Балалардағы холецистит

1. Балалардағы холецистит

«Астана медицина университеті» АҚ
Балалар аурулары кафедрасы
БАЛАЛАРДАҒЫ
ХОЛЕЦИСТИТ
Тексерген: Макибаева М.Г
Топ: 537 ЖМ
Орындаған: Мұхамедияр М. М
Астана 2017 жыл

2. Өтқап

(желчный пузырь); (vesica fellae, лат.
vesica — қап, fella — өт) — өт уақытша
жиналатын
жұқа
қабырғалы
қапшық.
Қабырғасы: ішкі — кілегейлі (бір қабат призма
тәрізді эпителий астарлайды), ортаңғы — етті,
сыртқы — сірлі қабықтардан құралған. Өтқап
бауырдың ішкі бетінде орналасады. Өт қапшығы
– бауырда түзілетін өттің резервуары. Сопақ
пішінді, ұзындығы 8-14 см, ені 3-5см, көлемі 4070см³. түсі қою жасыл, қабырғасы жұқа. Оның
түбі, денесі, мойыны бар.

3.

4.

Өт-тас ауруы (холецистит)– өт қабында, өт
өзектерінде конкременттердің (тас) пайда
болуымен және сол өзектермен жүріп өт қабын
қабындыру, бауыр коликасын, холестаз және
бауырды зақымдалуымен жүретін дерт. Өт
қабының жедел қабынуы -85-90% -да өт
қабында тастың болуына байланысты ,
созылмалы түрінде жиі қайталанатын ауру.
Тарихта бірінші болып өт қабын алу
операциясын Американың хирургі Карл
Лангенбух 1882 жылы жасаған. Бірінші
лапороскопиялық холецистэктомия
операциясын 1985 ж. немістің хирургі Эрик
Мюхе жасаған

5.

Созылмалы холецистит – бұл өт қабы қабырғасының созылмалы қабыну
ауруы, ауру өте баяу дамиды және өт қабының склероздануымен,
деформациясымен жүреді.
Балалық шақта холецистит көбінесе лямблиозбен және ішекқұртты
инвазиямен байланысты болады
ХАЖ-10 кодтар
K 81.0 Жіті холецистит
K 81.1 Созылмалы холецистит
K 83.0 Холангит
К 83.8 Өт шығару жолдарының нақты анықталған аурулары
К 83.9 Өт шығару жолдарының нақты анықталмаған ауруы

6.

Холецистит(cholecystіtіs; грек. chole — өт, kystіs
— қап және іtіs — қабыну) — өт қабының
қабынуы. Өте жиі кездесетін (әсіресе
әйелдерде) ауру. Холецистит дұрыс
тамақтанбаудың салдарынан өттің дұрыс ағып
өтпеуінен, аз қозғалудан, әр түрлі инфекцияның
түсуінен (іш таяқшалары, кокктар, т.б.
қоздырғыштар ішек не қан арқылы таралады),
сондай-ақ өт жолдарында әр түрлі себептерден
тас байланудан пайда болады. Холецистит
тұқым қуалайды. Аурудың ағымына қарай
жедел және созылмалы түрлері ажыратылады.

7.

Жедел түрінде оң жақ қабырға асты ауырады,
науқастың жүрегі айнып, құсады, іші кеуіп, жиі
кекіреді, дене қызуы 38 — 39°С-қа көтеріп, кейде
ауырсыну жауырын мен иық-тан сезіледі. 2 — 3
күннен кейін сары аурумен ауырғандай терісі,
көздің ақ қабығы сарғайып, кіші дәреті қара қоңыр
түске боялады. Егер жедел Холециститті дер
кезінде емдемесе, онда созылмалы түріне
ауысады. Бұл кезде науқастың сәл майлы тамақ
ішсе, оң жақ қабырға асты сыздап ауырады. Жүрегі
айнып, құсады, аузы құрғайды.

8.

