
анықтау үшін зонд енгізіледі.Содан кейін диаметрі
сәйкес доға ине немесе канюля арқылы контрасты
заттың 2-5мл жібереді. Йодолипол дене қызуына
сәйкес алынған жөн.

14.

• Сиалография әдісі-Бұл әдісті сілекей безіне
рентгенография жасалғаннан соң бездердің
секреторлы қызметінің өзгерісін анықтау үшін
қолданылады.
• Жүргізу әдісі: Контрасты заттарды енгізу үшін
көлемі 2,5мл щприц пен ұшы доғал инені қолдануға
болады.Йодолиполды адам денесінің қызуындай
жылытып алған жөн.Инені сілекей безінің шығару
түтігіне 0,5-1см тереңдікте енгізіп,сілекей безінде
толу сезіміне дейін контрасты затты жіберіп,біраз
уақыт өткен соң сілекей безіне жеңіл ауыру сезімі
пайда болғанға дейін тағы жібереді.Ауыз
қуысындағы артық қалған контрасты заттарды
тампонмен сүртіп алып сілекей безінің
рентгенографиясын жасайды.

15.

• Сцинтиграфия әдісі- сцинтиграф аппаратымен
сцинтиграмма алынады.Графикалық жазба түрлі
нүкте түрінде және сызықшалр кестесі түрінде
болады.Әр без сілекейінің қоюлығы туралы
мәлімет береді.Сүреттегі ақаулар без қызметінің
бұзылыстарын (мысалға склероз немесе ісіктің
болуын)көрсетеді.Сцинтиграфияның басқаша
сканирования,гаммаграфия деп те атайды.

16.

• Радиосиалография әдісі- жасанды радиоактивті
изотоптардың енгізілуі,клиникада сілекей бездерінің
шығару қызметінің бұзылыстарын анықтауға мүмкіндік
береді.Бұл әдістің дамуына:
1. Сілекей бездері әр түрлі радиоактивті изотоптарды өзіне
жианп әрі сілекеймен шығара алуы;
2. Сілекей бездері топогрфиясының ерекшеліктері және
олардың жалғыз орналасуы сияқты көрсеткіштері әсер
етті.
Жүргізу әдісі:Бұл тәсіл 1кг дене салмағына сәйкес
радиоактивті йод немесе натрий 150-200мкк көлемінде
жүргізіледі.Бұл дәрілік заттар көк тамырға-венаға 1,0%
физиологиялық ерітіндісімен бірге енгізіледі.

17.

• Қазіргі таңда кең тараған әдіс –цитология болып
табылады.Ол жасуша бөлшектерін,элементтерін, олардың
құрылысының ерекшелігін, шоғыр жианқконгломераттарын зерттеу арқылы жүргізіледі.
• Жүргізу әдісі: Сілекейдің бір тамшысын алып шыны
әйнекке жағады.Жағындылар Райто-Романовский немес
Романовский-Гимзе әдісімен алынады.Сүңгімен тексеруде
шығару түтігінің бағытын,өзегінде конкременттің
барлығын және оның орнын,өзектің тарылуын кейде
атрезиясын анықтаға болады.Сілекей безін тексеруге
арналған құралдар құрамында шығару түтігіне
қолданылатын арнайы сүңгілер болуы қажет.Ұзындығы
150мм екі жақтық конус тәріздізонд.олар диаметріне
қарай алты түрі болады.

18.

• Стоматоскопия – арқылы ауыз қуысындағы шырышты
қабықта кездесетін өзгерістерді анықтау үшін
қолданады.Ол үшін арнайы 28-30 есе үлкейтіп көрсететін
аспап арқылы,шырышты қабықтың өзгергендерін
қарайды.Бұл әдіс пен өзгеріске ұшыраған шыршты
қабықтың шегін, түсін, қабыну кезеңінің бар жоғын
анықтауға мүмкіншілік туғызады.
• Биопсия – Кесіп алынған тірі тіндерді тексеру әдісі.Дұрыс
нақтама қоюға бағытталған.Гистологиялық тексеру - емнің
тиімді әдісін қолдануға, нәтижесін,отаның көлемін
анықтауға, отадан кейінгі емдік шараларды дұрыс
жүргізуге көп көмектеседі.Биопсияның үш түрі бар: инцизиялық; - пункциялық; - аспирациялық;

19.

Инцизиялық биопсия – патологияға ұшыраған
тіндер аумағы түгел кесіліп алынады. Яғни,өзгеріске
ұшыраған тіндермен қатар,сырт көзге өзгеріссіз
көрінетін тіндер де әсіресе терең қабаттағы кесілініп
алынып, 10-20%формалин ертіндісі құйылған
ыдысқа салынуы тиіс.Содан кейін дәрігер биопсияға
алынған не зат екені туралы қағаз толтырады.
Пункциялық биопсия – әртүрлі диаметрдегі
торакарлармен бірнеше миллиметр қалыңдықтағы
тіндерді алып, парафин немесе целлоидин ерітіндісін
құйып тексереді.
Аспирациялық биопсия – жіңішке иненің
көмегімені аз ғана мөлшерде материал алып
тексереді

20.

