Фармакоэкономика және клиникалық фармакологтар

1. Фармакоэкономика және клиникалық фармакологтар

Орындаған:Бекмағанбетова Ғ.
Факультет:ЖМ
Курс:5
Тобы:038/1
Тексерген:медицина ғылымдарының
докторы,профессор,жоғары санаттағы дәрігер
Құнанбай Қабден

2.

Дәрілік заттарды қолдану күрделі
мәселе болып табылады:
- Клиникалық
- Экономикалық
- Заңды
- Этикалық

3.

Халықаралық қауымдастық қабылдаған дәрілік заттарды
ұтымды пайдаланудың анықтамасы: «…науқастың
клиникалық жағдайына сәйкес келетін
фармакотерапияны, оның жеке қасиеттеріне сәйкес
келетін дозада, ең төменгі баға бойынша , қажетті
уақыт аралығында жүргізу керек…»
Manadging Drug Supply, 1997

4.

• Қаржылық тұрғыдан алғанда, денсаулық сақтау жүйесі
бюджеттік және ұйымдастырушылық-тарату
жүйелерінің үйлесуі ретінде қарастырылуы
• Экономикалық жағынан алғанда, денсаулық сақтау
жүйесі емдеу нәтижелерін міндетті түрде бағалап,
медициналық көмек көрсету,оның ішінде дәрілік
заттар, медициналық бақылау,стационарлық және
амбулаториялық көмек көрсету процесі ретінде
ұсынылады.
-соңғы нәтижеге түрлі тәсілдермен және түрлі
шығындармен қол жеткізуге болатыны маңызды

5.

Ақшаны басқару керек...
Сенека

6.

Бүкіл әлемде дәрілік заттар-дәрілік
бюджеттің мөлшері мен
идентифифкациясы үшін денсаулық
сақтау жүйесінің бюджеттік
шығындарының экономиясының
басты нысанасы болып табылады.

7. ДЗ құны ерекше орын алады, себебі:

• Олар денсаулық сақтау шығындарының
құрылымында жалақы мен күрделі салымдардан
кейінгі үшінші орынды алады және осы
шығыстардың шамамен 10% -ын құрайды
• ДЗ манипуляциялары жалақы мен капитальды
салымдарға қарағанда оңай жүргізіледі
• Оларды идентифифкациялау мен өлшеу оңайырақ
• Олар тез ( жылына шамамен 15%)

8. ДДҰ-ның деректері бойынша дәрілік заттардың бағасының өсуінің төрт негізгі себебі

• Ескі арзан дәрілерді жаңа, қымбатқа ауыстыру;
• Дәрілік заттарды қолдануды кеңейту;
• Бұрын тиімді емдеу және алдын-алу шаралары;
болмаған аурулардан жаңа препараттар пайда
болды;
• Қолданыстағы дәрілік заттардың бағасының
өсуі.

9. Денсаулық сақтауды қаржыландыру жүйесін реформалауды және экономикалық шығындарды актуальды ететін объективті себептер:

• Денсаулық сақтауға жұмсалатын шығындардың
артуы
• Шектеулі денсаулық сақтау ресурстары
• Халықтың қартаюы (дамыған елдерде 2020 жылға
қарай егде жастағы адамдардың саны 13% -дан 17% ға дейін, дамушы елдерде 5% -дан 7% -ға дейін
ұлғаяды)
• Медицинадағы жетістіктер және жаңа емдеу
принциптері ресурстардың артуын талап етеді

10.

Биотехнологияның дамуы
Медициналық ДЗ өндірілуінің жоғарылауы
ДЗ жаңа, тиімді түрлерінің пайда болуы

11. Бірақ ... заманауи фармацевтикалық технологиялар революциялық емес, инновациялық:

Жаңа ДЗлардың
тиімділігі %% ға артады, ал
бағаның өсуі
кейде бірге, ал
кейде 100 ретке
көбееді.
Көп
жағдайларда
жаңа ДЗ-дың
экономикалық
тиімділігін
дәлелдеу қиын
...

12.

