Grafika inżynierska

1. GRAFIKA INŻYNIERSKA 1

2017/2018

2. Slajd 2

ppłk rez. dr inż. Witold SARNOWSKI
Wydział Lotnictwa
Katedra Płatowca i Silnika
Pokój 104
Tel. 261 517 428
Konsultacje:
Poniedziałek 13.30-15.30
Czwartek 13.30-15.30
(lub po wcześniejszym umówieniu)
[email protected]
2

3. T1: ORGANIZACJA PRZEDMIOTU

GRAFIKA INŻYNIERSKA 1
T1: ORGANIZACJA PRZEDMIOTU
2017/2018

4. Sprawy organizacyjne

SPRAWY ORGANIZACYJNE
Sylabus (na wykładach, dostępny na platformie edukacyjnej „IKAR”);
Literatura (na wykładach);
Konsultacje (po uzgodnieniu z prowadzącym)
„IKAR” (kontakt, komunikaty, prezentacje, zadania do przesłania):
http://ikarwsosp.pl ;
user: nralbumu, password: pesel
„Grafika inżynierska i zapis konstrukcji CAD,CAM”
Hasło kursu: GIZK2013
Wirtualny dziekanat (kontakt, komunikaty):
http://dziekanat.wsosp.pl
Forma zaliczenia przedmiotu (na wykładach – będzie ustalony termin,
ale możliwe są poprawki)
4

5. GRAFIKA INŻYNIERSKA 1

Wykłady
dr inż. Witold SARNOWSKI
Katedra Płatowca i Silnika
Pok. 104 Tel. 261 517 428
Konsultacje:
Poniedziałek 13.30-15.30
Czwartek 13.30-15.30 (lub po wcześniejszym umówieniu)
Ćwiczenia
dr inż. Witold SARNOWSKI tematy 4-9 - wszystkie grupy; (CL4,
CL5)
ppłk mgr inż. Robert CZAPLA – pozostałe zajęcia w reszcie grup
Katedra Płatowca i Silnika
Pok. 101 Tel. 261 517 431
Konsultacje:
Poniedziałek 13.30-15.30
Czwartek 13.30-15.30 (lub po wcześniejszym umówieniu)
5
5

6. GRAFIKA INŻYNIERSKA 1

Przedmiot 60 godzin
15 godzin wykładów Zo
45 godzin ćwiczeń
Zo
ECTS 1
ECTS 3
Wykłady T: (15 godzin)
1w(1), 2w(1), 3w(2), 7w(2), 10w(1), 11w(2), 14w(2), 16w(2), 19w(2)
Ćwiczenia T: (45 godzin)
4(3), 5(2), 6(2), 8(2+2), 9(2+2), 12(2), 13(2), 15(2+2), 17(2+2),
18(2+2), 20(2+2), 21(2), 22(2+2), 23(2), 24(2)
6
6

7. Założenia i cele przedmiotu

ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU
W wyniku realizacji zajęć z przedmiotu student powinien:
znać:
podstawy i zasady tworzenia rysunku technicznego,
metody geometrycznego odwzorowania obiektów przestrzennych na
płaszczyźnie,
podstawowe zasady zapisu konstrukcji
umieć:
zaprojektować i wykonać proste rysunki techniczne,
dokonywać analizy przestrzennych własności figur,
rozwiązywać zadania konstrukcyjne wymagające wyobraźni
przestrzennej
7
7

8. Literatura

LITERATURA
8
Romanowicz P., Bondyra A., Rysunek techniczny w mechanice i
budowie maszyn – dotychczasowe i aktualne zasady odwzorowań
rysunkowych, WPK, Kraków 2015.
Paciorkowski J., Rysunek techniczny z geometrią wykreślną.
Ćwiczenia i zadania, PWN, Warszawa 1970.
Mierzwiński W., Geometria wykreślna, OWPW, Warszawa 2006.
Lewandowski Z., Geometria wykreślna, PWN, Warszawa 1989.
Paprocki K., Zasady zapisu konstrukcji, OWPW, Warszawa 2000.
Dobrzański T., Rysunek techniczny maszynowy, WNT, Warszawa
2004.
Bieliński A., Grafika inżynierska. Cześć I. Geometria wykreślna,
WAT, Warszawa
OTTO F., OTTO E., Podręcznik geometrii wykreślnej, PWN,
Warszawa 1994.
8

