Синдицирлық және контокорренттік несие

1. 13 – таќырып Синдицирлыќ жјне контокорренттік несие

13 – ТАҚЫРЫП
СИНДИЦИРЛЫҚ
ЖӘНЕ
КОНТОКОРРЕНТТІК
НЕСИЕ

2. Дјріс жоспары 1. Контокорренттік несие. 2. Контокорренттіѕ пайда болу тарихы. 3. Контокоррент бойынша несиелендірудіѕ жаѕа їлгісі. 4. Синдици

ДӘРІС ЖОСПАРЫ
1. КОНТОКОРРЕНТТІК НЕСИЕ.
2. КОНТОКОРРЕНТТІҢ ПАЙДА
БОЛУ ТАРИХЫ.
3. КОНТОКОРРЕНТ БОЙЫНША
НЕСИЕЛЕНДІРУДІҢ ЖАҢА ҮЛГІСІ.
4. СИНДИЦИРЛЫҚ НЕСИЕ.
5. СИНДИЦИРЛЫҚ НЕСИЕ
АРТЫҚШЫЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.

3. 1 Сўраќ. Контокорренттік несие - Клиенттіѕ барлыќ тїсімдері мен тґлемдері есепке алынатын банктегі бірыѕєай аєымдыќ (контокорренттік) шоты

1 СҰРАҚ. КОНТОКОРРЕНТТІК
НЕСИЕ - КЛИЕНТТІҢ БАРЛЫҚ
ТҮСІМДЕРІ МЕН ТӨЛЕМДЕРІ
ЕСЕПКЕ АЛЫНАТЫН БАНКТЕГІ
БІРЫҢҒАЙ АҒЫМДЫҚ
(КОНТОКОРРЕНТТІК) ШОТЫ БАР,
ӨЗІНІҢ ТҰРАҚТЫ КЛИЕНТТЕРІНЕ
БАНКТІҢ БЕРЕТІН НЕСИЕСІ.

4. Ол клиенттіѕ аєымдаєы ќаржылыќ ќажеттілігі ґзінде бар ресурстардан асып кеткен жаєдайда, оныѕ тґлем айналымындаєы айырмашылыќќа берілед

ОЛ КЛИЕНТТІҢ АҒЫМДАҒЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ҚАЖЕТТІЛІГІ
ӨЗІНДЕ БАР РЕСУРСТАРДАН АСЫП КЕТКЕН ЖАҒДАЙДА,
ОНЫҢ ТӨЛЕМ АЙНАЛЫМЫНДАҒЫ АЙЫРМАШЫЛЫҚҚА
БЕРІЛЕДІ.
НЕСИЕ БЕРУ НЕСИЕ БАҒЫТЫ ШЕҢБЕРІНДЕ ЖҮЗЕГЕ
АСЫРЫЛАДЫ.
НЕСИЕ БАҒЫТЫНЫҢ МӨЛШЕРІ АЙНАЛЫМ
ҚАРЖЫЛАРЫНЫҢ ӘРТҮРЛІ ЭЛЕМЕНТТЕРІНІҢ СОМАСЫ
МЕН ОНЫ ҚҰРУДЫҢ ӨЗІНДІК КӨЗДЕРІ МЕН НЕСИЕЛІК
БОРЫШ СОМАЛАРЫ АРАСЫНДАҒЫ АЙЫРМА РЕТІНДЕ
ЕСЕПТЕЛІП ШЫҒАРЫЛАДЫ.

5. Контокоррентт – бўл кґрсетілген ќызмет тїрлері їшін тґлемдік есеп айырысу ќўжаттарын ќоса алєандаєы тґлемдер (дебет бойынша) жїргізілеті

КОНТОКОРРЕНТТ – БҰЛ КӨРСЕТІЛГЕН ҚЫЗМЕТ
ТҮРЛЕРІ ҮШІН ТӨЛЕМДІК ЕСЕП АЙЫРЫСУ
ҚҰЖАТТАРЫН ҚОСА АЛҒАНДАҒЫ ТӨЛЕМДЕР
(ДЕБЕТ БОЙЫНША) ЖҮРГІЗІЛЕТІН БІРЫҢҒАЙ
АКТИВТІ- ПАССИВТІ ЕСЕП ШОТ. ӨНІМДЕРДІ
ӨТКІЗУ МЕН КӨРСЕТІЛГЕН ҚЫЗМЕТТЕРДЕН
ТҮСЕТІН БҮКІЛ ТҮСІМ НЕСЕИЕГЕ
ҚАБЫЛДАНАДЫ. КОНТОКОРРЕКТ БОЙЫНША
ҚАЛДЫҚ (САЛЬДО) ДЕБЕТТІК ЖӘНЕ КРЕДИТТІК
БОЛУЫ МҮМКІН.