Медициналық
термовизиография
әдісі–Сілекей
бездерінің
әртүрл
дерттерінде
әсіресе
ісіктер
диагностикасында
қолдануға
болады.Бұл
тәсіл
патологиялық процестер аймағында температуралық
реакциялардың өзгерістеріне негізделген.
Жүргізілу әдісі:Бұл АГА фирмасының Швеция тепловизор
аппараты көмегімен қараңғы температурасы 19-20◦
болатын бөлмеде жүргізіледі.Жылуды көру және
термограммада беттің түрлі бөліктерінде көлемді және
интенсивтігі әртүрлі сәулелену пайда болады .Сілекей
бездерінің
қабыну
процестерінде
температураның
жоғарылауы
байқалады,бұл
термовизор
экранында
сәулеленудің интенсивтігін жоғарылатады,ал қатерсіз
ісіктерде қатерлі ісіктерден салыстырмалы түрде
температурасы төмендеу болады.

21.

Ультрадыбысты нақтама әдісі – Бұл тәсіл
организм ағзалары мен тіндердің акустикалық
параметрлерін
көзбен
бағалап
тексеруге
негңзделген және әр түрлі ағзалар мен тіндердің
пішіні,көлемі, морфологиялық құрылысы туралы
әлімет береді.Ең бастысы науқастарға арнайы
дайындықты қажет етпейді,әрі қауіпті емес.
Жүргізу әдісі: Ультрадыбыстық нақтамалық УЗД4,УЗД-5
аппараты
қажет.Оның
жұмысы
пьезоэлектр әсеріне негізделген.Сілекей бездерінің
қабынуы ағымы бойынша жедел және созылмалы
болады.

22. Заманауи емдеу шаралары

• Сиалодениттер (сілекей безі ауруы кезіндегі) емдеу
шаралары аурудың сатысына байланысты
жүргізіледі.Сілекей бөлінуін жоғарлататын
тағамдар (құрғақ нан, лимон шырындар)Сілекей
безі аймағына физиотерапиялық ем,әлсіз жылулық
бактерицидтік әсері бар УЖЖ терапия
қабылдауы,күндізгі уақытта құрғақ жылы,ал түнге
қарай камформайымен жылы компресстер жасау
және күнделікті шығару түтіктері жүйесін
антибиотиктердің 0,5% новокоиндегі ертіндісімен
немесе протеолитикалық ферменттермен жуыпшаю жақсы емдік әсер береді

23.

• Қабынудың серозды түрінде сілекейдің бөлінуін
белсендіретін арнайы диета жәнеде тамақтанар
алдында поликарпин гидрохлориді 1%ертіндісін
күніне 6-8тмшыдан қабылдау сондай-ақ
тамақтанып болғасын ауыз қуысын сілтілік
ерітінділермен шаю.Егер қабыну кезеңі өрши
түссе онда микрофлораның сезімталдығын
анықтап, антибиотиктермен сульфаниламидтерті
тағайындап емдеу.

24.

Қабыну кезеңдерінің іріңді немесе
гангренозды түрлерінде улануға
қарсы жалпы әлдендіретін және
симптоматикалық емдерден басқа, бет
жүйкесі талшықтарының орналасуын
– топографиясын ескере отырып
оперативті емдеу шарасын
жүргізіп,жараларға натрий хлоридінің
гипертоникалық ертіндісімен
суланған борпылдақ дәке біліктерді
қоя отырып адекватты емдеу
шарасын ұйымдастыру.

25. Қорытынды

Сілекей безі ауруларының туындамауы үшін жалпы
денсаулық сақтаудағы профилактикалық шараларды
жүргізудің маңызы зор.Ауыз қуысының тазалығын
сақтау,рациональды дұрыс тамақтанумен қатар
сілекей бөлінуін жоғарлататын тітіркендіргіш
тағамдар,қышқылды тамақтарды немесе
пилокарпин ертіндісін күніне 3-4рет 4-6тамшыдан
қабылдау,тұз,аскорбин қышқылдарын қабылдау
секілді әрекеттермен ауруды асқындырмас үшін
алдын алған жөн.

26. Пайдаланылған әдебиеттер

Ф.Т. Темуров ХИРУРГИЯЛЫҚ СТОМАТОЛОГИЯ-2016ж
Ю.Л. Образцев, С.Л. Ларионоз
Ф.Т. Темуров Р.Г. Давыдов ДЕТСКАЯ СТОМАТОЛОГИЯ
(проблемы и пути их решения)
Л.С. Персин. В.М. Елизарова С.В. Дьякова
СТОМАТОЛОГИЯ ДЕТСКОГО ВОЗРАСТА 2008г