9. Rygory dydaktyczne

RYGORY DYDAKTYCZNE
Wymagania wstępne dla przedmiotu:
• Znajomość podstawowych twierdzeń geometrii
euklidesowej.
• Umiejętność posługiwania się przyborami
kreślarskimi.
• Zdolność przestrzennego widzenia rysunków.
Wykłady – zaliczenie pisemne na ocenę (test)
Ćwiczenia– zaliczenie pisemne na ocenę
9

10. Tematyka przedmiotu

TEMATYKA PRZEDMIOTU
Przedmiot zawiera:
1. Podstawy rysunku technicznego:
o normalizacja rysunku;
o formaty rysunkowe;
o pismo techniczne;
o szkice, rzuty;
o wymiarowanie
2. Geometrię wykreślną:
o punkt, prosta, płaszczyzna;
o powierzchnie (figury) płaskie i figury przestrzenne;
o przekroje i przenikanie
10

11. Tematyka przedmiotu

TEMATYKA PRZEDMIOTU
Wykłady
1w: Zajęcia organizacyjne.
2w: Wprowadzenie do rysunku technicznego.
3w: Odwzorowanie obiektów w rysunku technicznym.
7w: Połączenia części maszyn, wymiarowanie.
10w: Elementy przestrzenne i zasady ich odwzorowania.
11w: Układ rzutni Monge’a.
14w: Przynależność. Elementy wspólne.
Równoległe i prostopadłe.
16w: Transformacja układu odniesienia.
19w: Wielościany, powierzchnie i bryły. TEST
11

12. Tematyka przedmiotu

TEMATYKA PRZEDMIOTU
Ćwiczenia
4: Rysunek techniczny - ćwiczenia pisma technicznego.
5: Technika kreślenia.
6: Rysunek techniczny - szkicowanie.
8: Ćwiczenia rysunkowe - obiekty znormalizowane.
9: Ćwiczenia z rysunku obiektów płaskich i przestrzennych. K1
12: Rzut punktu i prostej.
13: Odwzorowanie płaszczyzny.
15: Przynależność. Elementy wspólne. Prostopadłość. Równoległość.
17: Wyznaczanie wielkości rzeczywistych figur. K2
18: Wyznaczanie odległości i kątów rzeczywistych.
20: Wielościany, punkt przebicia, przekroje. K3
21: Wielościany – przenikanie, rozwinięcia.
22: Powierzchnie, punkt przebicia, przekroje.
23. Powierzchnie – przenikanie, rozwinięcia. K4
24. Zakończenie przedmiotu zaliczenie.
12

13. Forma zaliczenia przedmiotu

FORMA ZALICZENIA PRZEDMIOTU
Obowiązkowa obecność na zajęciach – (dopuszczalne
2 nieobecności nieusprawiedliwione)
WYKŁADY
Test wyboru na ostatnich zajęciach (w ustalonym
terminie)
ĆWICZENIA
pozytywne oceny z kolokwiów (dopuszczalna poprawka
trzech kolokwiów:
Poprawa1 – kolokwia 1 i 2 (termin będzie ustalony);
Poprawa2 – kolokwia 3 i 4 (na ostatnich zajęciach ćw.)
zaliczone zadania na samokształcenie;
13
oddanie prac domowych;
13 oceny cząstkowe na zajęciach (0,5 oceny w górę/ dół)

14. PYTANIA

14

15. T2: WPROWADZENIE DO RYSUNKU TECHNICZNEGO

GRAFIKA INŻYNIERSKA 1
T2: WPROWADZENIE DO
RYSUNKU TECHNICZNEGO
2017/2018

16. WPROWADZENIE DO RYSUNKU TECHNICZNEGO

Rodzaje rysunków
W technice jedną z podstawowych form przekazywania
informacji (np. między konstruktorem jakiegoś
urządzenia a jego wykonawcą) jest rysunek.
Rysunek techniczny jest specjalnym rodzajem rysunku
wykonywanego według ustalonych zasad i przepisów.
Dzięki zwięzłemu i przejrzystemu wyrażaniu kształtów i
wymiarów odwzorowywanego przedmiotu rysunek
techniczny dokładnie wskazuje jak ma wyglądać ten
przedmiot po wykonaniu.
Określa on również budowę i zasadę działania różnych
maszyn i urządzeń lepiej niż najdoskonalszy opis słowny.16

