ХХ ғ. мәдениет контекстіндегі батыстық философия

1.

ХХ ғ. мәдениет
контекстіндегі
батыстық
философия

2.

1. XX- гасыр философиясының негізгі
мәселелері және багыттары.
2. Психоанализ. З.Фрейд және Э.Фромм.
Неопозитивизм.
3. Өмір философиясы: С.Къеркегор,
А.Шопенгауэр, Ф.Ницше. Экзистенциализм:
М.Хайдеггер. Ж.Сартр. А.Камю. К.Ясперс.
Н.Аббаньяно. Постмодернизм.
4. Неотомизм. Структурализм. КЛевиСтросс. Герменевтика.Г.Гадамер.

3.

ХХ-ғасыр философиясының қалыптасуы шарттары :
1) ХХ-ғасырда Европа басынан кешкен тарихи-әлеуметтік өзгерістер
әсіресе бірінші және екінші дүние жүзілік соғыстар қоғам мүшелерінің
бойында үрей мен қорқыныш, адамзат пен жеке адамның болашағына
деген
сенімсіздік
туғызды;
2) Қоғам дамыған сайын оның өміріндегі қарама-қайшылықтар күшейе
түсіп, адамзат пен өркениеттің алдында шешімі қиын, жаңа діни ұлттық,
этникалық мәселелер пайда болды, оларды шешуге дәрменсіз қоғамды
дағдарыс
жайлады;
3) Бұл қоғамдық дағдарыс жеке адамның жаттануы мен өгейсінуін
туғызды, себебі қоғам тұлғаның ішкі дүниесі мен оны мазалаған
мәселелер
туралы
бас
ауыртпады;
4) Бұрынғы философиялық жүйе ХХ-ғасыр адамын толғантқан
сұрақтарға жауап беруге қабілетсіз еді, «Жалпы адам дегеніміз не?»
деген сұрақ- пен шектелмей, «Мен кіммін?» сауалын қоятын
философиялық
бағыттарға
қажеттілік
туды.

4.

5. Кґркемґнер мјдениеті ерекшеліктері:

Көркемөнер мәдениеті ерекшеліктері:
Классикалық
бейнелеу
ережелерінен бас тарту
Пішінді дефорациялау
Экспрессия

6. Авангардизм -

Авангардизм (фр. – алғышептегі жасақ) – өнердегі
эксперименталдық,
модернистік
бастамаларды түсіндіретін ұғым:
фовизм,
кубизм,
футуризм,
экспрессионизм,
абстракционизм,
супрематизм,
примитивизм,
сюрреализм.

7. Фовизм -

Фовизм (фр. – «дикий») –1905 по 1908 жж. дамыған бағыт.
Ерекшелігі: бояулар мен сурет жазуының шұғыл
дамуы мен ритмнің ұшқырлығы.
Өкілдері:
А. Матисс
Р. Дюфи
А. Марке
А. Дерен
М.Вламинк

8. Анри МАТИСС

Севильский натюрморт. Розовая комната.
Натюрморт. Вода, бутылка, фрукты.

9.

Анри МАТИСС
Вид из окна. Танжер
Рыбки

10. Кубизм -

Кубизм (фр. – «куб») –кеңістікті геометриялық пішіндер
арқылы қабылдау.
Өкілдері:
П. Пикассо
Ж. Брак
Р. Делоне

11. Пабло ПИКАССО

Старик-нищий с мальчиком
Девочка на шаре

12. Пабло ПИКАССО

Бидон и миски
Скрипка

13. Футуризм -

Футуризм (итал. – «болашақ») – бір объекті әртүрлі жағдайда
қайталап көрсету.
Өкілдері:
Д. Балла
К. Карра
Д. Северини
У. Боччони

14. Умберто БОЧЧОНИ

Конь + Всадник + Дом

15. Экспрессионизм -

Экспрессионизм (лат. – «айқындалу») –субъективті рухани
әлемді бейнелеуге талпыну.
Өкілдері:
Ф. Марк
П. Клее
О. Кокошка
Д. Поллок

16. Пауль КЛЕЕ

Открытая книга
К Парнасу

17. Абстракционизм -

Абстракционизм (лат. – аудару, бұру ) қоршаған әлемді беймәлім
пішіндер арқылы кескіндеу.
Өкілдері:
П. Мондриан
Ф. Купка
В.Кандинсий

18. Василий КАНДИНСКИЙ

Композиция VIII
Композиция X
t
t

19. Супрематизм -

Супрематизм (лат. – «наивысший», «превосходный») .
Суть супрематизма в принципах:
«Каждая форма свободна и
индивидуальна», «Каждая форма есть
мир». Супрематизм – система из
перекрывающих друг друга форм
чистого цвета, создающих ощущение
глубины и перспективы.

20. Казимир МАЛЕВИЧ

На сенокосе
Автопортрет

21. Примитивизм -

Примитивизм (лат. – «первый», «самый ранний») – наивное
искусство, не испорченное цивилизацией, с
принципиальным отказом от норм
художественной культуры. Истина в искусстве, по
мнению примитивистов: смотреть на мир глазами
ребенка.
Представители:
А. Руссо
Н. Пиросманшивилли
М. Шагал

22. Марк ШАГАЛ

Музыканты
Венчание

23. Анри РУССО

Обезьяна в тропическом лесу
Сад. Памятник Шопену

24. Сюрреализм -

Сюрреализм (фр. – «сверхреализм») – как направление
сложился в 1920 г. Главная черта –
аналогичность сочетания предметов и
явлений, которым придается видимая
достоверность.
Художники:
С. Дали
Ж. Миро
М. Эрнста
Ж. Арра

25. Сальвадор ДАЛИ

Три юные сюрреалистические женщины
держат оболочку оркестра в руках
Постоянство памяти

26. Рене Магритт

Смысл ночи
Невидимый мир

27.