Медицина тарихындағы денсаулыққа
экономикалық пайдасының жалғыз
мысалы: тұмауға қарсы вакцинация
және басқа да вакцинация түрлері.

13. Мемлекетпен сұралатын ақпарат

• Клиникалық:
• Тиімдлігі
• Жанама әсерлері
• Енгізу жолдары/қолдану жеңілдігі
• Қарсы көрсеткіштері/ескертулері
• Әсер ету механизмі/интеракциялар
• Клиникалық емес:
• ДЗ бағасы және оның алға жүргізілуіне қажет
бюджет
• Сатылым бюджеті
• «Экономикалық тиімділік» талдауларының нәтижесі
• Науқастың өмір сапасын бағалау

14. Экономикалық бағалауды шешім қабылдау элементі ретінде пайдалану

1993 жылдан бастап:
Австралия және Жаңа
Зеландия
• 1995-1996:
Канада
• Онтарио (1991 жылдан бері)және Британдық Колумбия (БК)
• 90 жылдардың соңы:
Еуропа мен АҚШ
• Бельгия, Дания, Финляндия, Франция, Италия, Португалия,
Великобритания (Англия және Уэльс), АҚШ (сақтандыру
компаниялары)
• 2000 -2005:
Норвегия, Шотландия, Швеция, Нидерланды,
сонымен қатар Орталық және шығыс Европа елдері
• Чехия, Эстония, Венгрия, Латвия, Словения, Литва, Ресей

15. Австралияда және Канадада (Онтарио) жаңа ДЗ-тің ФЭ бағалауы оны тіркеу және мемлекет пен сақтандыру компанияларын толық немесе

16. Еуропадағы фармакоэкономиканың ерекшеліктері

- Скандинавия
елдері. Құзыретті органдар жеңілдетілген
дәрі-дәрмектерді өтеу туралы шешім қабылдағанда
фармакоэкономиканы пайдаланады.
-Франция. Өтеу тек дәрі-дәрмектің тиісті клиникалық
артықшылықтары болса немесе шығындарды төмендетсе ғана
жүзеге асырылады. Өтемақы комитеті (немесе баға белгілеу және
жарнамалық комитеттер) олардан талап етуі мүмкін.
- Италия.Фармакоэкономикалық тиімділігі туралы
деректер дәрілік заттардың бағасы бойынша
келіссөздерде ұсынылуы керек.
- Нидерланды2003 жылдан бастап Нидерланд Үкіметі
фармакоэкономикалық деректерде ДЗ бағасы базалық
шегінен шығып кетсе, өтеу туралы талапқа енгізілуін
талап етеді.

17. Еуропадағы фармакоэкономиканың қолдануының ерекшеліктері

Ұлыбритания. Көптеген еуропалық елдерден
айырмашылығы, Ұлыбританияда дәрілік заттарды
фармакоэкономикалық бағалау клиникалық артықшылығын
анықтаумен біріктіріледі. Ұлттық қосалқы клиникалық
жетілдіру институтының (NICE) жүргізетін қос
дипломдылығы дәрігерлер үшін клиникалық нормативтік
құжаттардың негізі болып табылады, бірақ төлемдерді
өтеу туралы шешім қабылдау кезінде пайдаланылмайды.

18.

Ұлыбритания елінің үкіметі ФЭ
зерттеулерінің негізінде
бетаферонның дәлелденген
эффективтілігіне қарамастан, бұл
препаратты қолданысқа енгізуге
мүмкіншілік жоқ екенін айтады.

19. Дәрілік препараттың өмірлік ағымы

Нарыққа
шығарылуы
Клиника алды
сатысы
Эпидемиологиялық анализ
Аудиторияның
идентификациясы
Ауру құнының анализі
Конкуренттердің
эффективті
шығындарының анализі
Клиникалық
сатысы
Пайдаланудың
экономикалық
артықшылықта
рын іздестіру.
Фармакоэкономи
калық
зерттеулердің
барлық түрлері
Маркетинг
және
сатылым
Қосымша
артықшылықтард
ы іздеу.
Эпидемиологиялық
зерттеулер.
Фармакоэкономика
лық зерттеулердің
барлық түрлері

20. Қазақстанда

Халық үшін қымбат және тиімді дәрі-дәрмек пен
медициналық көмекке қолжетімділігі өте төмен
Бұл қолжетімділіктің сандық мәндері жоқ

21.

