Ісіктер аныќтамасы, ќўрылысы,классификациясы

1. Ісіктер аныќтамасы, ќўрылысы,классификациясы.

Ісіктер анықтамасы,
құрылысы,классификациясы.

2. Жоспар: 1.Ісік їрдісі аныќтамасы мен мјні. 2.Ісіктердіѕ ќўрылысы, классификациясы, ґсуі. 3. Ісік алдылыќ жаєдайлар мен ґзгерістер. 4. Ќатерсіз

Жоспар:
1.Ісік үрдісі анықтамасы мен мәні.
2.Ісіктердің құрылысы,
классификациясы, өсуі.
3. Ісік алдылық жағдайлар мен
өзгерістер.
4. Қатерсіз және қатерлі ісіктер.
5. Зерттеу әдістері.

3. Ісік(blastoma, oncos, tumor)- шексіз ґсумен сипатталатын патологиялыќ їрдіс. Ісік ґсуге ќабілетті кез-келген тіннен дамуы мїмкін.

Ісік(blastoma, oncos,
tumor)- шексіз өсумен
сипатталатын
патологиялық үрдіс. Ісік
өсуге қабілетті кез-келген
тіннен дамуы мүмкін.

4. Ісіктердіѕ ќўрылысы Ісіктердіѕ сыртќы кґрінісі пішіні жјне кґлемі бойынша јртїрлі болып келеді. Кґбінесе ґсіп тўрєан тінді ќоршап, шар тј

Ісіктердің құрылысы
Ісіктердің сыртқы көрінісі пішіні
және көлемі бойынша әртүрлі болып
келеді. Көбінесе өсіп тұрған тінді
қоршап, шар тәрізді болып келеді.
Басқа тіндерден ісіктер ақ, сары
немесе сұр түстерімен
ажыратылады. Консистенттілігі
бойынша тым жұмсақ немесе тым
қатты болуы мүмкін.

5. Ісіктер кішкентай мґлшерден алып кґлемге(бірнеше килограммєа) дейін жетуі мїмкін. Егер ісік ќан тамырларынан тўратын немесе ќан тамырлары

Ісіктер кішкентай мөлшерден
алып көлемге(бірнеше
килограммға) дейін жетуі мүмкін.
Егер ісік қан тамырларынан
тұратын немесе қан тамырларына
бай болатын болса(ангиома), онда
ол қызыл немесе қою қызыл түске
боялады.

6.

7. Сілемейлі ќабыќшада жјне теріде ґсетін ісіктер саѕырауќўлаќ тјрізді (фунгозды ісік) болады. Егер ісіктіѕ ќўрамында меланин пигменті болса

Сілемейлі қабықшада және теріде
өсетін ісіктер саңырауқұлақ
тәрізді (фунгозды ісік) болады.
Егер ісіктің құрамында меланин
пигменті болса(меланома), онда
ісік қоңыр, сұр немесе қара түске
боялады.

8. Ісіктердіѕ микроскопиялыќ ќўрылысы. Жоєарыда айтылєандай ісіктер кез-келген тіннен дамуы ыќтимал. Сондыќтан олардыѕ гистологиялыќ ќўрыл

Ісіктердің микроскопиялық
құрылысы.
Жоғарыда айтылғандай ісіктер кезкелген тіннен дамуы ықтимал.
Сондықтан олардың гистологиялық
құрылымы өсіп шыққан тіннің
құрылымымен ұқсас келеді. Бұндай
ісіктерді гомологиялық немесе
гетеротипиялық деп атайды.

9. Ісіктердіѕ жасушалары ќалыпты жасушалардан ґзініѕ ќайталануы мен даму сатыларымен ерекшеленеді. Олардыѕ ядролары ірі, хроматинге бай нем

Ісіктердің жасушалары қалыпты
жасушалардан өзінің қайталануы
мен даму сатыларымен
ерекшеленеді. Олардың
ядролары ірі, хроматинге бай
немесе кедей болады.
Жасушаларының пішіндері мен
көлемдері әртүрлі.

10.

11. Элекронды микроскоппен ќараєан кезде ісік жасушаларында жаѕа ќўрылымдар кездеседі. Цитоплазмасында митохондриялар ќалыптыєа ќараєанда

Элекронды микроскоппен қараған кезде
ісік жасушаларында жаңа құрылымдар
кездеседі. Цитоплазмасында
митохондриялар қалыптыға қарағанда
аз кездеседі, ұзындығы және пішіні
әртүрлі болады. Эндоплазмалық тор
біркелкі болады,яғни ол түйіршікті
құрылымынан айырылады және онда ақ
түс беретін вакуольдер пайда болады.