Психоанализ – ХІХ-ғасырдың соңында
психиатрия
шеңберінде
истерияны,
невроздарды
«катарсис»,
өзін-өзі
тазарту методы ретінде пайда болып,
кейінірек
австриялық
невропатолог
Зигмунд Фрейд (1856-1939) адамның
жанының тылсым байланыстары мен
негіздерін
зерттеуге
бағытталған
психологиялық доктринаға айналдырған
ілім.

28.

З.Фрейд адам психикасы өзінің сипаты бойынша «саналыдан »
(сознательное) ғана емес, «бейсаналыдан » (бессознательное)
және «саналының алдындагыдан » (предсознательное) да
тұратын компоненттерден құрылған белгісіз конгломерат екендігі
туралы қорытындыға келді.
Тұлғаның моделін Фрейд мынадай үш элементтен тұратын үлгіде
жасайды:
-«Ол » (Оно) бейсана құштарлықтардың терең абаты. психикалық
«өздік», әрекет етуші индивидтің негізі, тұлғаның баска құрамдас
бөліктерінің жұмыс жасау зандарынан өзгеше өзіндік заңдарды
басшылыққа алатын психикалық инстанция;
-«Мен» (Е%о) – саналылык саласы, адамның ішкі, бейсаналы
дүниесі мен сыртқы реалдылыктың арасын жалғастырушы; «Меннен Жогары » ( Sиреr-еgo) – ішкі тұлгалык ұят, қоғамдық
қағидалар, моральдық цензура, бейсаналы мен саналының
арасын
жалғастырушы.

29.

Позитивизм
–
қазіргі
заманғы
таным
теориясынын бағыты. негізін қалаушы – француз
философы
Огюст
Конт
(1798-1857).
Позитивистердің
пікірінше,
«болмыс»,
«материя», «сана» және т.б ұғымдарға,
абстрактылық
ойлауға
сүйенетін
дәстүрлі
философия енді жарамсыз, бебі, тек тәжірибе
немесе ғылыми эксперимент арқылы тексерілген
позитивті, жағымды білім ғана ақиқат, нақты,
жаратылыстану ғылымдарына математикаға
жақын философия ғана ақиқат философия.

30.

Позитивизм
өзі
дамуында
үш
кезеңнен
өтті:
1) бірінші позитивизм жоғарыда аталған мәселелерді алғашқы
болып қойып, философияның міндеті – объективті өмір сүруші
материалдық дүние туралы нақты ғылымдар жинаған білімдерді
қорыту және жүйелеу деп ымдады. Бұл кезеңнің екілдері – О.Конт,
Г.Спенсер,
Дж.Милль.
2) махизм – дүниені түйсіктер жиынтығы ретінде бейнелеп,
философия
адам
тәжірибесінің
сезімдік
негізін,
психифизиологиялық формаларын сараптауы тиіс деп есептеді,
яғни субъективтік идеализмге көбірек бет бұрды. Негізгі өкілі –
австриялық
физик
Э.Мах.
3) неопозитивизм – ғылыми теориялардың ақиқаттылығын,
салтырмалы құндылығын анықтау тәсілдерін зерттеумен айналыс
Өкілдері: К.Поппер, И.Лакатос, Т.Кун және т.б. Олар ғылыми білімд
тексерудің
негізігі
принциптері
ретінде
верификация,
фальсификация және конвенция принциптерін

31.

Постмодернизм – монизм философиясын терістеп,
плюрализм фи-лософиясын, табиғат пен қоғамдағы
көптік, сантүрлілік идеясын жария еткен, қазіргі
заманғы мәдениеттің мазмұны, ойлаудың және
ізденістің жаңа стилі көрініс тапқан философия. Негізгі
өкілдері: орыс филосотары Е.П.Блаватская (18311891), Д.Л.Андреев (1906-1959), Г.Г.Шпет (18 1940),
француз философтары Поль Рикер (1913) және Жак
Деррида (19 2004), американдық жазушы-философ
Карлос Кастанеда (1925)

32.

Постмодернизмнің
негізгі
тұжырымдары:
1) Объективтілік реалдылық көпөлшемді, оның мәні мен
формаларының арасындағы байланыс-қатынастарының сипаты сан
түрлі қаситерге ие. Объективтік реалдылық идеалдық немесе
материалдық қана емес, сонымен қатар мистикалық, эзотерикалық
бола алады. Дүние ұйымдастырылған ғана емес, ретсіз, хаостық
сипатқа
да
ие.
2) Онтологиялық плюрализм мен гносеологиялык плюрализм бірлігі.
Мәдени өмірдің салаларының арасындағы шекаралар жойы керек,
таным
теориясындағы
бірін-бірі
толықтырушылық,
көптәсі
көзқарастардың әр түрлілігі дінде де орын алуы тиіс.
3) Адамдардың араласуындағы монологиялық текст- мәтіндердің
орнын сұхбаттасу, үйренушілер мен үйретушілердің бір- біріне өзара
әсері, оқыту процесін белсенді ететін әр түрлі тәсілдердің көптігі
басуы
тиіс.

33.

Өмір философиясы –өмірді дүниенің бір бөлігі
ретінде ғана қарастырумен шектелмей, өмір
ұғымына сүйене отырып, дүние мен өмірді
толық түсінуге талпыныс жасайды.
Өмір философиясының негізін салушы – дат
философы С.Кьеркегор (1813 -1855).
Къеркегордың жетістігі – философиялық
тұлғаға мән беруге ұмтылуында, ақыл-ойды
тым әсірелеуді сынап, философияның міндеті
– жеке адамның өмірін, сезімдерін зерттеу
деп анықтауында.