Этиологиясы
Балаларда холецистит қоздырғышы болып
кокктар, ішек таяқшалары, протейлер бола
алады. Аурудың дамуы үшін өт шығару
жолдарының лямблиозы, ішек құртты
инвазия болу қажет.

9.

Балалардағы холециститтің клиникалық жіктелуі
Ағымы
бойынша:
• жіті;
созылмалы;
қайталамалы.
• • катаральды;
Қабыну түрі • флегмонозды;
• гангренозды.
бойынша:

10. Патогенезі

Өт қабына инфекция үш жолмен тарайды:
Гематогенді
Лимфогенді
Энтерогенді
Порта системасынан әуелі бауырға, сонан соң
өтпен бірге өт жолдары арқылы;
Бауырдан өт қабына лимфа жүйесі арқылы;
Ұлтабардан кері қарай Фатер бүршігінің тесігі
арқылы жалпы өт өзегіне және өт қабына өтеді

11.

Шағымдары:
Оң қабырға доғасы аймағындағы тұйық ұстамалық ауру (әсіресе майлы
және қуырылған, ащы тағамдарды, газдалған сусындарды қабылдаған
соң), ауызда ащы дәмнің сезілуі
құсу;
• кекіру;
• тәбеттің төмендеуі;
• іш өту не іш қату;
• дерматиттер;
• бас ауруы;
• әлсіздік;
• шаршау.
Анамнез:
• дұрыс тамақтанбау;
• билиарлы жолдың дисфункциясы;
• аз қозғалу;
• кейбір дәрілік препараттарды көп қолдану;
• өт қабының атониясы;
• даму ақаулығы;
• тұқымқуалау.

12. Клиникасы

КЛИНИКАСЫ
Ауру басталуы келесі синдромдармен
беріледі:
• Ауырсыну
• Диспепсиялық
• Қабынулық
• Асқазан ішек жолдарының функциясы бұзылуы
• Липидті алмасудың бұзылуы (клиниколабароторлы көрсеткіштер)
• Холецистостатикалық(Жалпы өт жолының
бітелуі)
• Үрдіске басқа ағзалар мен жүйелер қосылуы.

13. Пайда болуы:

ПАЙДА БОЛУЫ:
Қобалжу
Диета бұзылуы
Майлы тағам ішу
Көп тамақтану
Өттас ауруында
Селкілдететін жолда көлікпен жүру
Секіру

14. Ауырсыну синдромы

АУЫРСЫНУ СИНДРОМЫ
• Aуыруы эпигастрий аймағында басталып,кейін оң
жақ қабырға астына ауысады.Кейбір науқастарда
іштің ауыруы өт қабы және өт жолдарының
тұсында басталып,жоғары немесе іштің оң жақ
жартысына тарайды.Кесіп немесе жарып,өте
қатты шыдатпайтын ауырсыну болады.
• Сипаты: тұйық .
• Пайда болуы: үнемі немесе анда санда.
• Ауырсыну ұзақтығы :бірнеше минуттан бірнеше
күнге дейін созылуы мүмкін.
• Ауырсыну оң жақ қабырға астының
бұлшықеттерінің ширығумен бірге жүруі мүмкін.

15. Иррадиациясы

ИРРАДИАЦИЯСЫ
Ауыру сезімі иррадиациясы оң жақ иыққа,иық
үстіне(Березнегевский-Элекер симптомы),жауырын
астына,арқаның оң жақ жартысына,мойынға, желкеге,төс
сүйегінің ішкі бетіне,жүректің орналасқан аймағына
тарайды.
Мұндай иррадиация болу себебі өт қабы мен өт
жолдарының нервтері диафрагма нервісімен және мойын
өрімінің нервісімен байланысты болуда.
Төс – бұғана – емізік бұлшықеттерін саусақпен басқан кезде
ауырсыну болады(Мюсси симптомы) немесе өт қабының
тұсы ауырады (Георгиевский симптомы).
С.П.Боткиннің айтуы бойынша холециститтің
«стенокардиялық» түрінде иррадиация жүрек