Аорто-коронарлы шунттаудың
қолжетімділігі Қазақстанда АҚШ-қа
қарағанда 100 рет кем, ал Европаның
дамыған елдерінге қарағанда 50 рет
кем.
Гемодиализге мұқтаж науқастардың
жалпы санынан, гемодиализ алатын
адамдар саны белгісіз

22.

Ресми статистикаға сәйкес, 2001-2004 жылдар
аралығында Ресей Федерациясында денсаулық
сақтауды қаржыландыру көлемі 1,8 есеге өсті
(255-тен 454 млрд. рубльге дейін).
Сол кезеңде ақылы медициналық қызметтер
көлемі 2,2 есе өсті, халықтың дәрілік заттарға
арналған шығындары 1,9 еседен артық болды.
Ішкі денсаулық сақтауды 50-70% -ға
қаржыландыру науқастардың есебінен жүзеге
асырылады деп айтуға болады.

23. Дәрі-дәрмектерді ұтымды пайдалануды реттеу тетіктерінің болмауы пациенттердің артықшылықты санаттарына дәрі-дәрмекпен

- льготалы рецепттермен жүретін өмірлік маңызы
бар ДЗ , барлық ДЗ 50% -дан кемін алып жатыр.
- ТМД елдерінде, соның ішінде Ресейде, жоғары тиімді
және қолжетімді болып нарықтағы ДЗ 12% ғана
саналады.
- Ресей дәріханаларының жалпы тауар айналымында
дәрі-дәрмектердің жалпы санының 44,3% -ы ғана
маңызды дәрі-дәрмекті құрайды.

24. Лекарственные льготы населения России

Ресей халқының шамамен 30% -ы, яғни
30 миллионы амбулаториялық емдеуге
арналған дәрі-дәрмекті сатып алу
кезінде жеңілдктерге ие, оның 17
миллионы тегін дәрілерді сатып алуға
құқылы, ал қалған 50% пайыздық
жеңілдікке құқылы.

25.

Егер 14 миллион адамның ½ сі
корвалолдың бір флаконын айына бір
рет алып отырса, оған жылына 765
млн. рубль жұмсалады, осы қаржыға о
Тромбо АСС курсын 600 мың адам ала
алады.

26. Бүгінгі күні Ресейде шешім қабылдау саласында және ДЛО бағдарламасында және медициналық тағайындауларда емдеу схемаларын

Бір жағынан
дәрігерлер
науқастарға
өздеріне
қажеттінің
бәрін бағасына
қарамастан
бергісі келеді.
Олардың арасында
науқас, ол көбінесе
тиімді емес екенін
түсінбейді және
мемлекет емдеуге
төлегенде, ол
қымбат емес
екенін түсінбейді
Басқа жақтан
денсаулық
сақтау
органдары
арзан нәрсе
ғана бере алады

27.

Мұндай жағдайда, экономикалық
мақсаттылық саясаты медицина
мақсаттарына сәйкес келеді,
фармакоэкономиканы елемеу
әрекеті

28. Фармакоэкономика - бұл…

• Зерттеу саласы фармацевтикалық өнімдерді, сервистік
бағдарламаларды қолдануға байланысты адамдардың,
компаниялардың және нарықтардың мінез-құлқына
баға беру болып табылады, олар көбінесе шығыстарды
(инвестицияларды) зерттеуге және осындай
қолданудың салдарына (нәтижелеріне) бағытталған.
• Дәрілік заттар мен дәрі-дәрмектердің клиникалық және
экономикалық артықшылықтарын зерттейтін
денсаулық сақтау экономикасы секторы.
• Денсаулық сақтау жүйесі мен тұтастай алғанда қоғам
үшін нарықты талдау және дәрілік терапия құны.
• Фармакоэкономикалық талдау - салыстырмалы
медициналық және фармацевтикалық құралдардың
экономикалық артықшылықтарын бағалауға мүмкіндік
беретін әдістер мен әдістердің үйлесімі.

29. Зерттеу объектілері

• Денсаулық сақтауға жалпы
шығындар;
• Белгілі бір ауруға арналған шығындар
(ауру ауыртпалығы);
• Науқасты емдеу шығындары;
• ДЗ емдеу курсының құны.

30. Қағидаттар мен тәсілдер

Фармакоэкономикалық зерттеулерде қолданылатын
негізгі тәсіл - экономикалық тиімді тәсіл - бұл аурудың
құрылымын, дәрілік заттарды тұтыну деңгейін, олардың
тиімділігін, төзімділігін, қауіпсіздігі мен сапасын мұқият
талдау негізінде дәрілік затты таңдау.

31. Фармакоэкономикалық зерттеулердің мақсаты

• Медициналық бағдарламалар мен
дәрілік заттарды экономикалық
бағалау
• Денсаулық сақтау ресурстарын
барынша ұтымды пайдалану бойынша
ұсыныстар әзірлеу

32. Фармакоэкономика көмегімен шешілетін ең маңызды мәселелер

• Әртүрлі деңгейдегі дәрілік терапия шығындарын талдау
• ДЗ тізімдеріне, формаларына, емдеу протоколдарына
енгізу негіздемесі
• Нарыққа жаңа дәрілерді енгізу және жаңа дәрілік
технологияларды енгізу

33. Медициналық араласулардың шығындар мен артықшылықтары мысалдары

Шығындар
Ұтыс
Тікелей
Экономикалық
Аурухаада орналастыру
Дәрілер,дәкелер және т.б.
Зерттеулер
Персоналдың төлемақысы
Тікелей емес
Жоғалған Жұмыс күндері
Төленбеген жұмыс күндерінің
құны
Көрінбейтін
Ауыру
Қоғамдық көрінісі
Емі қымбат тұратын аурудың алдын алу
Болашақта госпитализацияның алдын алу
Төленетін жұмысқа оралу
Клиникалық
Ауырсынуды, жүрек айнуын, және т.б.
жеңілдету
Көруді, естуді, бұлшық ет күшін жақсарту
және т.б.
Өмір сапасы
Ұтқырлық пен тәуелсіздікті арттыру
Науқастың рөлінен босату

34. Фармакоэкономикалық бағалау

Эффект –бұл,белгілі көрсеткіштермен
көрінетін,пайдалы нәтиже болып табылады .
Егер оны қандай да бір көрсеткіштермен белгнілей
алсақ,бағалауға да болады деген сөз.

35. ДЗ эффективтілігі мен оның бағалануы

Шығын
Дәрілік терапия
ТИІМДІЛІК
МЕДИЦИНАЛЫҚ
Уровень АД
ЭКОНОМИКАЛЫҚ
Дәрілік
терапияның
құны
Жай бағалануы
СОЦИАЛЬДЫ
Социальды
адаптация
КОМПЛЕКСТІ
Өмір
сапасы
ИНТЕГРАЛЬДЫ
БАҒАЛАНУЫ

36. Негізгі бағалау

Медициналық:
- Нозология
- Дәрілік көмек көрсетудің сатылары
Терминальды сатыдағы онкологиялық аурулар
Ауыру синдромының күші
- Қосымша аурулардың болуы
-Ауыртпалылық факторлардың болуы
Психикалық аурулар
Жүрек қантамыр аурулары Гипертониялық аурулар:
- АҚ деңгейі
- Холестерин деңгейі

37. Интегральды (өмір сапасы)

Өмір сапасы - объективті өмір сүру жағдайларын және қоғам мен
жеке адам деңгейінде оларды бағалауды қамтитын теориялық
жүйе.
Өмірдің сапасы мәдени ерекшеліктерге және құндылық жүйесіне,
сондай-ақ мақсаттарға, үміттерге, стандарттарға және
алаңдаушылықтарға байланысты өмірдегі ұстанымын қабылдау
болып табылады.
Өмір сапасы - адам жеке адамның мақсаттарымен,
жоспарларымен, мүмкіндіктерімен және жалпы қолайсыздық
дәрежесімен қоғам өміріндегі өз ұстанымының жеке қарымқатынасы ретінде анықталады. (ВОЗ 2006)
Өмір сүру сапасы - адамның өзі де, өз қоғамында да өзін комфортты
ұстау дәрежесі. (Сенкевич және т.б., 1997)

38.