6. Ґзге ќысќа мерзімді несиелерге ќараєанда біршама жоєары болады. Овердрафт контокорректік несиеніѕ бір тїрі болып саналады. Бўл форма жаєд

ӨЗГЕ ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ НЕСИЕЛЕРГЕ
ҚАРАҒАНДА БІРШАМА ЖОҒАРЫ БОЛАДЫ.
ОВЕРДРАФТ КОНТОКОРРЕКТІК НЕСИЕНІҢ БІР
ТҮРІ БОЛЫП САНАЛАДЫ. БҰЛ ФОРМА
ЖАҒДАЙЫНДА КЛИЕНТТІҢ БАНКТЕГІ ЕСЕП
ШОТЫ САҚТАЛЫП ҚАНА ҚОЙМАЙДЫ, ОНДА
ДЕБЕТТІК ҚАЛДЫҚ (САЛЬДО) ИЕЛЕНУГЕ РҰҚСАТ
ЕТІЛЕДІ. ОВЕРДРАФТ СОНДАЙ-АҚ
КОНТОКОРРЕКТ СИЯҚТЫ БІРІНШІ СЫНЫПТЫ
АЛУШЫЛАР ҮШІН ЕНГІЗІЛЕДІ.

7. 2 Сўраќ. Контокорренттіѕ пайда болу тарихы. Контокоррентт - бір тўтас белсене-бейтарап (активті-пассивті) есеп шот.

2 СҰРАҚ. КОНТОКОРРЕНТТІҢ
ПАЙДА БОЛУ ТАРИХЫ.
КОНТОКОРРЕНТТ - БІР ТҰТАС
БЕЛСЕНЕ-БЕЙТАРАП (АКТИВТІПАССИВТІ) ЕСЕП ШОТ.

8. Контокорренттіѕ тарихы, бухгалтерлік есеп алты мыѕдаєан жыл бойы есептелініп келеді. Оны адамныѕ сарамжал-саран ќызметі ґмірге шаќыртты.

КОНТОКОРРЕНТТІҢ ТАРИХЫ, БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП АЛТЫ
МЫҢДАҒАН ЖЫЛ БОЙЫ ЕСЕПТЕЛІНІП КЕЛЕДІ. ОНЫ
АДАМНЫҢ САРАМЖАЛ-САРАН ҚЫЗМЕТІ ӨМІРГЕ
ШАҚЫРТТЫ. БІРІНШІ МЫҢЖЫЛДЫҚТАРДЫҢ
НЫСАНДАРЫ, ЖӘНЕ ӘДІСТЕР БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП
ШЕГІНДЕ УНИГРАФИЯЛЫҚ БУХГАЛТЕРИЯЛАР(ЖАЙ
БУХГАЛТЕРИЯ) ӨЗГЕРДІ.
ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ САЯСИ
ӨЗГЕРІСТЕРДІҢ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ДАМЫДЫ, ОНЫҢ
ҚЫЗМЕТІНІҢ КӨЛЕМДЕРІ ЖӘНЕ ДҮНИЕ-МҮЛІКТІҢ
ҚҰРАМЫ ӨЗГЕРДІ, ДЕМЕК, ПӘН БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП
ЖӘНЕ ОНЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ ҰШТАЛДЫ.

9. Есептіѕ маќсаты ґзгермеді: сјйкесінше бар дїние-мїлікті жјне есептерді сарамжал-саран айланыстыѕ ќатысќандарларыныѕ арасында ќалды. Осы

ЕСЕПТІҢ МАҚСАТЫ ӨЗГЕРМЕДІ:
СӘЙКЕСІНШЕ БАР ДҮНИЕ-МҮЛІКТІ ЖӘНЕ
ЕСЕПТЕРДІ САРАМЖАЛ-САРАН
АЙЛАНЫСТЫҢ ҚАТЫСҚАНДАРЛАРЫНЫҢ
АРАСЫНДА ҚАЛДЫ. ОСЫ КЕЗГЕ МЫНАДАЙ
ӘДІС-АЙЛА, СИЯҚТЫ НЫСАН, ОЛАР
КОНТОКОРРЕНТ (АЛЫС -БЕРІС) ЖӘНЕ
СМЕТА ҚИСЫНДА ЕСЕПШОТТАР БОЛҒАН.

10. Есеп шоттарда бас есепшоттыѕ жазбасы єана бір ретті дебет немесе бір есепшоттыѕ кредитінде ќамтылады. Біртўтас аќшалы ґлшеуші, ќос жазба,

ЕСЕП ШОТТАРДА БАС ЕСЕПШОТТЫҢ ЖАЗБАСЫ ҒАНА
БІР РЕТТІ ДЕБЕТ НЕМЕСЕ БІР ЕСЕПШОТТЫҢ КРЕДИТІНДЕ
ҚАМТЫЛАДЫ. БІРТҰТАС АҚШАЛЫ ӨЛШЕУШІ, ҚОС
ЖАЗБА, ТЕҢГЕРІМ БОЛМАЙДЫ. ӨЗІНІҢ ДАМУЫНДА ОЛ
ТӨРТ КЕЗЕҢНЕН ӨТТІ:
1. ИНВЕНТАРЛЫҚ ЕСЕП;
2. КОНТОКОРРЕНТ;
3. ЕСЕПТЕУ НЫСАНЫНАН ТҮСКЕН АҚША;
4. АҚША СИЯҚТЫ ЕСЕПТІҢ НЫСАНЫ ЕСЕБІМЕН
ЕСЕПТЕРДІҢ ТҮЙІСТІ;

11. Олай болса, папирустыѕ жјне пергаменттіѕ игерушілігі есептіѕ "бос параќтарда" , тастыѕ кестесініѕ - "карточкалардыѕ", ал ќаєаздыѕ таратуы ўз

ОЛАЙ БОЛСА, ПАПИРУСТЫҢ ЖӘНЕ
ПЕРГАМЕНТТІҢ ИГЕРУШІЛІГІ ЕСЕПТІҢ "БОС
ПАРАҚТАРДА" , ТАСТЫҢ КЕСТЕСІНІҢ "КАРТОЧКАЛАРДЫҢ", АЛ ҚАҒАЗДЫҢ ТАРАТУЫ
ҰЗАҚ КІТАПТЫ ЕСЕПТІК РЕГИСТРДІҢ БАСТЫ
КӨРІНІСІМЕН АЙҚЫНДАЛДЫ. ОЛАРДА
ШАРУАШЫЛЫҚТЫҢ БАРЛЫҚ ДҮНИЕ-МҮЛІКТІҢ
ЕСЕБІ ӨНДІРІЛГЕН, НЕГІЗГІ ӨЛШЕУШІЛЕРДЕ.

12. 3 Сўраќ. Контокоррент бойынша несиелендірудіѕ жаѕа їлгісі. Шарттар нарыќтыќ экономиканыѕ бірінші сыныпты ќарыз алушыныѕ несиелеуініѕ їлг

3 СҰРАҚ. КОНТОКОРРЕНТ БОЙЫНША
НЕСИЕЛЕНДІРУДІҢ ЖАҢА ҮЛГІСІ.
ШАРТТАР НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ БІРІНШІ
СЫНЫПТЫ ҚАРЫЗ АЛУШЫНЫҢ НЕСИЕЛЕУІНІҢ ҮЛГІСІМЕН
БЕЛГІЛЕНДІ, КОНТОКОРРЕНТТІ НЕСИЕЛЕУ БОЛЫП
ТАБЫЛАДЫ. КОНТОКОРРЕНТ КӘСІПОРЫНҒА ЖЕКЕ
ЕСЕПШОТ АШЫЛАДЫ, ЕСЕПШОТ АРАДА АЙТЫЛМЫШ
УАҚЫТ ӨТКЕНДЕ ЖАБЫЛАДЫ.
КОНТОКОРРЕНТТІҢ ТАРИХЫНАН. КОНТОКОРРЕНТ ҚАЗІРГІ
ТӘЖІРИБЕНІҢ ӨНЕРТАБСЫ БОЛЫП ТАБЫЛМАЙДЫ. ОНЫ
ОРЫС КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕР ПАЙДАЛАНДЫ. ТҮП
ҒАСЫРДЫҢ КОНТОКОРРЕНТ АМАНАТПЕН БАҒАЛЫ ҚАҒАЗ
ҚОЛДАНЫЛДЫ, ТАУАРДЫҢ ЖӘНЕ ВЕКСЕЛЬТЕРДІҢ БІРНЕШЕ
ҚОЛЫММЕН КӨРСЕТІЛДІ

13. Контокоррент есепшоттыѕ тјуелсізмаќсатыныѕ оныѕ функционирование ортаќ ўстанымдарда негіздеді. Біріншіден контокорренттіѕ келісімі жа

КОНТОКОРРЕНТ ЕСЕПШОТТЫҢ
ТӘУЕЛСІЗМАҚСАТЫНЫҢ ОНЫҢ ФУНКЦИОНИРОВАНИЕ
ОРТАҚ ҰСТАНЫМДАРДА НЕГІЗДЕДІ.
БІРІНШІДЕН КОНТОКОРРЕНТТІҢ КЕЛІСІМІ ЖАСАЛДЫ;
"КОНТОКОРРЕНТ" ДЕГЕН ӨЗІНІҢ ТЕРМИНІНІҢ ӨЗІ
КЕЛІСІМНІҢ МАҒЫНАСЫНДА ҚОЛДАНЫЛДЫ.
ЕКІНШІДЕН, КЕЛІСІМДЕ САЛЬДОНЫҢ "ЕСЕПШОТТЫҢ ТҰЖЫРЫМДАРЫ" БЕКІТІЛЕДІ.
ҮШІНШІДЕН, МІНДЕТТЕМЕЛЕР ША ЖЕКЕ
МӘМІЛЕЛЕРГЕ ТОҚТАДЫ ЖӘНЕ ЖАҢАРТЫЛМІНДЕТТЕМЕМЕН ША ЕСЕПШОТТЫҢ
(САЛЬДОСЫНЫҢ АЙТЫЛМЫШ ҰСТАНЫМ
ВЕКСЕЛЬТЕРГЕ ДЕГЕН ТАРАМАДЫ.

14. Келісім жјне пайыздыќ ўтыс тігуді аныќтады. Сонымен ќатар, уаќиєаныѕ ш кґпшілігінде оныѕ аумаєы ара тјуелділік от орталыќтыѕ мемлекеттік

КЕЛІСІМ ЖӘНЕ ПАЙЫЗДЫҚ ҰТЫС ТІГУДІ АНЫҚТАДЫ.
СОНЫМЕН ҚАТАР, УАҚИҒАНЫҢ Ш КӨПШІЛІГІНДЕ ОНЫҢ
АУМАҒЫ АРА ТӘУЕЛДІЛІК ОТ ОРТАЛЫҚТЫҢ
МЕМЛЕКЕТТІК БАНКІНІҢ ЕСЕПТІК ҰТЫС ТІГУІНІҢ
ДЕҢГЕЙІНІҢ БЕКІТІЛДІ.
БАСҚА ПАЙЫЗДЫҢ ОПЕРАЦИЯЛАРДАН
КОНТОКОРРЕНТКЕ КОМИССИЯ ҮШІН БАНКТІК ҚЫЗМЕТ
АТҚАРУЛАРЫ БАСТАЛДЫ.
КОМИССИЯНЫҢ ӘДІС-АЙЛАСЫ ҚОЛДАНЫЛАДЫ:
1)ЖЕКЕ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ БАНК ТӘУЕЛДІЛІГІНІҢ
ДӘРЕЖЕСІ БОЙЫНША;
2) АЙЛАНЫСТЫҢ СОМАСЫНАН; 3) ДЕБЕТ САЛЬДОНЫҢ
ӨСІМІНІҢ СОМАЛАРЫНАН;
3) АЙНАЛЫМДЫ КОМИССИЯ АРА ТІРКЕСІ МЕН
КОМИССИЯМЕН ЖЕКЕ ОПЕРАЦИЯЛАРҒА

15. 4 Сўраќ. Синдицирлыќ несие. Синдицирлыќ несие (syndicated loan англ.) - ќарыз алушыєа кемінде таєайынды сыбаєалар шегінде аталмыш мјміледе ќатысушы

4 СҰРАҚ. СИНДИЦИРЛЫҚ НЕСИЕ.
СИНДИЦИРЛЫҚ НЕСИЕ (SYNDICATED LOAN
АНГЛ.) - ҚАРЫЗ АЛУШЫҒА КЕМІНДЕ
ТАҒАЙЫНДЫ СЫБАҒАЛАР ШЕГІНДЕ АТАЛМЫШ
МӘМІЛЕДЕ ҚАТЫСУШЫЛАРМЕН ЖӘНЕ ЕКІ
НЕСИЕГЕРМЕН (НЕСИЕГЕРДІҢ СИНДИКАТЫНЫҢ)
КРЕДИТ ЖІБЕРУІ СИЯҚТЫ ЕРЕЖЕ, ОЛ БІРТҰТАС
НЕСИЕ КЕЛІСІМ ЖҮЙЕСІ РЕТІНДЕ БОЛАДЫ.