17. Rodzaje rysunków

RODZAJE RYSUNKÓW
Z tych też względów rysunek techniczny stał się
powszechnym i niezbędnym środkiem
porozumiewania się wszystkich pracowników
zatrudnionych w procesie produkcyjnym.
Znajomość zasad sporządzania i umiejętność
odczytywania rysunku technicznego umożliwia
przekazywanie myśli naukowo-technicznej w postaci
np. projektu maszyny lub urządzenia.
Rysunek techniczny - wykonany zgodnie z
przepisami i obowiązującymi zasadami - stał się
językiem, którym porozumiewają się
inżynierowie i technicy wszystkich krajów.
Powszechne i międzynarodowe znaczenie
rysunku technicznego umożliwia korzystanie z
17
wynalazków i ulepszeń z całego świata.

18. Rodzaje rysunków

RODZAJE RYSUNKÓW
Odmiany rysunku technicznego
Ze względu na wielką różnorodność dziedzin jakie
wchodzą w zakres ogólnie pojętej techniki w rysunku
technicznym wyróżniamy kilka odmian:
rysunek techniczny maszynowy
rysunek budowlany
rysunek elektryczny
rysunek produkcyjny …
Aby zapoznać się z zasadami obowiązującymi podczas
tworzenia i odczytywania rysunków technicznych w
dalszej części przedmiotu skupimy sie na rysunku
technicznym maszynowym.
18

19. Rodzaje rysunków

RODZAJE RYSUNKÓW
Rysunek techniczny – jest to informacja techniczna
podana na nośniku informacji, przedstawiona
graficznie zgodnie z przyjętymi zasadami i zwykle w
podziałce.
Szkic – jest to rysunek techniczny wykonany na ogół
odręcznie i niekoniecznie w podziałce.
Rysunek wykonawczy – jest to rysunek, na ogół
opracowany na podstawie danych projektowych,
zawierający wszystkie informacje potrzebne do
wykonania.
Rysunek złożeniowy – jest to rysunek przedstawiający
wzajemne usytuowanie i/lub kształt zespołu na
wyższym poziomie strukturalnym zestawianych części.
19

20. Rodzaje rysunków

RODZAJE RYSUNKÓW
Odręczny szkic techniczny – jest to rysunek odręczny,
wykonany na papierze, w przybliżonych proporcjach
wymiarowych („na oko”).
Przy szkicowaniu nie zawsze udaje się przewidzieć
miejsce na prawidłowe rozmieszczenie wymiarów.
Śluzy do wstępnego zapisu informacji i nie musi spełniać
wszystkich kryteriów rysunku technicznego.
20

21. Rodzaje rysunków

RODZAJE RYSUNKÓW
Rysunek wykonawczy – rysunek jednej części
maszynowej (pojedynczego przedmiotu), zawierający
dane niezbędne do jej wykonania. Znajdują się na nim
rzuty przedmiotu i wymagane przekroje, wymiary.
21

22. Rodzaje rysunków

RODZAJE RYSUNKÓW
Rysunek złożeniowy – przedstawia całą konstrukcję
tak, że widoczne są wszystkie jej części (lub zespoły) i
sposoby połączenia tych części (zespołów).
22

23. Przybory rysunkowe

PRZYBORY RYSUNKOWE
2 ekierki,
linijka;
cyrkiel;
2 ołówki:
- twardy 2H, 4H (do rysowania linii pomocniczych),
- średni HB (do wyciągania linii);
gumka;
papier/blok A4 (nie w kratkę!).
23

