Лого №11

1. Дәріс №11 1. 3-4 жастағы балаларда байланыстырп сөйлеуді дамыту технологиялары 2. Мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеуін

зерттеу
әдістері
3. ТРИЗ технологиясын қолдана
отырып байланыстырып сөйлеуді
дамыту

2.

3–4 жастағы балалардың сөйлеуін дамытудың негізгі
технологиялары
Ойын технологиясы - бұл жастағы балалардың жетекші әрекеті – ойын.
Сондықтан сөйлеуді дамыту жұмысы дидактикалық және сюжеттікрөлдік ойындар арқылы жүргізіледі.
Мысалдар:
• «Кім не істейді?», «Бұл не?» ойындары арқылы сөздік қорды кеңейту;
• «Дүкенде», «Балабақшада» сияқты рөлдік ойындар арқылы диалогтық
сөйлеуді дамыту;
• Қимылды ойындарда нұсқау бойынша әрекет ету сөйлеу мен түсіну
қабілетін жетілдіреді.
Көрнекілік технологиясы
• Балалар заттар мен суреттерге сүйеніп сөйлегенде, ойды нақты
жеткізе алады.
Әдістер:
• Сурет бойынша әңгіме құрастыру;
• Суреттегі әрекеттерді сипаттау («Бала не істеп жатыр?», «Мысық
қайда отыр?»);
• Тізбектелген суреттер бойынша қысқа әңгіме құрату.

3.

Мнемотехника элементтері
• Мнемотехника – баланың есте сақтау қабілеті мен
байланыстырып сөйлеуін дамытуға арналған бейнелік
әдіс.
Мысал:
Әңгіме мазмұнын мнемокесте арқылы есте сақтату,
яғни оқиға кезеңдерін суреттер немесе белгілер түрінде
көрсету. Бұл тәсіл сөйлемдерді жүйелі айтуға
көмектеседі.
Жағдаяттық (ситуациялық) технология
• Тілдік қатынас нақты өмірлік жағдайларға негізделіп
ұйымдастырылады.
Мысал:
Тәрбиеші «қонаққа бару», «дәрігерге қаралу»,
«ойыншық сатып алу» сияқты жағдайларды бейнелейді,
ал бала сол жағдайдағы сөйлеу формаларын
қолданады.

4.

Интерактивті технологиялар
• Қазіргі уақытта мультимедиялық құралдар
мен интерактивті әдістер сөйлеуді
дамытуда тиімді қолданылады.
Мысалдар:
• Интерактивті тақта арқылы сурет бойынша
әңгіме құрау;
• Мультфильм көріп, мазмұнын әңгімелету;
• Дыбыстық жазбалар арқылы дұрыс сөйлеу
үлгісін тыңдату.

5.

Мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеуін зерттеу әдістері
Мақсаты:
Балалардың сөйлеу дамуының деңгейін анықтау және жеке
ерекшеліктерін ескере отырып түзету бағыттарын айқындау.
Негізгі әдістер:
• Бақылау әдісі – еркін ойын, әңгіме барысында баланың
сөйлеуін қадағалау.
• Әңгімелесу әдісі – баламен сұхбаттасу арқылы сөздік қоры мен
грамматикалық құрылымдарды анықтау.
• Тапсырмалық әдіс – сурет бойынша әңгіме құрату, мәтінді
жалғастыру, сұрақтарға жауап беру.
• Тестік әдістер – сөздік қоры, сөйлем құрау, дыбыстық мәдениет
деңгейін анықтауға арналған тесттер.
• Аудио-видео талдау – сөйлеу динамикасын, дыбыстау
ерекшелігін тіркеу.
Зерттеу нәтижесі:
Баланың сөйлеу дамуының деңгейі анықталып, коррекциялық
және дамытушы жұмыстарға негіз жасалады.

6.

ТРИЗ технологиясын қолдана отырып байланыстырып сөйлеуді
дамыту
ТРИЗ (Творчество Решения Изобретательских Задач) –
шығармашылық ойлауды дамыту технологиясы.
Мақсаты:
Балалардың сөйлеуін, ойлауын және қиялын шығармашылық бағытта
дамыту.
ТРИЗ технологиясының элементтері:
«Жақсы–жаман» әдісі (жағдайға сын тұрғысынан баға беру);
«Егер де...» әдісі (қиялды дамыту, оқиға құру);
«Керісінше ойлау» әдісі (белгілі жағдайды өзгеше қарастыру);
«Сұрақтар шеңбері» (логикалық және себеп-салдарлық ойлауды
жетілдіру).
Қолдану мысалдары:
Сурет бойынша әңгіме құрастыру кезінде «егер бұл орманда қыс
болса не болар еді?» деген сұрақ қою;
Тақырыптық ойындарда «ерекше кейіпкерлер» ойлап табу.
Нәтиже:
Балалардың байланыстырып сөйлеуі шығармашылық бағытта
дамиды, сөздік қоры кеңейеді, логикалық ойлауы жетіледі.