11

1.

Тақырыбы: ӘЛЕУМЕТТІК –ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҒЫТ
Доцент
Бисенова Л.Е.

2.

Г. А. Бачинский ұсынған әлеуметтік экология бағытының
құрылымы

3.

Әлеуметтік экологияның құрамдас бөліктері
Геоэкология
Әлеуметтік
экологиялық
құқық
Биоэкология
(өсімдіктер мен
жануарлар
экологиясы);
Табиғатты
пайдалану
экологиясы
Инженерлік
экология
Адам экологиясы

4.

Адамның өмір сүру ортасының құрамдас бөліктері
материалдық
әлеуметтік
орта
табиғи орта
Н. Ф. Реймерс
квази
табиғи
орта
артетабиғи,
немесе
жасанды
орта
әлеуметтік
-рухани
орта

5.

Тұрғындардың әл ауқатын анықтайтын факторлар
Халықтың әл ауқатын анықтайтын факторлар
орта жағдайын
сипаттайтын факторлар
табиғигеография
лық
компонен
ттер
Әлеуметтік
–
экономика
лық
компонен
ттер
адамдардың аумақтық қауымдастығының
биологиялық, әлеуметтік және психологиялық
сипаты
халықтың
саны мен
құрамы
генетикалық белгілері
мен бейімделгіштік
мүмкіндіктері
рухани
мәдениеті
әлеуметтік
жағдайы
өмір салты,
мінез-құлық
стилі

6.

Әлеуметтік –экологиялық аудандастыру
Адамдардың тіршілік
әрекетінің
әлеуметтікэкологиялық
жағдайына тән
кеңістіктік
айырмашылықтар
аумақтық
дифференциация мен
әлеуметтікэкологиялық
аудандастырудың
алғышарты болып
табылады
Аудандастырудың
басты мақсаты
халықтың өмір сүру
ортасының
қолайлылық
деңгейіне қарай
аумақты әлеуметтік
–экологиялық
жүйелерге бөлу
және бағалау

7.

Аумақтық әлеуметтік-экологиялық жүйелерді бөлу принциптері
1
• адамдар қауымдастығының- социумдардың аумақтық және әлеуметтік
біртұтастығы
2
• түрлі аймақтарға өзіне ғана тән әлеуметтік-экологиялық жағдайдың
қалыптасуы
3
• ландшафт құрылымында көрініс табатын табиғи әркелкілікті есепке алу
қажеттігі
4
5
• шаруашылықтың кешенділігі мен балансты сипатта дамуы
• әлеуметтік-экологиялық жүйелердің ашықтығы
6
• Адамдардың тіршілігінің әлеуметтік, экономикалық және экологиялық
қауіпсіздігі
7
• даму перспективасы
8
• аумақтың «ядроларға» қарай тартылуы

8.

Әлеуметтік –экологиялық бағыттың зерттеу тәсілдері
Әлеуметтік -экологиялық бағыт жүйелерді
зерттеу барысында бағалау тәсілін жиі
қолданады. Ол адамдардың табиғиэкологиялық, экономикалық–экологиялық және
әлеуметтік–экологиялық өмір сүру ортасының
жай-күйіне талдау жасау бағытында жүргізіледі.
Адамзаттың өмір сүру ортасының сапасының
басты критерийі ретінде халықтың әлаухатының дәрежесі алынды.

9.

Әлеуметтік –экологиялық бағыттың зерттеу тәсілдері
Қоршаған ортаны бағалау
Табиғи ортаны
бағалау
Экономикалық
ортаны бағалау
Ортақ бағалау
Әлеуметтік ортаны
бағалау

10.

Әлеуметтік –экологиялық мониторинг
Әлеуметтік –экологиялық мониторинг-
аймақтағы
әлеуметтікэкологиялық
жағдайды үздіксіз
(жүйелі түрде)
бақылау, талдаумен
және аймақ дамуын
оңтайландыруға
бағытталған қысқа
мерзімдік болжаумен
айналысатын арнайы
ұйымдастырылған
мақсатты іс-шаралар
екі компоненттенмемлекеттік статистика,
мекемелер мен басқару
органдары ұсынатын
ақпарат негізінде жүзеге
асатын статистикалық
мониторингтен және
ересек тұрғындарға
сауалнама жүргізу
арқылы қол жеткізетін
әлеуметтік ақпаратқа
негізделген әлеуметтікэкологиялық
мониторингтен тұратын
күрделі жүйе
стандартты ісшаралардың
көмегімен
мәліметтердің
стандартты
жиынтығы арқылы
жүзеге асатын және
осы көрсеткіштердің
уақты шеңберінде
өзгеруін бақылауға
мүмкіндік беретін
әлеуметтікэкологиялық
ақпаратты жинақтау

11.

Аймақтық әлеуметтік –экологиялық мониторингтің мақсаты мен
міндеттері
Аймақтық әлеуметтік-экологиялық мониторингтың мақсаты – жергілікті, облыстық
және мемлекеттік атқараушы органдар жүзеге асырып жатқан әлеуметтік саясаттың
тиімділігін бағалау аясында аймақ тұрғындарының әлеуметтік ахуалының
динамикасын назарда ұстау
Аймақтық әлеуметтік-экологиялық мониторингтің міндеттері:
1
2
3
4
• аймақ халқының,
олардың
арасындағы түрлі
әлеуметтік
топтардың көңілкүйін, қоғамдық
пікірді үнемі
назарда ұстау,
бақылау
• қоғамдық пікір мен
тұрғындардың
көңіл-күй
жағдайын басқару
субьектілеріне
түсінікті және
олардың
қызметінде
қолданылатын
терминдер мен
анықтамалар
арқылы
диагностикалай
отырып, жеткізу
• қоғамдық пікір мен
тұрғындардың
көңіл-күй
жағдайына болжам
жасау3
• халықтың өмір
сүру деңгейі мен
сапасына нақты
баға беру үшін
тұрғындар
арасында пікір
алмасу.

12.

Аймақтық әлеуметтік –экологиялық мониторингтің зерттеку нысаны,
оның құрылымы
Әлеуметтік –экологиялық мониторингтің нысаны- әлеуметтікэкологиялық жүйе
1
• әлеуметтік–
экономикалық
2
• әлеуметтік–
экистикалық
3
• әлеуметтік–
валеологиялық

13.

Аудандағы әлеуметтік –экологиялық жағдайды анықтаушы
компоненттер
әлеуметтік –демографиялық жағдай
әлеуметтік-экологиялық жағдай
әлеуметтік-валеологиялық жағдай
әлеуметтік –экистикалық жағдай
әлеуметтік –экономикалық
жағдай
тұрғындар мен жекелеген әлеуметік
топтардың өмір сүру деңгейі
әлеуметтік шиеленісу деңгейі
әлеуметтік -тұрмыстық жағдай
әлеуметтік-мәдени жағдай
әлеуметтік-саяси жағдай
тұрғындардың әлеуметтік ахуалының
деңгейі
билік органдарының жұмысының сапасы
билік органдарының жұмысының сапасы