Ұлыбританияның мемлекеттік
статистикасына сәйкес, ДЗ орташа
өмір сүру ұзақтығына немесе өлімжітімге әсер етпеді

39. Фармакоэкономикалық әдістер

(cost minimisation analysis)
(cost effectiveness analysis)
(cost utility analysis)
(cost benefit analysis)

40. Фармакоэкономикалық талдауды енгізу деңгейі

Деңгей
ФЭА
Мемлекеттік
Ұлттық
Ауру бағасы
Федеральды
Региональды
Баға-керектілік
Баға-тиімділік
Жергілікті
Локальды
Шығын минимизациясы
Баға-тиімділік

41. АВС/VEN-анализ

Дәрілік заттарды сатып алу кезінде медициналық
мекеменің материалдық ресурстарын пайдалануды
бақылайтын клиникалық және экономикалық
зерттеулер түрі

42. АВС/VEN-анализ

ABC / VEN-талдаудың технологиясы медициналық мекеме сатып
алған барлық дәрілердің 3 сыныпқа бөлінуінен тұрады:
A - қаражаттың 80% -ына дейін жұмсалған дәрілік заттар;
В - қаражаттың 10-15% жұмсалған дәрілік заттар;
C - қаражаттың 5-10% -ын жұмсаған дәрілік заттар
және 3 топ:
V - маңызды дәрі-дәрмектер;
Е- Негізгі дәрі-дәрмектер
N- қайталама дәрілер

43. Распределение затрат по группам

100%
80%
60%
40%
20%
0%
N
E
V

44. Фармакоэкономикалық зерттеулердегі клиникалық фармакологтың рөлі

Фармакоэпидемиологиялық деректерді бағалау
дәрілік айналым құрылымы
жағымсыз әсерлер жиілігі
Медицинада белгілі бір ауруға арналған
дәлелдерді талдау
• Халықаралық және ұлттық клиникалық
нұсқауларды және ұсыныстарды, белгілі бір
аурудың емдеу стандарттарын сараптау
• «Нақты» клиникалық тәжірибені сыни талдау

45. Фармакоэкономикалық зерттеулердегі клиникалық фармакологтың рөлі

• Дәрілік заттардың қауіпсіздігі мен төзімділігі
критерийлерін әзірлеу
• нақты клиникалық жағдайды бағалау
• халықаралық тәжірибені пайдалану
• Қажетсіздіктің себептерін талдау
• Қолайсыз (жанама) әсерді емдеу құнын
фармакоэкономикалық талдау
• жанама әсердің өзі емделу құны
• терапияның өзгеру құны
• Ұзарту емдеу құны
• өмір сапасын бағалау

46. Один из десяти вопросов, которые необходимо задать для оценки экономического анализа

Кім тұрғысынан шығындар мен пайдалар
қарастырылады?
Науқас - мүмкіндігінше тезірек жақсару
Қазынашылық - азаматтарды салық төлеушілердің
мәртебесіне қайтару
Фармацевтика - олардың кем дегенде біреуін пайдалану
Физиотерапевт - олардың рәсімдерінен бас тарту
ешқашан экономикалық тиімді болмайды
Экономикалық бағалауда «дұрыс перспектива» болуы
мүмкін емес, бірақ кімнің шығындары ескеріліп немесе
алынып тасталатындығын нақты түсіну қажет.
Триша Гринхальх «Основы
доказательной медицины» 2006г.

47.

Средств никогда не бывает достаточно. Для того, чтобы
использовать их рационально, есть способы, но они
везде используются плохо. Поэтому сегодня в России
деньги расходуются на такие виды лечения, которые
совершенно бесполезны.
«Медицина в условиях дефицита
ресурсов: к рациональности и
справедливости»
В.В. Власов