Кәсіби аурулармен гигиеналық пәндер

1.

Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан
мемлекеттік медицина университеті
Кафедра: Кәсіби аурулармен гигиеналық пәндер
Дисциплина: Еңбек гигиенасы
Курс: 2
Дайындаған: Зайнулаева Ұ.М.
Тексерген: Сакебаева Л.Д.
Ақтөбе,2018 ж.

2. Жоспары:

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Өнеркәсіп салаларын әйелдер еңбегінің
шоғырлану дәрежесіне байланысты топтарға
бөлуі
2. Өндірістік ортаның физикалық және химиялық
факторларының әйелдер организміне әсерінің
ерекшеліктері
3. Жүкті әйелдер еңбегіне қойылатын талаптар
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

3. Кіріспе

Әйел, ана және еңбекші ретінде халық арасында
алатын орны ерекше. Оларға қамқорлық жасау
мемлекет саясаты, қоғамымыздың өнегелі заңы
болып отыр. Оған бірден-бір дәлелреспубликамызда әйелдерге медициналық және
әлеуметтік қызмет көрсету олардың еңбек және
тұрмыстық, демалу жағдайларын одан әрі
жақсарту шараларын жүргізу болып отыр.

4. Әйелдер еңбегінің шоғырлану дәрежесі бойынша өндіріс салаларын топтастыру

Көмір, электроэнергетика, тау-кең
өндірістері
Төмен шоғырланған30 % ке дейін
Мұнай өндіру, түсті және қара
металлургия, машина жасау және метал
өңдеу, құрылыс материалдары өндірісі,
ағаш өңдеу, целлюлоза-қағаз, торф
өндірістері.
Орташа шоғырланған (30-дан 50 %-ке
дейін)
Шыны жасау, химия, тағам, фосфорлыфаянсты өндірістері, полиграфия
Жоғары шоғырланған(50 %-70 %)
Жеңіл өнеркәсібі, денсаулық сақтау, сауда, Өте жоғары (максимальды шоғырланған
қоғамдық тамақтану кәсіпорындары.
75 %-тен жоғары).

5.

6. Өндірістік орта факторларының әйелдер организміне әсерінің ерекшеліктері.

• Халық
шаруашылығында әйел
еңбегін қолдану,
олардың организміне
өндірістік
факторлардың ерекше
әсер етуіне соқтырып
отыр. Оның ішінде
әртүрлі химиялық
заттардың әсеріне
ерекше көңіл
аударылады.

7. Әйелдің репродуктивтік функциясына қауіп төндерітен өндірістік улардың мүмкіндік әсерлері жайындағы сұрақтарда қарау кезінде

мына жайларға ерекше көңіл аудару керек:
Етек кір циклінің жағдайына
Бала табу функциясының (ұрықтануға қабілеттігі, жүктіліктің
барысы және аяқталуы) жағдайына
Эмбриотроптық жағдайына тератогенді әсерді қоса, жаңа туған
нәрестенің күніне әсіресе омыраудағы баланың жағдайына
Химиялық заттармен жанасып жұмыс істейтін әйелдерді жылына 2
рет витаминдермен қамтамасыз етіп, жаға тұсының аумағына
ультракүлгін сәулесінің әуелі 1/3-1/4 биологиялық дозасын беріп,
біртіндеп оны 3-ке дейін көбейту керек.

8.

• Ауыр еңбекпен айналысатын қызметтердегі әйелдердің арасында,
жатырдың ретофлексиі, ішкі жыныс органының төмендеуі, өздігінен
түсік тастау жоғарғы пайызды көрсетеді.
• Ауыр жұмыстардың механикаландырылып жеңілірек бола түсіп
жатқанымен, жүйке жүйесіне көп жүк түсуі де әйелдердің
денсаулығына қолайсыз ықпал етуде.
• Қазіргі уақыта, отырып немесе тұрып атқарылатын таза әйел
мамандықтарыда, остеохондрозға, сүйек-бұлшық еттінің
бұзылушылықтарының пайда болуына, спондилезге (омыртқаның
ауруы), төс кеудесінің және іш қуыстың, аяқ қолдың, қан
айналымының бұзылуына себеп болады.

9. Өнеркәсіптің жағымсыз физикалық факторларының әсері

• Әйел организміне
әсер ететін
физикалық
факторлардың ішінде
иондаушы сәулелені,
электромагниттік өріс,
жоғары температура,
жылулық сәулелері,
шу және діріл
әсерлеріне ерекше
көңіл аудару қажет.

10.

Әйелдерге арналған жұмыс орындарындағы жалпы діріл деңгейі төменде
көрсетілген мөлшерден артық болмауы керек:
1) көліктік діріл үшін - 101 децибелл (бұдан әрі - дБ) және секөнтіне 0,28
шаршы метр (бұдан әрі - м/с 2 );
2) көліктік-технологиялық діріл үшін - 95 дБ және 0,14 м/с 2 ;
3) технологиялық діріл үшін - 86 дБ және 0,05 м/с 2.
Жылдамдыққа байланысты дірілдің деңгейі 107 дБ-дан жоғары немесе
жеделдетуге байланысты 0,56 м/с 2 жылдам болуы қауіпті (қауіптілік шегі)
деп табылады.
Дірілдің деңгейін төмендету үшін дірілді оқшаулайтын
құрылғылар жүйесі және іргетастар қарастырылуы керек,
оларда цилиндрлі серіппелер, аралық төсемдер,
серпілгіштер, радиожиіліктегі резеңке-темірлі
амортизаторлар, резеңкеден жасалған элементтер
қолданылуға тиіс.

11. Нервтік-эмоционалдық кернеулілік

Қазіргі уақытта бұл фактордың әсер ету маңыз зор.
Нервтік-эмоционалдық керненулілік
• гипертония ауруларының,
• коронарлық патология және т.б. аурулардың
тууына жиі себеп болады.
• Бұл фактордың әсер етуінің салдарынан
патологиялық өзгерістер болып
жүктіліктің бұзылуы
уақытынан бұрын босануы
лактацияның бұзылуы мүмкін.

12. Жүктілік кезінде әйелдердің еңбек ету жағдайларына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

Жүктілік кезінде әйелдердің еңбек ету
жағдайларына қойылатын санитарлықэпидемиологиялық талаптар
• Жұмыс орнында 1-2 классты қауіптілігі бар
зиянды және қауіпті химиялық заттардың,
патогенді микроорганизмдердің, сол
сияқты аллергиялық, гонадотроптық,
эмбриотроптық, канцерогендік, мутагендік
және тератогендік әсері бар заттардың
болуы, бала туатын жастағы әйелдердің
еңбегін пайдалануға қарсы көрсеткіш
болып табылады.

13.

Жүкті әйелдер еденнен иық, бел
деңгейінен жоғары ауыр жүк көтеруге,
аяқтың бұлшық еттері мен құрсақ
қысымына шамадан тыс күш түсіруге,
еріксіз жұмыс кейпінде жұмыс істеуге
(аяғының ұшында, тізерлеп, бүгіліп,
жабдықтарға және еңбек құралдарына
ішімен және кеудесімен тіреліп), бар
денесімен 15 о артық еңкеюге байланысты
өндірістік операцияларды орындамауға
тиіс.
Жүкті әйелдер аяқпен басу арқылы
басқарылатын қондырғыларда, мәжбүрлі
ырғақта жұмыс істейтін конвейерлерде
жұмыс істеуге, инфрақызыл сәулелердің
әсері бар жерлерде, жабдықтардың беті
және қоршалған жұмысшы аумағының
температурасы +35 оС және одан да
жоғары көтеріліп қызатын жерлерде, киімі
және аяқ киімі су болған жағдайда; жел
өтінінде; терезесіз және жарықсыз үйжайларда; әйел адам жұмыс күні бойынша
тұрақты болатын жұмыстарға (тұру, отыру,
қозғалу) жұмыстарға тартылмауы керек.

