Жел әсерінен қалыптасқан жер бедерінің

1.

2.

Бұл қай үдіріс? Сипаттама беріңіз.

3.

Жел әсерінен қалыптасқан жер бедерінің
пішіндері- эолдық деп аталады.
Дефляция –тау жыныстары мен топырақты
желмен әкелген минералды бөлшектермен
тегістеу, қырнау, және де ұнтақталған тау
жыныстарды тасымалдау. Дефляция шөлді
аймақтарда қарқынды өтеді. Желдің
әсерінен жер бедерінің бір пішіндері қирап ,
үгілсе, басқалары пайда болады.

4.

Эолдық процестерінің келесі түрлері:
1. Дефляция- борпылдақ жыныстарды желмен
үрлеп әкету.
2. Корразия- тау жыныстарын тегістеу, қырнау.
3. Топырақ пен құмдарды желмен тасымалдау
4. Аккумуляция- борпылдақ жыныстардың
жинақталуы.
Желмен тасымалданған құм массалары
жартастарды қырнап, тегістеп “Тасты
бағандар”, “Тасты саңырауқұлақтар”
пішіндерін қалыптастырады.

5.

Қозғалмалы құмдар өсімдіктердің тамырларымен
тоқтатылмаған , жел әсерінен оңай жылжитын
құмдар . Оларға шағылдар мен мен құм төбелер ,
құм қырқалар жатады.

6.

Бекітілмеген немесе тоқтатылған құмдар шөлейттерде
жиі кездеседі.
Құм тізбегі- қатарлас орналасқан құмды жүйектер.
Олар жел бағытына қатарлас түрде
қалыптасады.Ұзындығы бірнеше км- созылып,
биіктігі 70-200 м-ге дейн болады. Көбінесе Орта Азия,
Африка,Австралияда кездеседі.

7.

Үгілу
химиялық
физикалық
температуралық
аязды
органикалық

8.

9.

Шағыл — шағын шөлді аймақта желдің әсерінен пайда
болатын құм төбе. Мұндай төбелер жарты ай немесе орақ
пішіндес болып келеді. Оның биіктігі бірнеше метр болады.
Барханда өсімдік өспейді, сондықтан да жел әрекетіне бейім.

10.

Жел жақ беткейі созылыңқы әрі түйетайлы (5 — 14), ық жақ беткейі қысқа, тікше
(30 — 33), келеді. Айшыққа тірелген жел оны айналып өтеді де, екі шетін мүйіз
сияқтандырып ілгері созып отырады. Желдің режиміне, бағыты мен күшіне
байланысты биіктігі 150 м-ге дейін шағылды қырқалар, тізбектер, шағылды
пирамидалар, тағы басқа пайда болады. Шағыл жылына бірнеше метрден бірнеше
жүздеген метрге жылжып отырады. Онда өсімдік өспейді. Шағыл Орталық Азия
мен Қазақстанның барлық құмды шөлдерінде( Қарақұм, Қызылқұм, тағы басқа)
таралған.

11.

Құмды шарлар Маңқыстау тауларында кездеседі

12.

13.

Бедленд —бірнеше белес, дөңдерден тұратын сазды топырақты құрғақ жер
бедерінің пішіні.

14.

Әнші құм, Айғайқұм, әнші тау — құмдары жөнінде ақпарат төмендегі жоспар бойынша
даярлаңыздар:
1. Географиялық орны
2. Атауының ерекшелігі
3. Физикалық сипататы
4. Қорғауға алынған ба? Қайда?

15.

Эолды-аккумулятивті рельефтың көптүрлілігі келесі
шарттарға байланысты:
Желдің бағыты;
Құм жинақтыларының қуаттылығы;
Олардың өсімдіктердің тамырларымен бекітілуі;
Физико-географиялық ерекшеліктері.
Қозғалмалы құмдар өз әрекетімен қауіп тудырады.
Қандай? Және сақтану әрекеттерін ұсыныңыздар.

16. ресурстар

• http://www.mountain.ru/article/article_displa
y1.php?article_id=5245&sort=rate_article
• http://5materik.ru/geologiya/15geomorfologiya/pustyni/59-pustynnyeprotsessy.html