16. Симптомдар

СИМПТОМДАР
•И.И.Греков Ортнер симптомы: Алақан қырымен оң жақ
қабырға доғасын перкуссиялағанда ауысыну анықталады.
Пальпация кезінде бауыр шетін және өт қабы түбін табуға
болады.
•Айзенберг симптомы – Оң жақ жауырын бұрышынан
астынан соққылағанда ауырсыну өт қабы тұсына
иррадиацияланады.
•Березнеговскии - Элекер симптомы – Жедел холецистси
белгісі, ауырсынудың оң жақ білекке берілуі.
•Захарьин симптомы – холецистит белгісі: өт қабы
аймағына басқанда немесе соққылағанда ауырсынуы
•Караваев – Спектор cимптомы – холецистит белгісі: кіндік
ассиметриясы оның оңға және жоғары ығысуы, оң жақ
бөлік бұлшық еттердің контрактурасымен негізделеді.

17. Образцов симптомы – холецистит белгісі: Дем алғанда терең пальпацияда ауырсыну. Сквирскии симптомы – холецистит белгісі: Алақан

ОБРАЗЦОВ СИМПТОМЫ
СКВИРСКИИ СИМПТОМЫ
КЕР СИМПТОМЫ

18. Диспепсиялық көріністер

ДИСПЕПСИЯЛЫҚ КӨРІНІСТЕР
Жүрек айну;
ауамен кекіру;
ауызда ашты дәм сезу;
құсу, тәбет төмендеуі,
кей тағамдарды көтере
алмау(майлы , қуырылған,
уксусы бар).
Құсу жеңілдік әкелмейді.

19. Катаральді холецистит

Оң жақ қабырға астының және эпигастрий
аймағында ауырсынудың болуы бел аймағына, оң
жақ жауырын астына иыққа,мойын аймағына дейін
ауырсыну беріледі. Жеңілдік әкелмейтін құсу, лоқсу
жиі болады. Субфебрильді дене қызуы, Тахикардия
100 с минутына дейін.
Пальпацияда оң жақ қабырға астында қатты
ауырсыну сезіледі ерекше өт қабының
проекциясында Ортнер-Греков, Мерфи, МюссиГеоргиевскии симптомдары оң болады Кей кезде
ұлғайған өт қабын байқаумызға болады. ЖҚА
зерттеуінде сәл лейкоцитоз байқаймыз 1014*10\9/л ЭТЖ жоғарлауы байқалады

20. Флегмонозды холецистит

Клиникалық көрінісі өте айқын, ауырсынуы
жөтелген кезде, демалғанда, қозғалғанда
байқауымызға болады. Фебрильді дене қызуы,
тахикардия 110-120 с мин. Щеткин –Блюмберг
симптомы іштің жоғарғы оң жақ бөлігінде оң
болады ЖҚА зерттеуінде сәл лейкоцитоз
байқаймыз 20-22*10\9/л ЭТЖ жоғарлауы
байқалады Макроскопиялық: өт қабы ұлғайған,
қабырғалары жуандаған, бозғылт көктес түсті
ішінде іріңді эксудат.

21. Гангренозды холецистит

Флегмонозды түрінің асқынуы.
Айқын интоксикация, жергілікті
немесе жайылған іріңді перитонит
көрінісін байқаймыз(өт қабының
перфорациясында) Науқастың
жағдайы ауыр

22. Асқынуы бойынша:

АСҚЫНУЫ БОЙЫНША:
холангит
өт перитониті
холедохолитиаз
холедохтың дистальді бөлігінің
стриктурасы Механихалық
сарғаю
• Өт жыланкөздері.

23. Диагностикасы:

• Физикальды зерттеу :
Оң қабырға аймағындағы бұлшықеттер резистенттілігі, «өт
қаптық» симптомдардың оң болуы:
Кер (өт қап нүктесіндегі ауру сезімі), Ортнер (оң қабырға
доғасын қиғаш қолмен соққылағандағы ауру сезімі), Мерфи
(демді ішке тартқан қалпында оң қабырға аймағын
пальпациясы кезіндегі ауру сезімі), оң қабырға
доғасының пальпациясы кезіндегі ауру сезімі созылмалы
холециститті көрсетеді.
• Анамнез
• Биохимиялық зерттеулер: билирубин – 20,5 ммоль/л,
холестерин 3-5,2 ммоль/л Лейкоцитоз- формуласының солға
ығысуы УДЗ -90% Холецистография
• ЭРХПГ .
• УДЗ

24.

Биохимиялық зерттеулер: Билирубин
бауырдың пигменттік қызметін және
өт ағымының бұзылуын анықтайтын
ең маңызды көрсеткіш. Билирубиннің 2
фракциясы болады: -гемобилирубин
(қандағы белокпен байланысқан) және
— холебилирубин (белокпен
байланыспаған). Сау адамдағы жалпы
билирубиннің 54%-ті-гемобилирубин,
25%-ті- холебилирубин болады.

25.

Трансаминазалар тесті:
1.Глютаминаланин трансфераза (ГАЛТ)
2.Глютаминаспарагин трансфераза
(ГАСТ)
Клеткалар пердесінің (мембрана)
сүзіліп өтуі себепті трансаминазалар
қалыпты жағдайда қанның құрамында
болады. Клетка пердесінің өткізгіштік
қасиетінің жоғарылауынан қандағы
бұл ферменттердің мөлшері де
көбейеді.

26.

Аспаптық зерттеу :
УДЗ – өт қабының 2 мм-ден артық тығыздалу мен қалыңдануы, жоғарғы
бөлігінің қалыптыдан 5 мм-ден артық ұзаруы,
паравизикальды эхонегативтіліктің болуы, сладж-синдромы (Өт қабы
қабынуының халықаралық критериі, Вена, 1998);
ФГДС – асқазан-ішек жолдарының жоғарғы бөлімдерінің шырышты қабатын,
соның ішінде Одди сфинктерін көруге мүмкіндік беретін диагностиканың
эндоскопиялық әдісі. Сонымен қатар ФЭГДС кезінде өт зерттеуге алынады;
Холангиохолецистография — өт қабы мен өт жолдарының анатомиялық
және функциональдық жағдайын, олардағы конкременттердің, (өттас ауруы),
қабынулық өзгерістердің (холецистит, холангит), іш босауының
бұзылыстарының (дискинезиялар) бар жоғын анықтауға мүмкіндік береді;
Эндоскопиялық ретроградты холангиопанкреатография – зерттеу кезінде
барлық өт шығару жолдарының көрінісін, сонымен қатар әртүрлі толу
ақауларын көруге болады. Диагностикалық мүмкіндіктермен қатар, өт шығару
жолдарының дистальды бөлімінде орналасқан тастарды алып тастау
және папиллосфинктеротомия секілді емшараны жасауға болады;
Дуоденальды сүңгілеу – өт үлесінің пайда болуы мен көлеміне қарай өттің
типін анықтайды. Өтте шырыш, билирубин, холестерин анықталса, оны
микроскоптайды: лейкоциттардың, билибирубинаттардың, лямблийдің болуы
диагнозды растайды. В үлесіндегі өзгерістер өт қабындағы, ал С үлесіндегі
өзгерістер өт жолдарындағы үрдістерді көрсетеді.

27.

28.

Ауру атауы
Созылмалы
гастродуоденит
Созылмалы
панкреатит
Клиникалық критериі
Зертханалық көрсеткіштер
эпигастриядағы ауыру, кіндік аймағында
және
пилородуоденальды
аймақта оқшауланады; айқын диспепсиялық
көріністер (жүрек айну, кекіру,
қыжыл, кейде - құсу);
ерте не кеш ауру сезімінің қосарласуы;
Асқазанның шырышты
қабатындағы эндоскопиялық
өзгерістер
(ісіну, гиперемия,
қан құйылулар, эрозиялар,
атрофия, қыртыстардың
гипертрофиясы және т.б.) H.
Pylori болуы -цитологиялық
зерттеу, ИФА және т.б.
Ауру сезімі кіндіктен жоғары сол жақта
оқшауланады және сол бөлікке
беріледі, белді айналдыра ауруы мүмкін
Қанда, несепте амилазаның
жоғарылауы, нәжістегі трипсиннің
белсенділігі, стеаторея,
Креаторея. УДЗ –бездің көлемінің
ұлғаюы мен
эхологиялық тығыздығының
өзгеруі

29.

Созылмалы энтероколит
Ойық жара ауруы
Ауру кіндік аймағында
не іш аймағын толық
қамытып, оқшауланады,үл
кен дәреттен кейін оның
аздап басылуы, іш кебуі,
сүтті, көкеніс, жемістерді
қабылдай алмаушылық,
іш өтуі
Ауру сезімі ас
қабылдағаннан соң 2-3
сағаттан кейін дамиды.
Жедел, аяқ астынан,
пальпацияда айқын
байқалады, іш
бұлшықеттерінің қатаюы,
тері
гиперестезиясы,
Мендель симптомының оң
болуы
Копрограммада амилорея,
стеаторея, креаторея,
шырыш, лейкоциттер,
эритроциттер,
дисбактериоз көріністері
болуы мүмкін.
Эндоскопия – шырышты
қабаттың терең ақауы,
шеттері гиперемияланған
көптеген ойық жаралар
болуы мүмкін.

30.

Емнің мақсаттары:
• аурудың асқындыры алмау;
• моторикалық бұзылыстарды қалпына келтіру;
• қабынулық, ауру, диспепсиялық синдромдарды тоқтату
Емнің тәсілі
Дәрі-дәрмексіз емдеу
№5 диета холецистит кезінде – емнің ең маңызды бөлімдерінің бірі, тағам
қабылдауы күніне 4-6 рет жиілейді. Тәуліктік калория мөлшері дені сау бала
қабылдайтын калорияға сәйкес болады. Стационарда науқас Певзнер
бойынша № 5 үстелін қолданады.
Минералды су өттің бөлінуін ынталандырады, оның тұтқырлығын төмендетіп,
сұйылтады. Суды 1 кг салмаққа 3мл келетіндей, аз жұтымдап ішеді.
Көбінесе Ессентуки № 4, 17 боржом қолданады.
Егер холецистит гиперацидты гастритпен асқынатын болса, онда минералды
суды (ессентуки № 4 боржом) астан 1–1,5 сағат бұрын, гипоацидты не
нормацидты гастритпен асқынса – 40 мин. бұрын береді. Емнің курсы 2 апта, 36 ай үзіліспен.
Емдік дене шынықтыру емнің маңызды бөлігі, өттің ағуын жақсартады,
созылмалы холециститпен және билиарлы жолдың функциональды
бұзылыстар кезінде қолданылады.
Санаториялық-шипажай емделу. Санаториялық емделуге ауру ағымы ұзаққа
созылған және ауруы жиі асқынатын балалар жіберіледі.

31.

Қағидат
Бактерияға
қарсы терапия
Препарат
топтары
Препарат
атаулары
Кең спектрлі
пенициллин
топтары
Амоксициллин
250мг, табл.
Макролидтер тобы
Азитромицин, 250
мг
Триметоприм+
Ко-тримоксазол
Сульфаметоксазол 120, 240, 480
Зең
флорасы флора
болғанда
Зеңге қарсы
препараттар
Интраконазол
оральды ерітінді
150 мл
Мөлшер,
қабылдау мерзімі
250 мг, 500 мг
капсула,
500 мг, балаларға
2-7 жас 250 мг
күніне 3 рет, 7
жастан жоғары 500
мг 3рет
500 мг 3 рет
6 жастан 12 жасқа
дейін
20 мг/кг күніне 1
рет , 12 жастан
жоғары 500 мг
күніне тәулікте
1,5 г тәулігіне
1-2 т. күніне 2рет
10 мг/мл.
балаларға 0.2 г
тәулігіне

32.