24. Normalizacja rysunku technicznego

NORMALIZACJA RYSUNKU TECHNICZNEGO
Norma jest to ustalona, ogólnie przyjęta zasada,
reguła, wzór, przepis, sposób postępowania w
określonej dziedzinie.
Normalizacja jest to opracowywanie i
wprowadzanie w życie norm, ujednolicanie.
Normy rysunkowe zawierają szczegółowo opracowane
przepisy dotyczące wszystkich zagadnień związanych z
wykonaniem rysunku technicznego.
Przepisy regulujące m. in. rozmiary arkuszy,
rodzaje linii, sposób podawania wymiarów, opis
rysunku określają przepisy zwane Polskimi
Normami. Opracowuje je Polski Komitet
Normalizacyjny (w skrócie PKN).
24

25. Normalizacja rysunku technicznego

NORMALIZACJA RYSUNKU TECHNICZNEGO
Norma jest to dokument będący wynikiem normalizacji,
standaryzujący jak najszerzej pojętą działalność
badawczą, technologiczną, produkcyjną, usługową.
Norma podaje do powszechnego i stałego użytku sposoby
postępowania lub cechy charakterystyczne wyrobów,
procesów lub usług.
Norma może mieć albo charakter dokumentu
technicznego i wtedy jej stosowanie jest fakultatywne
albo prawno-techniczne, którego stosowanie jest
obligatoryjne.
25

26. Polskie Normy

POLSKIE NORMY
26
Strona Polskiego Komitetu Normalizacyjnego: http://www.pkn.pl/

27. Normalizacja rysunku technicznego

NORMALIZACJA RYSUNKU TECHNICZNEGO
Polskie Normy
Polska Norma (oznaczana symbolem PN) – norma o
zasięgu krajowym, przyjęta w drodze konsensu i
zatwierdzona przez krajową jednostkę normalizacyjną Polski
Komitet Normalizacyjny (PKN). Normy PN są
powszechnie dostępne, ale płatne, zaś ich dystrybucję
kontroluje PKN.
Do 31 grudnia 1993 roku stosowanie PN było obowiązkowe i
pełniły one rolę przepisów. Nieprzestrzeganie postanowień PN
było naruszeniem prawa.
Od 1 stycznia 1994 roku stosowanie PN jest dobrowolne, przy
czym do 31 grudnia 2002 istniała możliwość, przez właściwych
ministrów i w pewnych przypadkach nakładania obowiązku
stosowania PN.
Od 1 stycznia 2004 stosowanie PN jest już całkowicie
dobrowolne.
W praktyce oznacza to, że można stosować normy innych
27
krajów, np. krajów na rynek których produkowany jest wyrób.

28. Polskie Normy

POLSKIE NORMY
Teksty Polskich Norm są na podstawie aktualnej ustawy
o normalizacji chronione prawem autorskim, przy czym
prawa majątkowe do nich przysługują PKN.
PKN nie zezwala bez zgody na rozpowszechnianie tekstów
Polskich Norm, co powoduje m.in., że nie są one
bezpłatnie dostępne w bibliotekach publicznych.
Stanowisko PKN w spawie udostępniania tekstów norm
wydaje się stać w sprzeczności z Ustawą o dostępie do
informacji publicznej, jest jednak zgodne z ustawą o
normalizacji, gdyż obie te ustawy są wzajemnie niespójne.
Na terenie kraju istnieje kilkanaście Punktów Informacji
Normalizacyjnej, działających zwykle przy bibliotekach
uniwersyteckich i instytutach naukowych. Punkty te
udostępniają teksty norm odpłatnie, wg cennika, przy czym
bez opłaty jest możliwość zapoznania się z normą w czytelni.
Teksty norm są też dostępne odpłatnie na kilku serwisach 28
WWW, w tym na oficjalnej stronie PKN.

29. Polskie Normy a UE

POLSKIE NORMY A UE
Od chwili ratyfikacji Traktatu ateńskiego 1 maja 2004 r., na
mocy którego, Polska stała się członkiem Unii Europejskiej
Polski Komitet Normalizacyjny zajmuje się przede wszystkim
wprowadzaniem do PN Norm Europejskich, tworzonych przez
Europejski Komitet Normalizacyjny. Harmonizacja polskiego
systemu norm technicznych była w procesie akcesyjnym
jednym z warunków do spełnienia.
Normy Europejskie nie są powszechnie dostępne (nie można
kupić Normy Europejskiej), są natomiast dostępne w
implementacjach krajowych. W każdym kraju członkowskim
UE teksty norm krajowych wprowadzających Normy
Europejskie są takie same.
Polska Norma wprowadzająca Normę Europejską ma
oznaczenie PN-EN, niemiecka DIN-EN itd. Ma to decydujące
znaczenie przy swobodnym przepływie towarów na rynku
europejskim.
29