16. Негізгі ґзгешеліктері. Кґлем. Нјтижесінде, синдицирлау арќылы ќарыз алушы їлкен кґлемде аќша ќаражатын ала алады (10 млн- нан миллиардќа дей

НЕГІЗГІ ӨЗГЕШЕЛІКТЕРІ.
КӨЛЕМ. НӘТИЖЕСІНДЕ, СИНДИЦИРЛАУ АРҚЫЛЫ ҚАРЫЗ АЛУШЫ ҮЛКЕН КӨЛЕМДЕ
АҚША ҚАРАЖАТЫН АЛА АЛАДЫ (10 МЛН- НАН МИЛЛИАРДҚА ДЕЙІНГІ АҚШ
ДОЛЛАРЫ), ӘДЕТТЕ БАНКТЕР БҰЛ НЕСИЕ СОМАСЫН БІР ЖАҚТЫ ҚАРЫЗ АЛУШЫҒА
БЕРМЕЙДІ.
ШАРТТАР. КРЕДИТТІҢ БАРЛЫҚ ШАРТТАРЫ, СОНЫҢ ІШІНДЕ ҚҰҚЫҒЫ ЖӘНЕ НЕСИЕ
МІНДЕТТЕРІ, АҒЫЛШЫН ҚҰҚЫҒЫНА БІРТҰТАС ЖАҚТАРМЕН ҚОЛ ҚОЙЫЛҒАН
ҚҰЖАТТАМАДА БАЯНДАЛАДЫ.
МЕРЗІМ. ЕРЕЖЕГЕ СӘЙКЕС, СИНДИЦИРЛЕУ НЕСИЕСІНІҢ МЕРЗІМІ 6 АЙДАН 3
ЖЫЛҒА ДЕЙІН СОЗЫЛАДЫ, КЕЙДЕ УАҚЫТ МЕРЗІМІ 10-15 ЖЫЛҒА (БИЗНЕС
ЖОСПАРЛАУ ҮШІН) СОЗЫЛАДЫ.
ДАЙЫНДЫҚТЫҢ УАҚЫТЫ. ЕРЕЖЕГЕ СӘЙКЕС, МӘМІЛЕНІҢ ЖӘНЕ ҚҰЖАТТАМАНЫҢ
ДАЙЫНДЫҒЫНЫҢ ЖІКТЕЛУІНІҢ МЕРЗІМІ 1,5 - 2 АЙ, НАРЫҚ ҚАТЫСУШЫЛАРЫНА
ЖӘНЕ 3 АЙ БОЛҒАН ЖАҢА ҚАТЫСУШЫЛАРҒА.
АЙРЫҚША ШАРТТАР. СИНДИЦИРЛЫҚ НЕСИЕЛЕР,СТАНДАРТТЫ ӨЗГЕ БАНКТІК
НЕСИЕЛЕРДІҢ, АРНАУЛЫ ҚАРЖЫ ЖӘНЕ БАСҚАДА КОВЕНАНТТЫ
(МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ), БҰЗУШЫЛЫҚ ӨЗ СОҢЫНАН НЕСИЕГЕРДІҢ ТАЛАБЫ ТУРАЛЫ
НЕСИЕНІҢ МЕРЗІМІНЕН БҰРЫН ӨТЕУІН ТАЛАП ЕТЕДІ.

17. 5 Сўраќ. Синдицирлыќ несие артыќшылыєы жјне оныѕ ерекшеліктері. Синдицирленгендер болып: экспорттыќ кредит, несие сызыќтары, лизингтік мјм

5 СҰРАҚ. СИНДИЦИРЛЫҚ НЕСИЕ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ
ЖӘНЕ ОНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
СИНДИЦИРЛЕНГЕНДЕР БОЛЫП: ЭКСПОРТТЫҚ КРЕДИТ,
НЕСИЕ СЫЗЫҚТАРЫ, ЛИЗИНГТІК МӘМІЛЕЛЕР, ЖӘНЕ Т.Б.
БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ . СИНДИЦИРЛЕНГЕН НЕСИЕ
ӘДЕТТЕГІДЕН ӨЗГЕШЕЛІГІ, ОНДА БІРНЕШЕ БАНКНЕСИЕГЕРЛЕР ҚАТЫСА АЛАДЫ.

18. Синдициралыќ несиелер мынандай болады: - ќамтамасыз етілген; - ќамтамасыз етілмеген -Ќамтамасыз етілген синдициралыќ несие.

СИНДИЦИРАЛЫҚ НЕСИЕЛЕР МЫНАНДАЙ
БОЛАДЫ:
- ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛГЕН;
- ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛМЕГЕН
-ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛГЕН СИНДИЦИРАЛЫҚ
НЕСИЕ.