Хаббл телескобы

1.

Эдвин Хаббл телескобы

2.

Хаббл заңы
Доплер эффектісіне сәйкес ғарышта қоз ғалатын барлы қ денелер
жарық шығарады. Б ұл за ңды галактика ға қолдана отырып,
астрономдар бізге жа қындап келе жат қан ғаламдар жасыл, ал
қашықтап бара жат қандар қызыл т әрізді болып к өрінетінін
анықтады. 1923 жылдан бастап 1950 жылды ң орта кезіне дейін
астрономдар галактикадан тыс денелерді зерттеу н әтижесінде
галактикаларды ң бір-бірінен алша қтау процесін растады. Алын ған
мәліметтер негізінде Xaббл өз за ңын т ұжырымдады: галактика
неғұ рлым алыс қашы қты қта болса, со ғұрлым тезірек алша қтайды
және соғұ рлым оны ң спектрі қызылыра қ болады:
Хаббл заңы : қызыл ығысу бойынша аны қтал ған галактиканы ң
алыстау жылдамды ғы о ған дейінгі қашы қты қты ң өсуіне
пропорционал.

3.

Мұндағы v — галактиканы ң алыстау жылдамды ғы, D — о ған
дейінгі қашы қты қ, Н — Хаббл т ұра қтысы (оның мәнін к өп
жағдайда 75 км/(с • Мпк) деп алады) . Хаббл заңы тек алыс
галактикалар үшін ғана қолданылады. Әлемде центр жоқ
болғандықтан, жа қын қашы қты қта ғы кейбір галактикалар бізді ң
галактика ға жакындауы м үмкін. Ұл ғай ған Әлемнің ауа шары
түріндегі екі өлшемді моделі жасал ған. Б ұл модель бойынша
галактикалар шарды ң бетіне салын ған н үктелер р өлін
атқарады. Хаббл за ңы Әлемнің ұлғаюын, яғни Үлкен жарылыс
нәтижесінде Әлемнің пайда бол ғанын растайды. Қазіргі
байқалатын ғарышты қ с әулелер аясы Әлемнің Үлкен Жарылыстан
кейін пайда бол ғаныны ң ку әсі. Б ұл с әуле шы ғару ке ңеюді ң
алғашқы мезетінде шы ғарыл ған с әуле эволюциясыны ң н әтижесі,
сондыктан оны реликтивтік деп атайды. Реликтивтік с әуле шы ғаруды
40-жылдары Дж. Гамов теория ж үзінде болжа ған. Есептеулер
бойынша б ұл с әуле шы ғаруды ң эквивалентті температурасы 10
млрд жыл өткеннен кейін бірнеше Кельвинге те ң болуы керек.

4.

Ғарышты ң барлы қ жерінен т үсетін радиос әуле шы ғару аясы ретінде
реликтивтік с әуле шы ғаруды 1965 жылы американды қ физиктер Арно
Пензиас ж әне Роберт Вильсон ашты. Б ұл радиосигналды ң
қарқындылы ғы (интенсивтілігі) ЗК температурада ғы абсолют қара
денені ң с әуле шы ғару қар қынына те ң. Реликтивтік с әуле
бүкіл Әлемді біркелкі толтырады. Егер бізді ң микротол қындарды к өре
алатын қабілетіміз болса, онда аспан барлы қ ба ғытта та ңқаларлы қ
бірдей жары қтылы қпен жар қырап т ұрар еді. Б ұл біртекті с өуле
шы ғару үлкен жарылыстан қал ған жылу боп есептелінетін с әуле
шы ғаруды ң басты себебі болып табылады. Үлкен жарылыстан кейін
кеңістік ұлғая баста ған кезде ке ңістікті ң біртекті емес б өлігі біртекті
сәулеге тола бастады. Теория ға с әйкес б ұл с әуле
шы ғару изотропты (бағыт қа т әуелді емес) және температурасы ЗК.
Реликтивтік с әуле шы ғару Әлемнің ал ғаш қы даму сатысында бол ған
қуатты с өуле шы ғаруды ң қалды ғы ретінде қарастырылады.
Ғарышты қ с әуле шы ғару аясын ашу, ж ұлдызаралы қ газдарды ң
құ рамын зерттеу, Хабблды ң Ә лемнің ұлғаюын
табуы, Метагалактиканы ң біртекті ірі масштабты құрылымы
тұрақсыз Әлемнің эволюдиясыны ң қазіргі релятивтік пікірін растайды.

5. Хаббл телескобы

ХАББЛ ТЕЛЕСКОБЫ

6.

Жалпы мағлұмат
Мекеме
 НАСА /   Еуропа ғарыш агенттігі
Ұшыру күні
24 сәуір, 1990 жылы 12:33:51 UTC
Ұшырылған жері
 Канаверал мүйісі
Жеткізуші аппарат
Дискавери
Орбитадан шыққан уақыты
2014 жылға дейін 
Массасы
11 т
Орбита түрі
төмен бекіністегі орбита
Орбита биіктігі
~569 км
Орбита периоды
96—97 мин
Орбиталық жылдамдығы
~7500 м/с
Жылдамдығы
8,169 м/с²
Орны
ғарышта
Телескоп түрі
телескоп-рефлектор жүйесі Ричи — Кретьена
Толқындық диапазоны
көрінімді, ультракүлгін, инфрақызыл
Диаметрі
2,4 м
Таралу аймағы
4,3 м² жуық
Фокустық ұзындық
57,6 м

7.

Жабдықтары
NICMOS
инфрақызыл камера/спектрометр
ACS
бақылауға арналған оптикалық камера 
WFC3
толқынды үлкен диапозонда бақылауға 
арналаған камера
COS
ультракүлгінді спектрограф
STIS
оптикалық спектрометр/камера
FGS
үш навигационды сенсор

8.

Телескоптың негізгі айнасын жылтырату,
«Перкин-Элмер» компаниясы лабораториясы,
мамыр, 1979 жыл.
Смитсон авиации және ғарыштану
мұражайындағы қосымша айна,
Вашингтон.

9.

Ғарыштық аппаратты жасау басқы
кезеңдері, 1980.
Бортында «Хаббл» телескопы бар
«Дискавери» шаттлы.

10.

Алғашқы экспедиция кезіндегі
телескоптағы жұмыс.
Телескоп аберрациясын түзеу. M100
галактикасының COSTAR қойылғанға дейін және кейін
фотосуреті

11. Жетістіктері

ЖЕТІСТІКТЕРІ
Жаратылыс тіректері —телескоп түсірген әйгілі
суреттердің бірі. Бүркіт тұмандығындағы жаңа
жұлдыздардың пайда болуы.