30. Normalizacja rysunku technicznego

NORMALIZACJA RYSUNKU TECHNICZNEGO
W Polsce występują następujące normy:
polskie normy PN – ustanawiane przez Polski Komitet
Normalizacyjny i obowiązujące powszechnie.
Systematyczny spis wszystkich norm zawarty jest w Katalogu
Polskich Norm.
Normy międzynarodowe EN ISO – w skali międzynarodowej
zagadnieniami normalizacji zajmuje się Międzynarodowa
Organizacja Normalizacyjna (ISO) z siedzibą w Genewie.
Polskie normy podlegają sprawdzeniu, uzupełnianiu i
zamienianiu na normy europejskie.
Otrzymują one symbol: PN – EN ISO nr normy i rok wydania.
Normy branżowe BN – ustanawiane przez właściwego ministra ą
obowiązujące w określonej branży;
Normy zakładowe ZN – ustanawiane przez prezesa
odpowiedniego Urzędu lub dyrektora zakładu lub związków
zakładów – obowiązują w jednym zakładzie lub grupie zakładów
pokrewnych.
30

31. Standard Code

STANDARD CODE
Country
USA
Germany
UK
Japan
Australia
Poland
Saudi
Arabia
Code
Full name
ISO International Standards Organisation
ANSI American National Standard Institute
DIN Deutsches Institut fϋr Normung
BS
British Standard
JIS Japanese Industrial Standars
AS
Australian Standard
PN
Polska Norma
SASO Saudi Arabian Standards
Organization
31

32. WPROWADZENIE DO RYSUNKU TECHNICZNEGO

Normalizacja rysunku technicznego
Niektóre prezentowane informacje mogą być niezgodne z
Polskimi Normami (jako już nieaktualne) – wynika to z
faktu, że cykl wykładów oparto na ogólnie dostępnej
literaturze (np. Dobrzański w wydanie 24 i wcześniejsze),
a nie bezpośrednio na tekstach norm, które są dostępne
odpłatnie.
Przyjęto założenie, że takie podejście jest wystarczające
dla celów dydaktycznych.
32

33. Normalizacja rysunku technicznego

NORMALIZACJA RYSUNKU TECHNICZNEGO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Sprzyjają komunikowaniu się i likwidowaniu barier w
handlu.
Przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa pracy i
użytkowania.
Są uznawane za gwarancję odpowiedniej jakości.
Przyczyniają się do obniżenia kosztów ochrony zdrowia lub
środowiska.
Ułatwiają eksport.
Sprzyjają swobodnemu przepływowi towarów i wpływają
korzystnie na poziom ich cen.
Pozwalają na upowszechnianie postępu technicznego.
Sprzyjają utrwalaniu osiągnięć techniki.
Ułatwiają eksport globalny.
Ułatwiają porozumiewanie się i dają gwarancję
33
porównywalnego standardu wyrobów i usług.

34. Normalizacja rysunku technicznego

NORMALIZACJA RYSUNKU TECHNICZNEGO
Aby rysunek techniczny mógł rzeczywiście spełniać rolę
międzynarodowego języka wszystkich inżynierów i
techników musi on być sporządzony według ściśle
określonych zasad i przepisów.
Zasady te z kolei muszą być stosowane i przestrzegane
przez wszystkie kraje, które współpracują ze sobą w
zakresie wymiany myśli naukowo - technicznej.
Brak ogólnie obowiązujących reguł, dotyczących
umownych znaków, skrótów, sposobu przedstawienia
przedmiotu na rysunku, sposobu określenia
wymiarów i innych uproszczeń, prowadziłby do
nieporozumień, a nawet mógłby być przyczyną
wadliwego wykonania przedmiotu.
34