Салмағы 10-20 кг 10мг күніне,
қажет болса, 20мг күніне; 20 кг
жоғары болса, күніне 20 мг;
Антисекреторлы
ПП ингибиторлары
препараттар
Лансопразол
Күніне 1 рет 10-20мг
Күніне 1 рет 10-20мг
Эзомеразол
Спазмолитиктер
Дротаверин
Гиосцин бутилбромиді
Моторикалық
бұзылыстарды
түзету
6 - 12 жас
максимальды тәуліктік мөлшер 80
мг екі бөліп қабылдау,
Екі қабылдауға, 12 жас. жоғары
макс. тәуліктік мөлшер 160 мг 2-4
бөліп қабылдау
1 жасқа дейін – суспензия түрінде
5 мг тәулігіне
2-3 рет немесе 1 суппозитарий
(ректальды
суппоз. балаларға
7,5 мг), 6 жастан жоғары 1-2 табл.
күніне 3-5 рет.
0,2-0,3мг/кг күніне 2рет 0,25-1,0мг/кг

33.

Негізді дәрілік заттар
Амоксициллин 250 мг, 500мг капсула, 500 мг, детям 2-7лет 250 3 раза
в день, старше 7 лет 500мг 3 раза 7 дней
Азитромицин, детям от 6 до 12 лет 20мг/кг 1 раз в день, старше 12
лет 500мг в в деньзасутки 7 дней
Триметоприм+Сульфаметоксазол детям от 3 до 5 лет препарат
назначают по 240 мг 2 раза/сут; детям от 6 лет - по 480 мг 2 раза/сут.
7 дней
Флуконазол 1г-12 лет 3-6мг/кг, с 12 лет 50 мг/сут. 1 раз, курс 7-14 дней
7 дней
Омепразол дети с массой тела 10-20кг по 10мг 1 раз в день, при
необходимости до 20мг в день; дети с массой тела более 20 кг-по 20
мг 1 раз в день; 1 раз 7-10 дней
Дротаверин от 6 до 12 лет максимальная суточная доза составляет
80 мг в два приема, детям старше 12 лет максимальная суточная
доза составляет 160 мг в 2-4 приема. 3-5 дней
Панкреатин 500-700 МЕ/кг/сут. х 3 раза во время приема пищи 10
дней
Урсодезоксихолевая кислота 10мг/кг/сут однократно длительно

34.

Пайлаланылған әдебиеттер
1 Клинические рекомендации основанные на доказательной медицине: Пер. с
англ. /Под ред. И.Н.Денисова, В.И.Кулакова, Р.М. Хаитова. - М.: ГЭОТАР-МЕД,
2001. - 1248 с.:
2. Клинические рекомендации+фармакологический справочник: Под ред.
И.Н.Денисова, Ю.Л. Шевченко - М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004.-1184с.:ил. (серия
«Доказательная Медицина»)
3. Society of Nuclear Medicine Procedure Guideline for Hepatobiliary
Scintigraphyversion 3.0, approved June 23, 2001. Society of nuclear medicine
procedure guidelines manual; Мarch 2003. – 357р.
4. Еvidence-based clinical practice guidelines on the diagnosis and treatment of
cholecystitis Domingo S. Bongala, Jr., MD, FPCS, Committee on Surgical Infections,
Philippine College of Surgeons, Epifanio de los Santos Avenue, Quezon City,
Philippines
5. Болезни детей старшего возраста, руководство для врачей, Р.Р. Шиляев и др.,
М, 2002
6. Рецепты диетических блюд, рекомендованных при холецистите, М Смирнова;
РИПОЛ классик, 2013, 150с.
7. Холецистит и другие болезни желчного пузыря Г. В. Болотовский; М., 2007.
160с.
8. Хронические заболевания желчевыводящих путей, Р. А Иванченкова. М.:
Издательство «Атмосфера», 2006. 416 с.: ил