14. Сақтық шаралар

• Әйелдердің жүктілігі анықталған күнінен бастап
және сәбиді емізу кезеңінде, олар,
видеотерминалдармен және дербес
компьютерлермен байланысты жұмыстарға және
жұқпалы, паразитарлы және өңездік аурулардың
қоздырғыштарының әсер етуіне байланысты
жұмыстарды орындауға жіберілмеуге тиіс.
Жүктілік кезеңінде әйелдер барометр
қысымының күрт өзгеруі және дірілдің әсер етуі
жағдайында (пилоттар, бортсеріктер, барокамера
персоналы, жолаушылар поезының жолсеріктері,
жүргізушілер) атқарылатын жұмыстарға
жіберілмейді.

15. Бала көтеруге қауіптілік туғызуы мүмкін  бар химиялық заттардың тізбесі

Бала көтеруге қауіптілік туғызуы мүмкін
бар химиялық заттардың тізбесі
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Акриламид
Акролейн
6-аминоникотинамид
Селенисті ангидрид
Анилин және одан өндірушілер
Антибиотиктер
Ауырғандықты сездірмейтін
газдар
8. Антикоагулянттар
9. Ацетамид
10. Ацетон
11. Барбитал және натрий
барбиталы
12. Барий және оның қосындылары
13. Отын ерітетін бензин
14. Бензол
15. Бензапирен
26. Дибутилфталат
27. 1,3 бутадиен (дивинил)
28. Дидодецилфталат
29. Диметилацетамид
30. 2,6 диметилгидрохинон
31. 4,4 диметилокс' 1
32. Диметилсульфат
33. Диметилперефталат
34. Диметилформамид
35. Диметилфталат
36. Перфторадипин қышқылының
динитрилі
37. Перфторглюттар қышқылының
динитрилі
38. Динитробензол
39. Диоксан
40. Дисульфид және
метил-пантоил-В-аминоэтил

16. Сауықтыру шаралары

• Әйелдер еңбегін сауықтыру шараларының
ішінде инженерлік-техникалық шешімдер ең
бастысы болып саналады. Мысал ретінде
сынамаларды алуды автоматтандыру, мұнай
өнімдерінің сапасын (меншікті салмағы,
фракциялық құрамы т.б.) автоматты түрде
анықтауды және үлкен ыдыстардағы
заттардың деңгейін ара қашықтықтан
басқарып байқауды т.б. атауға болады.
Санитарлық-техникалық шаралардағы ұтымды
және тиімді желдету, жарықтандыру, жылыту
т.б. жүйелерінің маңызы зор.

17. Қорытынды:

• Әйелдердің еңбек жағдайын сауықтандыруға ЕСҚды жүргізу кездерінде аса жоғары көңіл бөлу керек.
Демек, әйелдер еңбегі көптеп пайдаланатын
зауыдтарды, цехтарды жобалау және құрылысын
жүргізу кезеңдерінде олардың физиологиялық
ерекшеліктерін (еркектерге қарағанда бойларының
кішілігі т.б.), өндірістік жабдықтарында әйелдердің
физиологиялық мүмкіншіліктеріне, салмақтарына,
өлшемдеріне сай келуіне ерекше көңіл аудару
қажет. Жұмыс жиһаздары мен арнайы киімдерді
тиімділеудің де маңызы зор. Әйелдердің еңбек
жүктемесін тиімді ұйымдастыру өте маңызды.

18. Пайдаланылған әдебиеттер:

• С.В.Алексеев. “Гигиена труда„
• Н.Ф. Измерова “Руководства погигиена труда„
1,2 том.
• Е.Н.Сраубаев; А.А.Белоног “Руководства по
санитарной экспертизе в области гигиена
труда„
• В.Ф. Кириллов “Руководства по гигиена труда
• Интернет желісі.
• http://adilet.zan.kz