35. Normalizacja rysunku technicznego

NORMALIZACJA RYSUNKU TECHNICZNEGO
Normalizacją są objęte (między innymi):
rodzaje rysunków
formaty arkuszy rysunkowych
pismo stosowane do oznaczeń i opisów rysunków
podziałki
rodzaje linii rysunkowych
sposoby przedstawiania i rozmieszczania przedmiotów
w widokach i przekrojach
zasady wymiarowania
35

36. Arkusze rysunkowe

ARKUSZE RYSUNKOWE
Format arkusza rysunkowego – to określona wielkość
arkusza na jakim wykonany jest lub drukowany
rysunek techniczny.
Formaty arkuszy do rysunków technicznych są
zawarte w dokumencie Polska Norma: PN-EN ISO
5457:2002/A1:2010 Dokumentacja techniczna
wyrobu. Wymiary i układ arkuszy rysunkowych.
W rysunku technicznym stosuje się standardowe i
pochodne wymiary arkuszy papieru.
36

37. Arkusze rysunkowe

ARKUSZE RYSUNKOWE
37

38. Arkusze rysunkowe

ARKUSZE RYSUNKOWE
Formaty zwykłe
(A4 – format podstawowy)
38

39. Arkusze rysunkowe

ARKUSZE RYSUNKOWE
Formaty pochodne
39

40. Obramowanie rysunku i tabliczki rysunkowe

OBRAMOWANIE RYSUNKU I TABLICZKI RYSUNKOWE
Zwykle tylko część obszaru arkusza wypełniona jest
przez rysunek.
Zawsze pozostawia się pewien margines: 5 mm na
formatach A3 oraz 7-10 mm na formatach większych.
Papierowy
oryginał rysunku
powinien być
dodatkowo
zabezpieczony
przed
uszkadzaniem się
krawędzi
40
kalki.

41. Obramowanie rysunku i tabliczki rysunkowe

OBRAMOWANIE RYSUNKU I TABLICZKI RYSUNKOWE
PN-EN ISO
7200:2007
Dokumentacja
techniczna wyrobu.
Pola danych w
tabliczkach
rysunkowych i
nagłówkach
dokumentów.
Format A4 jest formatem
stojącym, A3 – leżącym,
A2 i większe
dowolnym!!!!
Zajęcia rysunkowe
5 mm z każdej
strony
41

42. Tabliczki rysunkowe

TABLICZKI RYSUNKOWE
Tabliczka rysunkowa – rodzaj tabeli, w której
zamieszczone są podstawowe informacje o rysunku:
podziałkę, format arkusza, numer rysunku, tytuł (nazwę
części), wykonawcę z podpisami i datami, o zmianach
dokonanych na rysunku itp.
Na potrzeby przedmiotu będziemy stosować tabliczkę
wzoru:
42

43. Tabliczki rysunkowe

TABLICZKI RYSUNKOWE
Norma PN-EN ISO 7200:2007 Dokumentacja techniczna
wyrobu. Pola danych w tabliczkach rysunkowych i
nagłówkach dokumentów., rozróżnia tabliczki:
• podstawowe (min. 185 × 55 mm)
• zmniejszone (min. 185 × 40 mm)
• uproszczone (min. 185 × 15 mm)
Tabliczki należy umieszczać w dolnym prawym rogu
arkusza.
43

44. WPROWADZENIE DO RYSUNKU TECHNICZNEGO

Pismo techniczne
Obowiązująca norma: PN-EN ISO 3098
PN- EN ISO 3098 -1:2015. Pismo. Wymagania ogólne.
PN- EN ISO 3098 -2:2002. Pismo. Alfabet łaciński, cyfry
i znaki.
PN- EN ISO 3098 -3:2002. Pismo. Alfabet grecki.
PN- EN ISO 3098 -4:2002. Pismo. Znaki diakrytyczne i
specjalne alfabetu łacińskiego.
PN- EN ISO 3098 -5:2002. Pismo. Pismo alfabetu
łacińskiego, cyfry i znaki w projektowaniu
wspomaganym komputerowo (CAD).
44
PN- EN ISO 3098 -6:2002. Alfabet cyrylicki.