12.

13. Клеткалыќ метаболизмніѕ ґзгеруіне байланысты ісік жасушасыныѕ химиялыќ ќўрамында ґзіндік ерекшеліктер байќалады. Ол суєа, холестеринге

Клеткалық метаболизмнің
өзгеруіне байланысты ісік
жасушасының химиялық
құрамында өзіндік ерекшеліктер
байқалады. Ол суға, холестеринге
және калийге бай, бірақ кальций
мен темірге кедей болады.

14.

15. Аминќышќылдар мен нуклеопротеидтер ќўрамында да ґзгерістер байќалады. Сондай-аќ маѕызды бір айќындалєан ќабілеті- нуклеин ќышќылдары мен

Аминқышқылдар мен
нуклеопротеидтер құрамында да
өзгерістер байқалады. Сондай-ақ
маңызды бір айқындалған қабілетінуклеин қышқылдары мен
ақуыздардың толассыз синтезі.
Синтезделген заттар жасушаның
бөлінуі мен көбеюіне пайдаланылады.
Ісік жасушасында ферменттердің көп
болуынан ақуыз синтезі қалыптыдан
30-50 есе жоғары болады.

16.

17.

Ісіктің түрлері
Қатерсіз
Қатерлі

18. Ќатерсіз ісік ерекшеліктері- капсула тїзіп ґседі, ќўрылымы ќалыпты жасушаларєа ўќсас келеді, ісік жасушалары дамыєан жјне сараланєан, айќ

Қатерсіз ісік ерекшеліктері- капсула
түзіп өседі, құрылымы қалыпты
жасушаларға ұқсас келеді, ісік
жасушалары дамыған және
сараланған, айқындалған құрылымды
атипизм, алып тастағанда қайтадан
өспейді.
Метастаздану болмайды. Адам үшін
клиникалық көріністері жағымды.
Кахексия тудырмайды және өлімге
әкелмейді.

19.

20.

21. Ќатерлі ісік ерекшеліктері- инфильтрацияланєан ґспе, капсуласы болмайды, жасушалыќ анаплазия, жетілмеген жасушалар, алып тастаєанда ќайт

Қатерлі ісік ерекшеліктеріинфильтрацияланған өспе,
капсуласы болмайды, жасушалық
анаплазия, жетілмеген жасушалар,
алып тастағанда қайтадан өседі.
Метастаздану байқалады. Адам үшін
клиникалық көріністері жағымсыз.
Кахексия тудырады және өлімге
әкеледі.

22.

23. Дјнекер тінініѕ ќатерлі ісіктері саркома деп аталады (грекше “Саркс”-ет). Бўл ісіктерді кесіп ќараєан кезде балыќтыѕ етіне ўќсайды. Ісікт

Дәнекер тінінің қатерлі ісіктері
саркома деп аталады (грекше
“Саркс”-ет). Бұл ісіктерді кесіп
қараған кезде балықтың етіне
ұқсайды. Ісіктердің осындай
атаулары олардың қай мүшеден өсіп
шыққанын көрсетеді: менингома,
гепатома, синовиома, тимома.

24.

25.

26.

Ісіктердің дамуына ықпал ететін факторлар
Физикалық және
химиялық
канцерогендер
Вирустар
Тұқым
қуалаушы
генетикалық
бұзылыстар

27. Химиялыќ канцерогендер:

Химиялық канцерогендер:
шылым шегу- өкпе ісігі;
асбест- мезотелиома, өкпе ісігі;
нитрозаминдерге бай тағамдар-асқазан ісігі;
анилинді бояулар, ароматты аминдер- қуық ісігі;
афлотоксин В(Aspergillus flavus туындысы)бауыр ісігі;
бензол- жіті лейкоз;
поливинилхлорид- бауырдың ангиосаркомасы;

28. Физикалыќ канцерогендер:

Физикалық канцерогендер:
Сәулелі (ультрафиолетті) радиация- тері
ісігі, тері меланомасы;
Иондаушы радиация- лейкоз,

29. Вирустар:

ДНК-вирусы:
HPV (адамның
папилломасының
вирусы)- жатыр
мойнының ісігі;
EBV (Эпштейн-Барр
вирусы)назофарингеальды
карцинома, Беркитт
лимфомасы;
NBV, HBC ( гепатит В,С
вирусы)гепатоцеллюлярлы ісік;
Ретровирустар:
HTLV-1 (адамның
лимфотропты
вирусы)- Тклеткалық лейкоз,
лимфома;

30. Тўќымќуалаушы генетикалыќ бўзылыстардыѕ маѕызы:

Тұқымқуалаушы генетикалық
бұзылыстардың маңызы:
а) отбасындағы қатерлі ісік ауруымен
ауыратын адамдардың көп болуы;
б) онкогендік синдромдардың болуы
(тұқым қуалаушы аурулар);
Даун ауруы (21-хромосома бойынша
трисомия- жіті лимфобласты лейкоз;
1-ші хромосоманың аномалиясы- көбінесе
тері меланомасы дамиды.

31. Ісіктердіѕ патогенезі:

Ісіктердің патогенезі:
канцерогенді агенттердің немесе
тұқымқуалаушылық патологиялардың
әсерінен геномдағы соматикалық
жасушалардың өзгеруі;
жасушалық онкогендердің белсендірілуі
және антионкогендердің супрессиясы.
жасушаның ісікті трансформациясы және
оның бақылаусыз шексіз өсу қабілетіне ие
болуы.

32.

33.

34. Ісіктердіѕ морфогенезі

Ісіктердің морфогенезі
Ісік алдындағысыз өзгерістер- de novo.
Ісік келесі сапалы ажыратылатын кезеңдер
арқылы өтеді:
- ісік алды кезең- гиперплазия және ісік алды
дисплазия;
- тінге енбеген ісік-ісіктің өз бетінше өсуі. Базальды
мембрана бұзылмайды. Строма мен қан
тамырлары түзілмейді. 10 және одан да көп жылға
дейін өсуі мүмкін;
- тінге еніп өсетін ісік;
- метастаздану;

35.

36.

37. Дисплазия-ќайтымды процесс. Оныѕ 3 тїрі болады: жеѕіл, орташа жјне ауыр. Ауыр тїрі ќатерлі ісік дамуын тудыруы мїмкін. Дисплазия пролифираци

Дисплазия-қайтымды процесс. Оның 3
түрі болады: жеңіл, орташа және ауыр.
Ауыр түрі қатерлі ісік дамуын тудыруы
мүмкін. Дисплазия пролифирацияның
бұзылуымен және жасушалық
атипизмнің(шектен тыс өсу) даму
негізінде көрінетін тіннің
дифференцировкасымен сипатталады.
Бұл кезде жасушалардың шамадан тыс
өсуі, ядроның ұлғаюы, митоз санының
көбеюі және олардың шектен тыс
ұлғаюы байқалады.

38.

39.

40. Ісіктерді аныќтаєан кезде морфологиялыќ, микроскопиялыќ, цитологилыќ жјне т.б. јдістер ќолданылады.

Ісіктерді анықтаған кезде
морфологиялық,
микроскопиялық, цитологилық
және т.б. әдістер
қолданылады.

41. Морфологиялыќ јдіс- дјрігер арнаулы ќўралдар (гастроскопия, ларингоскопия, т.б.) арќылы немесе жай кґзбен кґру арќылы тінніѕ патологиялыќ ґ

Морфологиялық әдіс- дәрігер
арнаулы құралдар (гастроскопия,
ларингоскопия, т.б.) арқылы
немесе жай көзбен көру арқылы
тіннің патологиялық өсуінің
сыртқы көрінісін макроскопиялық
тексеру арқылы анықтайды.

42. Микроскопиялыќ јдіс-биопсия арќылы жјне алынєан тін бґлігін зерттеу арќылы жїргізіледі. Осы јдістіѕ арќасында ісіктіѕ ґсу не ґспеуі жјне

Микроскопиялық әдіс-биопсия
арқылы және алынған тін бөлігін
зерттеу арқылы жүргізіледі. Осы
әдістің арқасында ісіктің өсу не
өспеуі және қандай түрі екендігін
анықтауға болады.

43. Цитологиялыќ јдіс- тін пункциясы арќылы аныќталады. Арнайы ине арќылы ісік жасушаларын жјне сўйыќтыєын адам организмінен алынады.

Цитологиялық әдіс- тін
пункциясы арқылы анықталады.
Арнайы ине арқылы ісік
жасушаларын және сұйықтығын
адам организмінен алынады.