ეკონომიკის ათი პრინციპი

1. 1

ეკონომიკის ათი პრინციპი
ქეთევან გოგოჭური
თბილისი, 2017

2. ეკონომიკა

სიტყვა ეკონომიკა ბერძნულია და ნიშნავს
“ადამიანს, რომელიც საოჯახო მეურნეობას
უძღვება”.
2

3. ეკონომიკის ათი პრინციპი

ოჯახის
მსგავსად, საზოგადოებაც მრავალი
არჩევანის წინაშე დგას:
ვინ რა სამუშაო შეასრულოს?
რა პროდუქტები და მომსახურება უნდა
იწარმოოს და რა რაოდენობით?
რა რესურსები უნდა იქნას გამოყენებული
წარმოების პროცესში?
რა ფასად უნდა მოხდეს წარმოებული
პროდუქციის გაყიდვა?
3

4. ეკონომიკის ათი პრინციპი

შეზღუდული რესურსები:
საზოგადოების რესურსების მართვას უდიდესი
მნიშვნელობა აქვს, რადგან რესურსები
შეზღუდულია.
შეზღუდულობა ნიშნავს, რომ საზოგადოებას იმაზე
ნაკლების შეთავაზება შეუძლია, ვიდრე ხალხს
სურს.
4

5. ეკონომიკის ათი პრინციპი

ეკონომიკა არის იმის შესწავლა, თუ როგორ
მართავს საზოგადოება თავის შეზღუდულ
რესურსებს.
5

6. ეკონომიკის ათი პრინციპი

როგორ
იღებენ ადამიანები გადაწყვეტილებებს?
ადამიანები ალტერნატივების წინაშე დგანან.
ნივთის დანახარჯი არის ის, რასაც ვთმობთ ამ
ნივთის ფლობისათვის.
რაციონალური ადამიანი გადაწყვეტილების
მიღებისას ზღვრულ ანალიზს იყენებს.
ადამიანები სტიმულებზე რეაგირებენ.
6

7. ეკონომიკის ათი პრინციპი

როგორ
ურთიერთქმედებენ ადამიანები
ერთმანეთთან?
ვაჭრობას შეუძლია ყველას მდგომარეობის
გაუმჯობესება.
ბაზრები, როგორც წესი, ეკონომიკური
საქმიანობის ორგანიზების კარგი საშუალებაა.
მთავრობას ზოგჯერ შეუძლია ბაზრის
ფუნქციონირების შედეგების გაუმჯობესება.
7

8. ეკონომიკის ათი პრინციპი

როგორ
მუშაობს ეკონომიკა, როგორც
მთლიანი სისტემა?
ქვეყნის ცხოვრების დონე დამოკიდებულია
საქონლისა და მომსახურების წარმოების
უნარზე.
ფასები იზრდება, როდესაც მთავრობა ძალიან
ბევრ ფულს ბეჭდავს.
მოკლევადიან პერიოდში საზოგადოება დგას
ინფლაციასა და უმუშევრობას შორის
ალტერნატივის წინაშე.
8

9. პრინციპი #1: ადამიანები ალტერნატივების წინაშე დგანან

“უფასო სადილები არ არსებობს!”
9

10. პრინციპი #1: ადამიანები ალტერნატივების წინაშე დგანან

იმის მისაღებად, რაც მოგვწონს, როგორც
წესი, უნდა დავთმოთ სხვა რამ, რაც
აგრეთვე მოგვწონს.
იარაღი vs. კარაქი
საკვები vs. ტანსაცმელი
დასვენება vs. მუშაობა
ეფექტიანობა vs. თანასწორობა
გადაწყვეტილების მიღება ერთი მიზნის
მეორესთან დაპირისპირებას მოითხოვს.
10

11. პრინციპი #1: ადამიანები ალტერნატივების წინაშე დგანან.

ეფექტიანობა
v. თანასწორობა
ეფექტიანობა საზოგადოების თვისება, მიაღწიოს
მაქსიმალურ შედეგებს არსებული შეზღუდული
რესურსებიდან.
თანასწორობა საზოგადოების წევრებს შორის
ეკონომიკური კეთილდღეობის სამართლიანად
გადანაწილება.
11

12. პრინციპი #2: ნივთის დანახარჯი არის ის, რასაც ვთმობთ ამ ნივთის ფლობისათვის.

გადაწყვეტილებების
მიღება მოითხოვს
კონკრეტული ქცევის დანახარჯებისა და
სარგებლობების შედარებას.
გადაწყვეტილება კოლეჯში წასვლასა და მუშაობას
შორის.
გადაწყვეტილება ლექციაზე დასწრებასა და სახლში
დაძინებას შორის.
ალტერნატიული
დანახარჯი ის რაც უნდა
დავთმოთ რაიმეს მისაღებად.
12

13. პრინციპი #2: ნივთის დანახარჯი არის ის, რასაც ვთმობთ ამ ნივთის ფლობისათვის.

ლეიკერსის მოთამაშე კობი
ბრაიანტმა კოლეჯში
სწავლის გაგრძელებაზე
უარი თქვა და პროფესიული
კალათბურთი აირჩია. ის
NBA-ს ერთ-ერთი მოწინავე
მოთამაშე გახდა და
მილიონობით დოლარი
გამოიმუშავა.
13

14. პრინციპი #3: რაციონალური ადამიანი გადაწყეტილების მიღებისას ზღვრულ ანალიზს იყენებს.

ზღვრული
ცვლილებები - არსებულ გეგმაში
მცირე ცვლილებების შეტანა.
14

15. პრინციპი #4: ადამიანები სტიმულებზე რეაგირებენ

დანახარჯებისა
თუ სარგებლობების
ზღვრული ცვლილება ახდენს ადამიანების
გადაწყვტილებაზე ზეგავლენას.
რაციონალური ადამიანი მოქმედებას იწყებს მხოლოდ და
მხოლოდ მაშინ, როდესაც მისი მოქმედების ზღვრული
სარგებლობა ზღვრულ დანახარჯებზე მეტია.
15

16. პრინციპი #5: ვაჭრობას შეუძლია ყველას მდგომარეობის გაუმჯობესება

ქვეყნები,
როგორც ოჯახები, ბევრს იგებენ
ერთმანეთთან ვაჭრობით.
ვაჭრობა ქვეყნებს საშუალებას აძლევს
აკეთონ ის რაშიც საუკეთესონი არიან და
მიიღონ უფრო მრავალფეროვანი საქონელი
და მომსახურება.
16

17. პრინციპი #6: ბაზრები, როგორც წესი ეკონომიკური საქმიანობის ორგანიზების საუკეთესო საშუალებაა

საბაზრო
ეკონომიკა - ეკონომიკური
სისტემა, რომელიც ანაწილებს რესურსებს
მრავალი ფირმისა და საოჯახო მეურნეობის
დეცენტრალიზებული გადაწყვეტილებების
მეშვეობით საქონლისა და მომსახურების
ბაზრებზე ამ ფირმებისა და საოჯახო
მეურნეობების ურთიერთქმედების დროს.
საოჯახო მეურნეობები წყვეტენ, რომელ
ფირმაში იმუშაონ და რა შეიძინონ მიღებული
შემოსავლით.
ფირმები წყვეტენ ვინ დაიქირაონ და რა აკეთონ.
17

18. პრინციპი #6: ბაზრები, როგორც წესი ეკონომიკური საქმიანობის ორგანიზების საუკეთესო საშუალებაა

ადამ სმითის დაკვირვებით საბაზრო ურთიერთქმედებაში
საოჯახო მეურნეობები და ფირმები ისე იქცევიან, თითქოს
მათ “უხილავი ხელი” წარმართავდეს და სასურველ საბაზრო
შედეგებამდე მიჰყავდეს.
იმის გამო, რომ საოჯახო მეურნეობები და ფირმები ფასებს
ითვალისწინებენ, ყიდვის და გაყიდვის შესახებ
გადაწყვეტილებების მიღებისას, ნებსით თუ უნებლიედ
ითვალისწინებენ თავიანთი ქმედების სოციალურ
სარგებლობასაც და დანახარჯებსაც.
ფასების მხედველობაში მიღებით გადაწყვეტილებების ეს
ინდივიდუალური მიმღებები ისეთ შედეგებს აღწევენ,
რომლებიც ხშირად ხელს უწყობს საზოგადოების
კეთილდღეობის მაქსიმიზაციას.
18

19. პრინციპი #7: მთავრობას ზოგჯერ შეუძლია ბაზრის ფუნქციონირების შედეგების გაუმჯობესება

საბაზრო
ჩავარდნა სიტუაცია, როდესაც
ბაზარი საკუთარი ძალებით ვერ ახერხებს
რესურსების ეფექტიანად გადანაწილებას.
როდესაც ხდება საბაზრო ჩავარდნა მთავრობას
შეუძლია ჩაერიოს და წაახალისოს
ეფექტიანობა ან/და თანასწორობა.
19

20. პრინციპი #7: მთავრობას ზოგჯერ შეუძლია ბაზრის ფუნქციონირების შედეგების გაუმჯობესება

საბაზრო
ჩავარდნის შესაძლო მიზეზებია:
გარეგანი ეფექტი, რომელიც არის ერთ პირის
ქმედების გავლენა მეორე პირის კეთილდღეობაზე.
საბაზრო ძალაუფლება, რომელიც გულისხმობს
ერთი ადამიანის ან ადამიანთა მცირერიცხოვანი
ჯგუფის უნარს, იმოქმედოს საბაზრო ფასებზე.
20

21. პრინციპი #8: ქვეყნის ცხოვრების დონე დამოკიდებულია საქონლისა და მომსახურების წარმოების უნარზე

ცხოვრების
დონის გაზომვა შესაძლებელია
სხვადასხვა მონაცემების მიხედვით:
საშუალო შემოსავლების შედარებით.
საქონლისა და მომსახურების მწარმოებლურობის
უნარის მიხედვით.
მწარმოებლურობა - ერთ სამუშაო საათში
წარმოებული საქონლისა და მომსახურების
რაოდენობა.
21

22. პრინციპი #9: ფასები იზრდება, როდესაც მთავრობა ძალიან ბევრ ფულს ბეჭდავს

ინფლაცია
ნიშნავს ეკონომიკაში ფასების
საერთო დონის ზრდას.
ინფლაციის ერთ-ერთი გამომწვევი მიზეზია
ფულის მასის ზრდა.
როდესაც მთავრობა მიმოქცევაში უშვებს
დიდი რაოდენობით ფულს, ეს იწვევს
ფულის ღირებულების შემცირებას.
22

23.

ფილიპსის
მრუდი გვიჩვენებს
დამოკიდებულებას ინფლაციასა და
უმუშევრობას შორის :
ინფლაცია უმუშევრობა
ეს არის მოკლევადიანი დამოკიდებულება!
23

24.

როდესაც
ადამიანები იღებენ
გადაწყვეტილებას ისინი დგანან
ალტერნატივების წინაშე.
ნივთის დანახარჯი არის ის, რასაც ვთმობთ
ამ ნივთის ფლობისათვის.
რაციონალური ადამიანებს ზღვრული
შემოსავლებისა და ზღვრული დანახარჯების
მიხედვით იღებენ გადაწყვეტილებებს.
ადამიანები სტიმულებზე რეაგირებენ.
24

25.

ვაჭრობას
შეუძლია ყველას მდგომარეობის
გაუმჯობესება.
ბაზარი, როგორც წესი, ეკონომიკური
საქმიანობის ორგანიზების კარგი
საშუალებაა.
საბაზრო ჩავარდნის პირობებში, მთავრობას
ბაზარზე ჩარევით, შეუძლია გააუმჯობესოს
მთლიანი ეკონიმიკური სარგებელი.
25

26.

პროდუქტიულობა
განსაზღვრავს ქვეყნის
ცხოვრების დონეს.
ფულის მასის ზრდა არის ინფლაციის
გამომწვევი ერთ-ერთი ძირითადი წყარო.
მოკლევადიან პერიოდში საზოგადოება
დგას ინფლაციასა და უმუშევრობას შორის
ალტერნატივის წინაშე.
26