45. Pismo techniczne

PISMO TECHNICZNE
Rysunki techniczne opisuje się pismem technicznym, tzn.
literami i cyframi, których kształt, grubość linii, ich
pochylenie i zasady rozmieszczania w napisach na
rysunkach zdefiniowano w normie.
Wyróżniamy dwa rodzaje pisma technicznego:
pismo A i pismo B – każdy rodzaj może być prosty (V) lub
pochyły (S).
Norma zaleca stosowanie rodzaju B (uprzywilejowane).
Pismo techniczne ma budowę opartą na siatce modularnej,
jedno „oczko” siatki to jeden moduł, będący jednocześnie
grubością, jaką pisane są cyfry i litery.
Siatka pisma prostego składa się z kwadratów, a pisma
pochyłego z rombów. Pismo pochyłe jest nachylone pod
kątem 75˚.
45

46. Pismo techniczne

PISMO TECHNICZNE
Wymiary pisma technicznego (rodzaj B prosty)
h – wysokość nominalna duża
litera
d – grubość linii
c – wysokość małych liter
a – odstęp pomiędzy literami
e – odstęp pomiędzy wyrazami
g – szerokość litery dużej
k – górna i dolna część małej
litery
b – odległość między liniami
46

47. Pismo techniczne

PISMO TECHNICZNE
Wymiary pisma technicznego
47

48. Pismo techniczne

PISMO TECHNICZNE
Wysokość pisma zależy od formatu opisywanego arkusza.
Dla formatów A4 i A3 stosuje się najczęściej pismo
wysokości 7 mm lub 5 mm dla napisów głównych i 3,5
mm lub 2,5 mm dla napisów pomocniczych.
48

49. Pismo techniczne

PISMO TECHNICZNE
Oznaczenie pisma technicznego powinno zawierać następujące
elementy w podanej kolejności:
słowo „Pismo”;
norma „ISO 3098”;
rodzaj pisma („A” lub „B”);
nachylenie pisma („V” lub „S”);
rodzaj alfabetu („L”, „G” lub „C”);
wielkość nominalna pisma w milimetrach.
Przykłady:
Pismo ISO 3098 – BVL – 5
Zbiór znaków graficznych pisma rodzaju B, prostego, alfabetu
łacińskiego, o wielkości nominalnej 5 mm.
Pismo ISO 3098 – ASC – 3,5
Zbiór znaków graficznych pisma rodzaju A, pochyłego,
49
alfabetu cyrylickiego, o wielkości nominalnej 3,5 mm.

50. WPROWADZENIE DO RYSUNKU TECHNICZNEGO

Podziałki
(PN-EN ISO 5455:1998. Rysunek techniczny. Podziałki.)
Podziałka jest to stosunek wymiaru liniowego elementu przedmiotu
przedstawionego na oryginale rysunku do wymiaru tego samego
elementu na przedmiocie.
Stosuje się następujące (zalecane) wartości podziałek:
podziałkę naturalną – 1:1,
podziałki zwiększające – 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1
podziałki zmniejszające – 1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100 itd.
Jeżeli na rysunku konieczne jest użycie więcej niż jednej podziałki, w
tabliczce rysunkowej należy wpisać tylko podziałkę główną, zaś
wszystkie pozostałe w pobliżu numeru pozycji lub literowego
oznaczenia odpowiedniego szczegółu widoku (lub przekroju).
W wyjątkowych przypadkach, jeżeli z przyczyn praktycznych nie
można użyć zalecanych wartości podziałek, można zastosować
50
wartości pośrednie.

51. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Żeby rysunek techniczny był wyraźny, przejrzysty i
czytelny stosujemy różne rodzaje i odmiany linii.
Inne linie stosuje się do narysowania krawędzi
przedmiotu, inne do zaznaczenia osi symetrii a jeszcze
inne do zwymiarowania go.
To jaką, w danej sytuacji, linię należy zastosować na
rysunku określa ściśle Polska Norma PN-EN ISO 128.
Wspomniana norma określa linie do stosowania w różnych
odmianach rysunku technicznego - maszynowego,
budowlanego i elektrycznego.
51

52. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
52

53. Slajd 53

53

54. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Grubość linii należy dobierać w zależności od
wielkości rysowanego przedmiotu i stopnia
złożoności jego budowy.
Wybrana grupa grubości linii (grubych i cienkich)
powinna być jednakowa dla wszystkich rysunków
wykonanych na jednym arkuszu.
Np. jeżeli grubość linii grubej wynosi 0,5 mm, to
linia cienka powinna mieć grubość 0,25 mm lub
jeżeli linia gruba ma grubość 0,7 mm to linia
cienka 0,35 mm.
54

55. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia ciągła gruba służy do rysowania:
• widocznych krawędzi i wyraźnych zarysów
przedmiotów w widokach i przekrojach (a)
• zarysów kładów przesuniętych (b)
• krótkich kresek oznaczających końce śladów płaszczyzn
przekrojów i miejsc załamania tych płaszczyzn (c)
• zarysów powierzchni obrabianych na rysunkach
operacyjnych i zabiegowych (d)
• linii obramowania arkusza
• linii wykresowych
a)
b)
c)
d)
55

56. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia ciągła cienka służy do rysowania:
• linii wymiarowych (a)
• pomocniczych linii wymiarowych (a)
• innych linii pomocniczych (b)
• kreskowania przekrojów (a, b, c)
• zarysów y kładów miejscowych (c)
• zarysów a rdzeni gwintów (d)
a)
b)
c)
d)
56

57. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia ciągła cienka służy do rysowania, cd.:
• linii den rowków w wałkach wielowypustowych (a)
• linii den a wrębów kół zębatych, ślimaków i innych
przedmiotów mających szereg powtarzających się
wgłębień (b)
• osi kół o średnicy ≤ 12 mm (c)
• innych osi przedmiotów o wymiarze a ≤ 12 mm (d)
a)
b)
c)
d)
57

58. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia ciągła cienka służy do rysowania, cd.:
• przekątnych prostokątów, kwadratów i trapezów utworzonych
przez widoczne płaskie powierzchnie przedmiotów mających
oś symetrii (a)
• linii przenikania a w miejscach łagodnie zaokrąglonych
przejść jednej powierzchni w drugą (b)
• zarysów powierzchni nie obrabianych na rysunkach
operacyjnych i zabiegowych (c)
• znaków chropowatości (d)
• ramek oznaczeń tolerancji kształtu i położenia (e)
a)
b)
c)
d)
e)
58

59. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia ciągła cienka służy do rysowania, cd.:
• linii ograniczających powiększany szczegół budowy
przedmiotu (a)
• zarysów krawędzi przyległych, dorysowanych dla celów
orientacyjnych (b)
a)
b)
59

60. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia kreskowa cienka służy do rysowania:
• niewidocznych krawędzi i zarysów przedmiotów (a)
• linii wykresowych
a)
60

61. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia punktowa gruba służy do rysowania:
• linii zaznaczających powierzchnie podlegające obróbce
cieplnej lub powierzchniowej (a)
• linii wykresowych
a)
61

62. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia punktowa cienka służy do rysowania:
• osi symetrii a (a)
• śladów płaszczyzn symetrii (b)
• linii podziałowych b w kołach zębatych, ślimakach, gwintach
itp. (c)
• osi okręgów o średnicach ponad 12 mm oraz innych osi
przedmiotów o wymiarze a > 12 mm (d)
• linii wykresowych
a)
b)
c)
d)
62

63. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia dwupunktowa cienka służy do rysowania:
• skrajnych położeń części ruchomych (a)
• ostatecznego kształtu przedmiotu (b)
• pierwotnego kształtu przedmiotu (c)
a)
b)
c)
63

64. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia dwupunktowa cienka służy do rysowania, cd.:
• zarysów przedmiotów przyległych, dorysowanych dla celów
orientacyjnych (a)
• linii gięcia przedmiotów przedstawionych w rozwinięciu (b)
• linii osi ciężkości f (c)
a)
b)
c)
64

65. Rodzaje linii rysunkowych

RODZAJE LINII RYSUNKOWYCH
Linia falista służy do rysowania:
• linii urwania i przerwania przedmiotów, gdy linie te rysuje się
odręcznie (a)
• linii ograniczających przekroje cząstkowe (b)
Linia zygzakowa służy do rysowania:
• tych samych linii co linia falista w przypadku rysunku
komputerowego
• długich linii urwania i przerwania przedmiotów (c)
a)
b)
c)
65

66. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ..