Жаңартылған білім беру аясында бастауыш сыныптарда лексиканы үйрету

1. ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ АЯСЫНДА БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ЛЕКСИКАНЫ ҮЙРЕТУ

2.

Біздің аяқ басқан ХХІ ғасырымыз - өркениет дамуының
кезеңі, ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дамуының кезеңі. Адамзат дамуының жаңа кезеңінде
жаңа білім беру жүйесі, жаңа оқыту жүйесі және білім
беру үлгісі сай келуі тиіс. Сонымен бірге қазіргі білім
жүйесінің негізгі міндеті – адамның ішкі жан дүниесінің,
адамгершілік қасиеттерінің, жеке басының дұрыс
қалыптасуына бағыттау, соған негіздеу болып табылады.
Яғни қазіргі қоғам адамзат алдына, білім беру жүйесіне
үлкен мәселелерді қойып отыр. Ондай мәселелердің бірі
– бастауыш мектеп педагогикасының күрделі де
маңызды мәселесі – оқушыны оқыту, білім беру үрдісін
жетілдіру, оқытудың жаңа технологияларын, жаңа
үлгілерін пайдалану, жалпы білім беру реформасын
жасау қажеттігі туып отыр. Осы мәселелерге байланысты
бірнеше мемлекеттік құжаттар бекітілді. Осы тұрғыдан
баса айтатын бір құжат – Қазақстан Республикасы
Президентінің 2001 жылғы 7 ақпанындағы №550
Жарлығымен бекітілген “тілдерді қолдану мен
дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы”

3.

Лексика (гр. Lexicos-cөз) термині
тіліміздегі сөздік құрамды, бүкіл
сөз жиынтығын аңғартады. Сөз
мағынасы - өзгеріп, дамып,
кеңейіп, отыратын өте күрделі
құбылыс. Лексика - сөз және оның
мағынасын зерттейді.

4.

5.

6. Қазақ тілі сабағында оқушыларға лексиканы меңгертудің жолдары

7. Лексика бойынша берілетін білімнің мүмкіндік деңгейлері мынадай:

ЛЕКСИКА БОЙЫНША БЕРІЛЕТІН
БІЛІМНІҢ МҮМКІНДІК ДЕҢГЕЙЛЕРІ
МЫНАДАЙ:

8.

9.

10.  Көп мағыналы сөз бен омоним сөздің айырмашылығы:

11. Табу, эвфемизм, дисфемизмді оқыту

Табу (ағылшын uboo – қасиетті, тыйым салынған) – нанымсенімге, әдет-ғұрыпқа байланысты сөздердің балама түрінде
айтылуы.
Табу сөздері оқушылардың бәріне бірдей белгілі емес;
ауылдың балалары ата – енесі, қайындары мен қайын
сіңілдеріне ат қойған жеңгелердің сөздерін естіп өссе, қала
балаларының көбісіне мұндай сыпайыгершілік атаулар
белгісіз. Табиғат құбылыстарына қойылған атаулар мен
аурулардың өзгертілген аттарында мұғалімнің жинастыруына
тура келеді. Бұларды көркем әдебиеттен көптеп табуға болады.
Табу мен эвфемизм қате түсінік пен ескі көз қарастан
тумағанын, қайта әдепті, сыпайы сөйлеуден туғандығын
оқушылар жете түсінуге тиіс. Эвфемизмнің мағынасы (грек
eu – жақсы, phemi – айтамын) – сыпайы сөз, мағынасы
тұрпайы сөздеді сыпайылап жеткізу.
Дисфемизмдер – оқулықта айтылғандай, тілдің әдепті сөзді
әдепсіз сөздермен ауыстырып айту. Белгілі бір контексте
жөнімен, дұрыс жазылған сөздің мағынасын неғұрлым
дөрекілеу сөзбен алмастыру – сөзді ауыспалы мағынада (троп)
қолдаудың бір түрі.

12. Тұрақты тіркестерді оқыту

13.

14.

Лексиканы оқытудың білімдік,
танымдық маңызы тіл білімі туралы
ұғымды терең меңгертумен қатар
тілдің ең кіші бөлшігі – сөздің
фонетикамен, морфологиямен,
синтаксис және стилистикамен
байланысын түсіне білуге, яғни, бүкіл
тілдік жүйені меңгерумен орай
оқушының ана тілі арқылы
көзқарасының қалыптасуына
мүмкіндік жасайды.
Лексиканы оқытудағы қойылатын
талаптар оқушыларды дұрыс сөйлеу,
ойын жеткізіп, айта білуге
тәрбиелейді.Тура және ауыспалы
мағналы сөздерді, оның ішінде
ауыспалы мағналы сөздерді айыра
білуге содықтан лексика бөлімінің
материалдарын жаңа білім беруге
байланысты да, пысықтаумен
байланысты да осы айтылғандарды
ескеріп отыру қажет.

15. Кірме сөздер, диалект, кәсіби және термин сөздерді оқыту

16. Жаңартылған білім берудің маңыздылығы

17.

Назарларыңызғ
а рахмет!!!