Семиполярлы байланыс

1.

НИТРОҚОСЫЛЫСТАР R–NO2
Құрылысы: Семиполярлы байланыс:
16
8O
14
22p3
N
…
2s
7
2s
2p
2s
..
R–N=O
… 2s22p4
2p

2.

Құрылысы: Семиполярлы байланыс:
2s
16O
2p
16O*
..
:O
.. : ..
..
R–N=O
R–N=O
+
R–N=O
..
..
R–N=O + О
.. :
немесе
-
O
O
Нитротоп екі эквивалентті резонансты құрылыс түрінде
көрсетіле алады:
+
R–N
O
O
R–N
O
O
или
R–N
O½O½-

3.

R – NO2 АЛЫНУЫ
а)Газ
фазасындағы
нитрлеу:
R–H
НNO3
алкандарды
R–NO2 + H2O
(қоспа)
б) галогендерді нитротопқа ауыстыру:
С2Н5 NO2 + AgI
С2Н5I + AgNO2
сулы орт,
спиртте
С2Н5 ONO + AgI

4.

НИТРОҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ХИМИЯЛЫҚ
ҚАСИЕТТЕРІ
1. Аминдерге дейін тотықсыздану (Ar – NH2 үшін).
2. α – H бойынша реакциялар өте маңызды:
а) Қышқылдық қасиеттері. Псевдоқышқылдар.
Біріншілік және
екіншілік нитроқосылыстар, бейтарап болып
көрінгенімен (мысалы,индикаторға
қатысты), сілтілермен тұздар түзеді
CH3NО2 + Na+ ОН- → [CH2=NО2]– Na+ + Н2О
Бұл реакция әдеттегі қышқылдарды
бейтараптау реакциясынан ерекшелігі өте жай
жүруінде (өлшенетін реакция жылдамдығы
бар).Мұндай қышқылдарды псевдоқышқылдар деп
атайды.

5.

Минералды қышқылдың артық мөлшерімен ацинитроқосылыстың натрий тұзы ыдырағанда
альдегидтер мен сәйкес кетондар түзіледі
2RCH=NOO‒ + 2Н+ → 2RCHO + N2O + Н2O
2R2C=NO-O- + 2Н+ → 2R2CO + N2O +
H2O
Біріншілік нитроқосылыстарды 85% тік
күкірт қышқылымен немесе басқа күшті
қышқылдармен қыздырғанда,
гидроксиламин түрінде азот түзіп, карбон
қышқылдарына айналады.
R–СН2‒NO2 + H2SO4 + H2О → R‒СOOH + NH2OH∙H2SO4

6.

Первичные и вторичные нитросоединения вступают с
соответствующими карбонильными соединениями в
реакции типа альдольной конденсации и присоединения по Михаэлю; катализатором служит основание:
Конденсациялану реакциялары
СН3
а) O2N – C– H + CH2 = O
OH–
СН3
б)
CH3NO2 + 3CH2 = O
СН3
O2N–C – CH2– OH
СН3
OH–
CH2OН
O2NCH2 – C – CH2OН
CH2OН

7.

НИТРОҚОСЫЛТАР
в) Михаэль бойынша қосылу
CH3
N ≡ C– CH=СН2 + H–C–NO2
CH3
CH3
N≡C–CH2–CH2–C–NO2
CH3
OH–

8. Физикалық қасиеттері

9.

НИТРОҚОСЫЛЫСТАР
Альдольды конденсация механизмі
Негіздік катализ:
H
1.
R– C–
.. C
O
негіз
–
+ : OH
H
H
альдегид
2.
O
R– C
+
H
–
R
:СН – C
O
H
нуклеофил
(: Nu)
O
–
H2О + :CH – C
карбанион
.. –
:O:
O
R– C – CH–C
H
H
R
H

10.

Альдольды конденсация механизмі
О–
3. R – С – CH2–C
H R
O
+ H2O
H
OH
O
R– C – CH – C
H R
H
β-оксиальдегид
Альдольдер дегидратациясы
OH
H
O
R– CH – C – C
R
H
ар. HCI
t0
H
R–CH=CH–C=O + H2O
α,β-шекті емес альдегид

11.

НИТРОҚОСЫЛЫСТАР
2s
2p
С=O
sp2
С* (2s12p3);
R
C
1.
2.
1200
1200
R
C
O
1200
δ+
C
δ–
O
: Nu

12.

Альдегидтер мен кетондар
Нуклеофильді қосылу
Nu
R′
C=О
1)
: Nu
R′–C
R
δ–
O
R′–C–O –
R
R
Nu
Nu
H2O
–
R′–C–O
2)
Nu
R′–C–OH
R′
R′
R
3)
R
δ+ δ– H+
C=O
: Nu
R
+
C=OH
R
Nu
R
R
δ+
C = OН
Nu
R–C–OH
R

13.

Назарларыңызға рахмет !!!